Πιστεύω κι εσείς,
κύριοι, που είσαστε εξοικειωμένοι με τον στοχασμό, δεν έχετε σκεφτεί συχνά γύρω
από τον εκτελεστή. Ποιο είναι, λοιπόν, τούτο το ανεξήγητο ον το οποίο, ενώ
υπάρχουν τόσα πολλά ευχάριστα, επικερδή, τίμια, ακόμη και τιμητικά επαγγέλματα
στα οποία θα μπορούσε να εξασκήσει την δύναμη ή την επιδεξιότητά του κατ’
επιλογήν –έχει επιλέξει αυτό του βασανισμού και της θανάτωσης του ίδιου του
είδους του; Είναι άραγε τούτη η κεφαλή και τούτη η καρδιά φτιαγμένες σαν τις
δικές μας; Μήπως εμπεριέχουν το ο,τιδήποτε μπορεί να είναι ιδιάζον και ξένο
προς την φύση μας; Από μέρους μου, δεν έχω αμφιβολία επ’ αυτού. Ως προς την
εξωτερική εμφάνιση, είναι φτιαγμένος σαν εμάς· είναι γεννημένος όπως εμείς.
Είναι όμως ένα ασυνήθιστο ον και για να υπάρξει ο ίδιος ως μέλος της ανθρώπινης
οικογένειας, απαιτήθηκε ένα ιδιαίτερο θέσπισμα, μία εντολή δημιουργίας. Είναι
δημιουργημένος ως ένας νόμος επί του εαυτού του. Δείτε πώς αντιμετωπίζεται από
την κοινή γνώμη και προσπαθήστε να συλλάβετε – εάν μπορείτε – το πώς μπορούσε
να αγνοήσει τούτη την γνώμη ή να την αντιμετωπίσει!
Μόλις και μετά βίας οι
Αρχές του παρέδωσαν την κατοικία του, μόλις και μετά βίας ο ίδιος έχει
εγκατασταθεί σε αυτήν, όταν οι άλλοι μεταφέρουν τις οικίες τους αλλού έτσι ώστε
να μην είναι πλέον αναγκασμένοι να γειτονεύουν μαζί του. Εν μέσω αυτής της
απομόνωσης και αυτού του κενού που σχηματίζεται ολόγυρά του, ζει μονάχος μαζί
με τη γυναίκα του και το βλαστάρι του, τους μόνους που τον κάνουν να νιώθει
οικείος με την ανθρώπινη φωνή. Δίχως αυτούς δε θ’ άκουγε τίποτα άλλο παρά
μονάχα βογκητά. Δίνεται ένα θλιβερό σήμα. Ένας επαίσχυντος Υπουργός Δικαιοσύνης
χτυπά την πόρτα του για να τον ειδοποιήσει ότι τον χρειάζονται. Ξεκινά.
Καταφθάνει σε μια δημόσια πλατεία γεμάτη από ένα πιεστικό και λαχανιασμένο
πλήθος. Του πετάνε έναν δηλητηριαστή, έναν πατροκτόνο, έναν βλάσφημο. Αυτός τον
βουτάει, τον ξαπλώνει, τον δένει πάνω σ’ έναν οριζόντιο σταυρό και υψώνει τα
χέρια του. Απλώνεται μια φριχτή σιωπή· δεν υπάρχει κανένας άλλος ήχος εκτός από
το ράγισμα των οστών καθώς σπάζουν κάτω από την οριζόντια δοκό και τα ουρλιαχτά
του θύματος.
Τον γδέρνει και τον μεταφέρει πάνω σ’ έναν τροχό. Τα σπασμένα μέλη
σκιρτούν πάνω στις ακτίνες του τροχού, το κεφάλι κρεμιέται προς τα κάτω, τα μαλλιά
είναι όρθια και το στόμα χάσκοντας σαν φούρνος εκφέρει περιστασιακά μερικά
αιματοβαμμένα λόγια εκλιπαρώντας για θάνατο. Έχει τελειώσει· η καρδιά του πάει
να σπάσει αλλά είναι από χαρά. Συγχαίρει τον εαυτό του. Λέει στην καρδιά του,
«Κανένας δε μπορεί να συνθλίψει ανθρώπους πάνω στον τροχό καλύτερα απ’ ό,τι
εγώ». Κατέρχεται· απαιτεί την αμοιβή με το αιματοβαμμένο χέρι του και η
Δικαιοσύνη τού πετά από μακριά μερικά χρυσά νομίσματα. Εκείνος τα παίρνει
διασχίζοντας μια διπλή σειρά ανθρώπων που οπισθοχωρούν με τρόμο. Κάθεται στο
τραπέζι και τρώει· μετά πηγαίνει στο κρεβάτι και κοιμάται. Ξυπνώντας την
επαύριο σκέφτεται κάτι αρκετά διαφορετικό από πού έκανε την προηγουμένη μέρα.
Είναι αυτός άνθρωπος; Ναι. Ο Θεός τον δέχεται στους ναούς του και τού επιτρέπει
να προσευχηθεί. Δεν είναι εγκληματίας κι όμως καμμία γλώσσα δεν θα συναινούσε
στο να λεχθεί, για παράδειγμα, ότι είναι ενάρετος, είναι τίμιος άνθρωπος, είναι
αξιοθαύμαστος κλπ. Κανένας ηθικός έπαινος δεν φαίνεται να είναι κατάλληλος γι’
αυτόν, αφού αυτό προϋποθέτει σχέσεις με ανθρώπινα όντα και αυτός δεν έχει
καμιά. Κι όμως όλο το μεγαλείο, όλη η ισχύς, όλη η υποταγή εδράζεται στον
εκτελεστή: αυτός είναι συγχρόνως ο δρόμος και ο δεσμός της ανθρώπινης
οργάνωσης. Απομακρύνετε τούτον τον αδιανόητο διαμεσολαβητή από τον κόσμο και
αμέσως η τάξη δίνει την θέση της στο χάος, θρόνοι καταρρέουν και η κοινωνία
εξαφανίζεται.
Η Πολιτική Θεολογία
της Αιματοχυσίας
Ο Ζοζέφ Ντε Μαίστρ (1753-1821) θα
μείνει στην ιστορία των ιδεών ως ο πατέρας της διάσημης φράσης «Κάθε λαός έχει
την κυβέρνηση που του αξίζει». Ορκισμένος αντιδιαφωτιστής, υπερασπιστής της
Ιεράς Εξέτασης και εχθρός της Επανάστασης, φανατικός πιστός της Καθολικής
Εκκλησίας και της Θείας Πρόνοιας, αρνητής της επιστημονικής προόδου αλλά ικανός
χρήστης της θετικιστικής μεθόδου, υπέρμαχος της Παλινόρθωσης και στενός φίλος
του Κλέμενς φον Μέτερνιχ, ο Ντε Μαιστρ θεωρείται από πολλούς ειδικούς ο πρώτος
κοινωνικός ανθρωπολόγος. Στις «Διευκρινίσεις επί των θυσιών» και τους «Διαλόγους
της Αγίας Πετρούπολης» καταπιάνεται με τον αρχέγονο θεσμό των θυσιών στις
ανθρώπινες κοινωνίες και, πιο συγκεκριμένα, με την θεσμοθετημένη αιματοχυσία.
_______
Joseph De Maistre
Διευκρινίσεις επί των Θυσιών
Μετφρ. Κωνσταντίνος Β. Λάζαρης
Εισαγωγή, Επιμέλεια, Επίμετρα: Θάνος Β. Χριστακόπουλος
(«Πολύτροπον»,Αθήνα 2006)
