Η Συλλογή Κωστάκη …revisited

Συστατικό 1: έργα περίπου του 1900-1930, πολλά μάλιστα από τα οποία δεν έχουν ξαναεκτεθεί. Σχέδια, νέες φόρμες -δεν θα αναγνωρίσεις τον ορατό κόσμο-, νέες χρήσεις, νέες τεχνικές, η ουτοπία, η διερεύνηση ενός άλλου οπτικού και πραγματικού κόσμου, μιας άλλης κοινωνίας, το όραμα μιας σοσιαλιστικής κοινωνίας και ενός σπάνιου συλλέκτη: πιο συνοπτικά δεν μπορώ να μεταφέρω αυτά που περικλείονται στην περίφημη Συλλογή Ρωσικής Πρωτοπορίας του Γιώργου Κωστάκη, η οποία αγοράστηκε από το ελληνικό κράτος και προίκισε το ΚΜΣΤ.
Συστατικό 2: τα νέα έργα που παράχθηκαν μετά από εκτεταμένο workshop που πραγματοποιήθηκε με νεότερους καλλιτέχνες κατά τον Φεβρουάριο 2011. Οι ιστορικοί τέχνης-επιμελητές του ΚΜΣΤ Θοδωρής Μάρκογλου και Αγγελική Χαριστού προσκάλεσαν τους 157+173 designers Μπάμπη Παπανικολάου – Χριστίνα Τσιραγγέλου (βιομηχανικό σχέδιο), Cannot not design Νικολέττα Αντωνοπούλου – Μιχάλη Σέμογλου (γραφίστες), DElight Δάφνη Ηλιάκη – Εύη Ρέτζιου (σχεδιάστριες μόδας), Γιώργο Ευσταθουλίδη (γλύπτη), Θοδωρή Λάλο (εικαστικό), Στέφανο Μιχαηλίδη (γραφίστα – εικαστικό), Θανάση Πασχαλίδη (γραφίστα – εικαστικό), Θεόδωρο Σταματογιάννη (εικαστικό) και Κωσταντίνο Φώτα (πολιτικό μηχανικό), να εμπνευστούν από τη Συλλογή Κωστάκη. Οι καλλιτέχνες ξεναγήθηκαν στην έκθεση «Το Σύμπαν της Ρωσικής Πρωτοπορίας: Τέχνη και Εξερεύνηση του Διαστήματος 1900-1930», παρακολούθησαν σχετικές διαλέξεις και ανοικτές συζητήσεις, επισκέφθηκαν τις αποθήκες όπου φυλάσσεται η συλλογή, ενώ τους δόθηκε χρόνος, προκειμένου να δημιουργήσουν έργα για την παρούσα έκθεση.
Το αποτέλεσμα είναι μια έκθεση με δυο άξονες: την Σύνθεση από τη μια και την Κατασκευή-Παραγωγή από την άλλη. Οι τρεις αυτές λέξεις έχουν ιδιαίτερη σημασία για τη ρωσική πρωτοποριακή τέχνη, καθώς συναντώνται σε ένα μεγάλο ποσοστό έργων της εποχής και ταυτόχρονα περιγράφουν τις φάσεις και την εξέλιξη της Ρωσικής Πρωτοπορίας, από τους πρώτους γεωμετρικά αφηρημένους ζωγραφικούς πειραματισμούς στην κονστρουκτιβιστική λογική και στην βιομηχανική παραγωγή χρηστικών αντικειμένων. Οι επιμελητές έχουν διακρίνει χονδρικά τα έργα σε δισδιάστατα και τρισδιάστατα, ενώ εμπλέκουν τα έργα της συλλογής με τα νεώτερα, καθώς και με εκείνα των καλλιτεχνών-guest. Οι «guests» αυτοί, ξεχωριστά προσκεκλημένοι καλλιτέχνες, είναι οι Βάσω Γκαβαϊσέ, Κορνήλιος Γραμμένος, Νίκος Καναρέλης και Γεωργία Σαγρή και έχουν ασχοληθεί ήδη από παλιά στο έργο τους με τη ρωσική πρωτοπορία και τις έννοιές της.
Συνολικά, αν μεγάλο μέρος της ρωσικής πρωτοποριακής δημιουργίας στόχευε στην βιομηχανική παραγωγή, σήμερα, μέσα από την έκθεση του μουσείου, εκεί πάλι μοιάζει να δικαιώνεται. Φαίνεται ότι οι ιδέες που περικλείονται στο σύμπαν της ρωσικής πρωτοπορίας, ακόμη και σήμερα, μιλούν αμεσότερα στους δημιουργούς των εφαρμοσμένων τεχνών και εκεί μοιάζει η νέα σχέση που δημιουργείται να είναι πιο οργανική. Έτσι, η τέχνη ίσως καταφέρει να σπάσει τα δεσμά των μουσείων, κατά τη ρήση του N. Tarabukin (1922), και εκτιναχθεί θριαμβευτικά μες στη ζωή.