Βιογραφικό Δράμα,
Γερμανία, Λουξεμβούργο, Γαλλία, 2012, 113
λεπτά
Σκηνοθεσία: Μαργκαρέτε
Φον Τρότα
Παίζουν: Μπάρμπαρα
Σούκοβα, Άξελ Μίλμπεργκ, Τζάνετ Μακτίρ
Η Χάννα Άρεντ, Γερμανίδα
πολιτική επιστήμονας και φιλόσοφος
(προτιμούσε τον πρώτο χαρακτηρισμό),
στην προσπάθειά της να απαντήσει στα
ερωτήματα που έθεσαν τα εγκλήματα του
ναζισμού, αλλά και την έντονη θέλησή
της να τοποθετηθεί πάνω στο θέμα της
προσωπικής ηθικής ευθύνης σε καιρούς
που η ανθρώπινη ζωή χάνει την αξία της,
είχε ως αποτέλεσμα το βιβλίο «Ο Αϊχμαν
στην Ιερουσαλήμ – Η κοινοτοπία του
κακού», φράση για την οποία έγινε γνωστή
σε όλον τον κόσμο.
Στην ταινία της
εμβληματικής φεμινίστριας σκηνοθέτιδας,
Φον Τρότα, συναντάμε την Αρεντ στην Νέα
Υόρκη, όπου διαμένει με τον Χάινριχ
Μπλίχερ (μαρξιστή καθηγητή της) είκοσι
χρόνια μετά την απόδρασή τους από τα
στρατόπεδα των Εβραίων. Όντας καθηγήτρια
στο πανεπιστήμιο, σαγηνεύει τους φοιτητές
τόσο με τη ρηξιλκέλευθη ορμή και την
εντιμότητα του στοχασμού της όσο και
με το ιδιαίτερο προφίλ της (μονίμως, με
ένα τσιγάρο στο χέρι). Είναι έκδηλο πως
απολαμβάνει τον έντονα αναστοχαστικό
τρόπο ζωής της στην άλλη όχθη του
Ατλαντικού, όταν προκύπτει μια πρόκληση
(από το περιοδικό New Yorker). Της
ανατίθεται να καλύψει τη δίκη του
διαβόητου εγκληματία πολέμου, Άντολφ
Άιχμαν, στην Ιερουσαλήμ, σε μια δίκη θα
εκτυλιχθεί σε κραυγή εκδίκησης στην
οποία θα κρατήσει μια αποστασιοποιημένη,
από τη συναισθηματική φόρτιση, θέση στα
γεγονότα, επιδιώκοντας περισσότερο να
καταλάβει τον κατηγορούμενο που έχει
απέναντί της, αποφεύγοντας να καταλήξει
σε εύκολες κρίσεις. Υπάρχουν άνθρωποι
τέρατα ή το τέρας ενυπάρχει εμφωλευμένο
στον κάθε άνθρωπο και εκφράζεται όταν
ένα σύστημα έχει ανάγκη την αφύπνισή
του;
Η αφήγηση της Φον Τρότα
είναι εξ αρχής υποκειμενική προσφέροντας
υποστήριξη στην ηρωίδα της η οποία
βρίσκει ιδανική ενσάρκωση στο πρόσωπο
Μπάρμπαρα Σούκοβα. Με λιτή και διακριτική
σκηνοθεσία, αντιπαραβάλλονται αυθεντικά
ντοκουμέντα από τη δίκη του Άιχμαν με
μυθoπλαστικές προσωπικές στιγμές της
Άρεντ, αλλά ο έντονος ακαδημαϊσμός και
η στατικότητα αποτρέπουν τη συναισθηματική
εμπλοκή του θεατή, αφήνοντάς τον μόνο
στο επίπεδο του προβληματισμού που
προκύπτει μέσα από επιτυχημένες
διαλογικές αντιπαραθέσεις και εικόνες
σιωπηρής εσωστρέφειας.
