της Δέσποινας Πολυχρονίδου
Το ελληνικό καλοκαίρι είναι το φως που λούζει τα νησιά, οι φωνές από τη θάλασσα, το γλέντι που ξεσπά χωρίς προειδοποίηση, ο έρωτας που ξεκινά στο πρώτο βλέμμα, καίγεται στην άμμο και εξατμίζεται στο πρώτο φθινοπωρινό αεράκι. Όλα αυτά έχουν καταγραφεί σε φιλμ.
Από τις βάρκες της «Μανταλένας» στην Αντίπαρο μέχρι τον νυχτερινό πυρετό της Αθήνας στο «Απέναντι», ο ελληνικός κινηματογράφος, μέσα σε έξι δεκαετίες, κατέγραψε με πάθος, ειλικρίνεια αλλά και χιούμορ όλες τις εκδοχές αυτής της εποχικής εμμονής.
Στις δεκαετίες του ’60 και ’70, το καλοκαίρι είχε τον ρυθμό του Μίμη Πλέσσα και το χαμόγελο της Αλίκης. Ήταν νησιώτικο, κοσμοπολίτικο, ηλιοκαμένο. Η «Τζένη Τζένη» τριγυρνά στις Σπέτσες με ψηλοκάβαλα κάπρι παντελόνια, η «Παριζιάνα» απολαμβάνει τις ανέμελες μέρες στη Μύκονο, η Μελίνα τραγουδά Χατζιδάκι, και οι «Γοργόνες και Μάγκες» στήνουν το δικό τους τουριστικό debate στην Ύδρα, μεταξύ παραδοσιακών και επενδυτών. Η θάλασσα είναι παντού παρούσα, άλλοτε σαν λύτρωση κι άλλοτε σαν σκηνικό για φλερτ, ίντριγκα ή κοινωνικά σχόλια.
Ποτέ την Κυριακή, του Ζιλ Ντασέν (1960)
Αργότερα, το ελληνικό καλοκαίρι σκουραίνει, βαθαίνει, γίνεται πιο εσωτερικό. Στο «Εκείνο το καλοκαίρι» ο ήλιος λιώνει τη χαρά και η μελαγχολία κυριαρχεί πίσω από το χαμόγελο. Στις «Ήσυχες μέρες του Αυγούστου» ο Βούλγαρης χαρτογραφεί τη μοναξιά μιας πόλης άδειας αλλά ανθρώπινης. Το «Φτηνά Τσιγάρα» δείχνει μια νύχτα όπου η Αθήνα γίνεται ερωτική, μαγική, λίγο παράξενη. Ο έρωτας πλέον δεν είναι μόνο παιχνιδιάρικος. Είναι και υπαρξιακός. Και η πόλη τον κουβαλάει στα πεζοδρόμιά της, στα παγκάκια της, στη σιωπή.
Με το πέρασμα στον 21ο αιώνα, ο ελληνικός κινηματογράφος κοιτάζει το καλοκαίρι με βλέμμα άλλοτε ρεαλιστικό, άλλοτε ωμά ποιητικό. Ο «Δεκαπενταύγουστος» μιλά για τις μικρές φυγές και τις μεγάλες επιστροφές. Ο «Τσίου» καταγράφει έναν εθισμένο ήρωα που παλεύει με τον καύσωνα και την έλλειψη νοήματος. Το «Suntan» βάζει το καλοκαίρι στο μικροσκόπιο, ξεκινώντας από το φως και καταλήγοντας στην εμμονή και το σκοτάδι. Από την εξιδανίκευση, περάσαμε στη διάλυση. Και το καλοκαίρι είναι πάντα εκεί. Αλλάζει απλώς ο τρόπος που το βλέπουμε.
Τσίου, του Μάκη Παπαδημητράτου (2005)
Το ελληνικό καλοκαίρι στον κινηματογράφο είναι όλα όσα είμαστε και όλα όσα φοβόμαστε. Είναι η χαρά και η παραίσθηση, το φως και το λαβύρινθό του, ο έρωτας που ξέρει να χάνεται με χάρη. Μέσα από τη «Νήσο» και το «Winona», τα παιδιά στο «Δέντρο που πληγώναμε» και τις καλοκαιρινές πλάνες στο «Ας περιμένουν οι γυναίκες», αποκαλύπτεται η απόλυτη αλήθεια: το καλοκαίρι στην Ελλάδα είναι μια ιστορία που δεν τελειώνει ποτέ. Μόνο αλλάζει καστ, σκηνοθέτη και εποχή.
