Τέσσερις είναι οι ιστορίες. Η πρώτη, η αρχαιότερη, μιλά για μια οχυρωμένη πολιτεία που την πολιορκούν και την υπερασπίζονται άνδρες γενναίοι. Οι υπερασπιστές της το ξέρουν πως η πολιτεία θα παραδοθεί στο σίδερο και στη φωτιά, και πως ο αγώνας τους είναι ανώφελος…Η δεύτερη ιστορία, που συνδέεται με την πρώτη είναι εκείνη μιας επιστροφής. Είναι η ιστορία του Οδυσσέα, που μετά από δέκα χρόνια περιπλανήσεις σε επικίνδυνες θάλασσες και χρονοτριβές σε μαγικά νησιά, επιστρέφει στην Ιθάκη του…Η τρίτη είναι η ιστορία μιας αναζήτησης… Η τελευταία ιστορία είναι για τη θυσία ενός θεού. Τέσσερις είναι οι ιστορίες. Στο χρόνο που μας μένει, θα συνεχίσουμε να τις αφηγούμαστε, μεταμορφωμένες.
(Χ.Λ. Μπόρχες, Οι Τέσσερις Κύκλοι από τη συλλογή του Το χρυσάφι των τίγρεων 1972, περιλαμβάνεται στην έκδοση «Χ.Λ.Μπόρχες Άπαντα Πεζά», μετφ. επιμέλεια & σχόλια Αχιλλέα Κυριακίδη, «Ελληνικά Γράμματα», Αθήνα 2005).
Και είναι πράγματι τόσο αρχετυπική η εικόνα του μοναχικού πια ναυαγού που, μετά από τις τόσες περιπέτειές του στις διάφορες γωνιές του κόσμου επιστρέφει στην Ιθάκη του για να αποδώσει και να τού αποδοθεί επιτέλους δικαιοσύνη, ώστε πλέον όλοι γνωρίζουμε πως αυτό που έχει βιώσει δέκα χρόνια νωρίτερα δεν μπορεί να έχει άλλη ονομασία παρά μονάχα Οδύσσεια· έτσι ακριβώς τιτλοφορείται και το εικονογραφήγημα ή graphic novel που επί τεσσεράμισι χρόνια δούλεψαν ο συγγραφέας Τάσος Αποστολίδης και ο σκιτσογράφος Γιώργος Ακοκαλίδης για να ολοκληρώσουν και να παρουσιάσουν σε έξι τεύχη, τα οποία ήδη κυκλοφορούν από τις εκδόσεις «Μεταίχμιο».
Μετά την τεράστια επιτυχία που σημείωσε παγκοσμίως η διασκευή των έντεκα κωμωδιών του Αριστοφάνη, που πλέον κυκλοφορούν σε ενιαία επετειακή έκδοση, οι δύο έμπειροι θεσσαλονικείς δημιουργοί αποφάσισαν να χρησιμοποιήσουν την τέχνη του graphic novel – μίας τέχνης που συνδυάζει στοιχεία από τον κινηματογράφο, την πεζογραφία και ασφαλώς τις γραφιστικές τέχνες– για να αφηγηθούν την ιστορία του Οδυσσέα, του πλάνητα. Σε μία ιστορία φτιαγμένη ως ποίημα για να τραγουδιέται από στόμα σε στόμα πριν από τόσους αιώνες και καταγεγραμμένη μετά από άλλους τόσους, η δράση εκτυλίσσεται μέσα σε μόλις σαράντα ημέρες: όμως από τις εγκιβωτισμένες αφηγήσεις του ίδιου του πρωταγωνιστή, όταν δηλαδή ο Οδυσσέας αρχίζει να εξιστορεί στον Αλκίνοο, τον βασιλιά των Φαιάκων, όλα όσα έζησε από την ημέρα που έφυγε από την Τροία, μαθαίνουμε αυτά που μεσολάβησαν τα προηγούμενα δέκα χρόνια, ενώ ταυτόχρονα παρακολουθούμε την παράλληλη δράση ως εμβόλιμες σκηνές. Αυτήν ακριβώς την χρονική πιστότητα –που συνιστά σε μεγάλο βαθμό τη γοητεία του graphic novel- δεν έχει κατορθώσει έως σήμερα να αποδώσει το σινεμά και η T.V. με τις αντίστοιχες, αποτυχημένες εν πολλοίς, μεταφορές της Οδύσσειας.
Όμως πέρα από τους ερασιτεχνικούς φιλολογισμούς και την κριτική διάθεση, πρέπει να είχε δίκιο ο Μπόρχες· δεν γνωρίζω εάν είναι μονάχα τέσσερις οι βασικοί κύκλοι των μύθων γύρω από τους οποίους έχουμε μάθει να σκεφτόμαστε, όμως σίγουρα η Οδύσσεια και οι ήρωές της, με προεξάρχοντα τον πρωταγωνιστή της, δεν θα πάψει να ασκεί γοητεία στους ανθρώπους. Κι εμείς θα συνεχίσουμε να την αφηγούμαστε ξανά και ξανά, να την μεταμορφώνουμε πρώτα ως τραγούδι, έπειτα ως πεζό κείμενο κατάλληλο για σχολικό εγχειρίδιο, να τη διασκευάζουμε σε ταινία, σε μίνι τηλεοπτική σειρά, σε εικονογραφήγημα. Καλή ανάγνωση.
Τάσος Αποστολίδης & Γιώργος Ακοκαλίδης
Ομήρου Οδύσσεια σε graphic novel
τεύχη 1 έως 6, εκδόσεις «Μεταίχμιο»
2011-2012, Αθήνα
