Πλάνα από το 57ο ΦΚΘ
Ό,τι και να γράφουν οι περιλήψεις του φεστιβάλ για την ταινία του Βαφέα η αλήθεια είναι μία: το Ρισάλτο είναι μια αλληγορική ταινία. Αντικατοπτρίζει τον τρόπο που αντιλαμβάνεται ο έμπειρος σκηνοθέτης την κατάσταση στη χώρα του. Και την αντιλαμβάνεται σαν μια ιλαροτραγική αλληγορία. Αυτό που συμβαίνει στην Ελλάδα είναι ένα αόριστο πραξικόπημα όπου αυτό που φαίνεται κρύβει κάτι άλλο από αυτό που είναι και με τη σειρά του τίποτα. Η Ελλάδα, ένας ου-τόπος χωρίς καμιά σοβαρή ουτοπία είναι ο χώρος μόνο για να γελάει κανείς από αμηχανία. Κι αυτό κινηματογραφεί ο Βαφέας. Την αμηχανία του να μην υπάρχεις στην Ελλάδα.
Το υποτυπώδες αλλά κατά τα άλλα λογικοφανές (αλλά όχι λογικό) σενάριο εντείνει τούτη την αμηχανία. Ο Βαφέας κάνει το κλασικό κόλπο βάζοντας τον ήρωά του (τον παίζει ο καλός Πουρσανίδης) να είναι το μόνο λογικό ον του στόρι, και να κινείται αμήχανος στα παράλογα γρανάζια ενός αλληγορικού αλλά βάναυσα εξουσιαστικού συστήματος. Νιώθεις ότι ο ήρωας της ταινίας βλέπει ένα συνεχές όνειρο ή πολλά διαφορετικά όνειρα ενώ ο σκηνοθέτης προσπαθεί να σε πείσει πως όλα αυτά είναι πραγματικότητα. Αλλά το πίσω κείμενο επικυρώνει τούτο ακριβώς: την ονειρική πραγματικότητα που βιώνει ο Έλληνας. Ή μάλλον τον εφιάλτη. Δεν έχεις σκεφτεί ότι η κρίση, τα κάπιταλ κοντρόλς, οι σύγχρονοι έλληνες πολιτικοί δεν είναι μόνο ένας εφιάλτης και κάποια στιγμή θα ξυπνήσεις και θα ξαναβρείς την Ελλάδα που αγάπησες; Αυτό μοιάζει να λέει ο Βαφέας. Αλλά η επιστροφή δεν υπάρχει παρά μόνο σαν νοσταλγική μουσική, όπως η έξοχη μουσική του Θάνου Μικρούτσικου (το δυνατό χαρτί του φιλμ).
Ρισάλτο σημαίνει πειρατεία, απεγνωσμένη προσπάθεια. Είναι η πειρατεία του ήρωα να αρπάξει το καράβι Ελλάδα και να το οδηγήσει μακριά πέρα σε μια άλλη θάλασσα όπου θα ξεκινήσει κάτι νέο. Μακριά πολύ μακριά να ταξιδεύουμε που λέει κι ο φίλος μας ποιητής, χορεύοντας ένα αέναο ζεϊμπέκικο συμπληρώνει ο Βαφέας. Για κάποιες αδυναμίες της ταινίας νομίζω δεν χρειάζεται να επεκταθούμε. Είναι προφανές πως η ταινία γυρίστηκε με περισσότερο μεράκι παρά με οτιδήποτε άλλο. Το φιλμ του Βαφέα είναι μια απεγνωσμένη προσπάθεια κι αυτό είναι από μόνο του εκτιμητέο.
