γράφει η Γεωργία Αρχοντή
Με αφορμή τοπικές προβολές και αφιερώματα, αλλά και νέες προσθήκες στο ERTFLIX και στο Cinobo, θυμόμαστε ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου από τη δεκαετία του 1960 έως και το 2000 που ξεχωρίζουν για την αισθητική τους.
Στο ERTFLIX πολύ πρόσφατα προστέθηκε η Ληστεία στην Αθήνα (1969) του Βαγγέλη Σερντάρη. Τρεις φίλοι αποφασίζουν να ληστέψουν το χρηματοκιβώτιο ενός κτηματομεσίτη στο κέντρο της Αθήνας, με την απόπειρά τους να φαντάζει επιτυχημένη. Με φόντο την δικτατορική Ελλάδα, το αστικό τοπίο μετατρέπεται σε έναν σουρεαλιστικό εφιάλτη. Η ταινία δίνει νέα πνοή στο είδος του φιλμ νουάρ με βαθιές σιωπές και βραδεία δράση.
Το Cinobo, επίσης, τιμά τη φιλμογραφία του Νίκου Παπατάκη. Ανάμεσα στις πρώτες ταινίες του, Οι Βοσκοί (1967) αφηγείται το απαγορευμένο ειδύλλιο ενός επαναστάτη βοσκού και της κόρης πλούσιου γαιοκτήμονα. Το ζευγάρι δραπετεύει κατά τη διάρκεια του Πάσχα. Ο Παπατάκης όμως δεν παρουσιάζει έναν συμβατικό έρωτα, αλλά ένα ερωτικά φορτισμένο παιχνίδι εξουσίας, έντασης και βίας. Η ταινία δείχνει την ωμή πραγματικότητα της ελληνικής αγροτικής κοινωνίας. Ασκεί κριτική στις καταπιεστικές και υποκριτικές πρακτικές της οικογένειας, του ταξικού συστήματος και της Εκκλησίας λίγο πριν το πραξικόπημα του 1967. Η ταινία αυτή μάλιστα αγαπήθηκε από τον Γιώργο Λάνθιμο, που εμπνέεται από την αντισυμβατική, εκκεντρική και αλληγορική αισθητική της.
Μια επόμενη σημαντική ταινία του Παπατάκη, Η Φωτογραφία (1986), προβλήθηκε στις Βραδιές Φιλμ στο Βακούρα. Ακολουθούμε την ιστορία ενός νεαρού άνδρα που φεύγει στο Παρίσι κατά την εποχή της δικτατορίας, αναζητώντας καταφύγιο σε έναν μακρινό συγγενή που εργάζεται στο εμπόριο γούνας. Ο πρωταγωνιστής έχει μαζί του τη φωτογραφία μιας δημοφιλούς τραγουδίστριας, την οποία παρουσιάζει ως αδελφή του, πυροδοτώντας μια σειρά από παρεξηγήσεις και εξαπατήσεις. Ξετυλίγεται μια ιστορία ψεμάτων και τραγικής ειρωνείας. Ο κλειστοφοβικός χώρος του σπιτιού που διαρκώς ανακαινίζεται παγιδεύει τους χαρακτήρες σε ένα φαύλο κύκλο παραπλάνησης και δημιουργεί ένα ψυχολογικό θρίλερ.
Στην τελευταία του ταινία Ο Σχοινοβάτης (1991), ο Παπατάκης αντλεί έμπνευση από την πολυτάραχη ζωή του Γάλλου μυθιστοριογράφου και θεατρικού συγγραφέα Jean Genet. Εστιάζει στην προσπάθεια ενός διάσημου Γάλλου συγγραφέα να μετατρέψει έναν νεαρό Γερμανικής και Αλγερινής καταγωγής στον καλύτερο σχοινοβάτη του κόσμου. Η σχέση τους ισορροπεί ανάμεσα στην επιθυμία και την τοξικότητα. Η λαχτάρα για επιτυχία τείνει να γίνει εμμονή. Μέσα στα έντονα χρώματα του τσίρκου, ο σχοινοβάτης ακροβατεί μεταξύ απελπισίας και απελευθέρωσης, πραγματικότητας και φαντασίας.
Σε δύο sold-out προβολές στο Βακούρα, είδαμε, επίσης, την ταινία Απόντες (1996) του Νίκου Γραμματικού. Μια συγκινητική ιστορία για τις αλλαγές στην ελληνική κοινωνία μεταξύ 1986 και 1994 και τις επιπτώσεις τους στους συναισθηματικούς δεσμούς μεταξύ μιας ομάδας φίλων. Πρόκειται για μια από τις πρώτες ταινίες που ασχολήθηκαν με την απογοήτευση των νέων στη δεκαετία του 1980, όταν τα σοσιαλιστικά ιδεώδη απομυθοποιούνται. Νοσταλγικά κομμάτια των Van Der Graaf Generator, Pink Floyd, Joy Division, Nick Cave, Supertramp και άλλων επιδραστικών συγκροτημάτων της εποχής συνοδεύουν τη μετάβαση των χαρακτήρων από την εφηβεία στην ενηλικίωση.
Η ταινία του Νίκου Παναγιωτόπουλου Αυτή η Νύχτα Μένει (2000) ήρθε κι αυτή στις Βραδιές Φιλμ στο Βακούρα και είναι διαθέσιμη στο ERTFLIX και στο Cinobo. Ο έρωτας της Στέλλας και του Ανδρέα έχει φόντο την Αθήνα στο τέλος της δεκαετίας 1990 και συνοδεύεται από τη μουσική του Σταμάτη Κραουνάκη. Η φιλόδοξη Στέλλα θέλει να γίνει τραγουδίστρια και ακολουθεί το όνειρό της σε νυχτερινά κέντρα, ενώ ο Ανδρέας δουλεύει σε μαγαζί με ψιλικά. Οι δυο τους οδηγούνται σε ένα ταξίδι στη σκληρή πραγματικότητα της επαρχιακής νυχτερινής ζωής. Εξερευνούν τον ρομαντισμό, τη λαχτάρα, τη συμφιλίωση, τη μουσική και την ανάγκη για διαφυγή. Μια ιστορία πάθους και αναζήτησης της ευτυχίας που σηματοδοτεί την αναγέννηση του σύγχρονου ελληνικού κινηματογράφου.
