Έξι χορεύτριες επι σκηνής. Μια παράσταση για τη ζωή του χορευτή και την επιλογή του να τον υπηρετεί.Χορός Ξανά. Μετά από καιρό, μετά από κούραση και δάκρυα πολλά. Χορός ξανά. Χορός για κανείς δε μπορεί να ζήσει μακριά απ' αυτόν. Χορός γιατί όταν μαθαίνεις να χορεύεις, μαθαίνεις να πετάς. Μαθαίνεις πώς είναι η ομορφιά, κοιτάς τον εαυτό σου στον καθρέφτη. Ερωτεύεσαι. Ανακαλύπτεις τη μουσική και εκφράζεσαι μέσω των χεριών σου, των βημάτων σου. Δε μπορείς να μιλήσεις καθαρά, μόνο να δείξεις ξέρεις. Χορός Ξανά για σένα και για μένα. Χορός μέχρι να πονέσουν τα γόνατα σου και οι αρθρώσεις σου. Χορός.
Μια παράσταση για τον χορό και τον χορευτή. «Χορός Ξανά». Πώς ερμηνεύετε το «Ξανά» του τίτλου; Τι σημαίνει για σας;
Μ: Σημαίνει το ξεκίνημα του μαθήματος χορού. Βρεθήκαμε δηλαδή μετά από πολλά χρόνια κάποιες πρώην συνάδελφοι, που είμασταν και κάποιες στην ίδια σχολή, και αρχίσαμε να γυμναζόμαστε με χορό. Οι περισσότερες έχουμε διακόψει αρκετά χρόνια το να χορεύουμε στη σκηνή και να γυμναζόμαστε. Για μας έχει αυτόν τον συμβολισμό. Την επανασύνδεση. Ο τίτλος νομίζω είναι εμπνευσμένος από κάποιο τραγούδι. Για μένα είναι ότι προσωπικά ξαναβγαίνω στη σκηνή και χορεύω.
Α: Καταρχήν να πούμε λίγο τι σημαίνει για την παράσταση. Αν κι εγώ προσωπικά νιώθω λίγο πιο έξω από αυτό. Λοιπόν, εμείς είμαστε μια ομάδα που κάνουμε μαθήματα εδώ και εφτά χρόνια, οι κοπέλες που ήταν στην παράσταση και λίγες ακόμα. Κάποιες είναι παλιές χορεύτριες και νυν καθηγήτριες που συνεχίζουν διδάσκοντας ή χορογραφούν αλλά όμως έχουν σταματήσει να χορεύουν. Εγώ διδάσκω και είναι μαθήτριες μου. Τώρα, το «Χορός Ξανά» από μια πλευρά είναι αυτό, αυτή η συνάντηση σε αυτό το μάθημα. Αφορά βέβαια περισσότερο τις άλλες κοπέλες της παράστασης, εγώ δεν νιώθω ότι έχω διακόψει κάτι και το ξαναβρήκα τώρα.
Στην παράσταση ακολουθούμε την πορεία ενός μικρού κοριτσιού στην ένταξη του στη ζωή του χορευτή. Ποιές οι θυσίες που θα χρειαστεί να κάνεις όταν αρχίζεις να χορεύεις;
Μ: Κοίτα, θυσία είναι και μερικές φορές η πλήρης αφοσίωση. Δηλαδή με μια έννοια αφοσιώνεσαι σ' αυτό, πολλές φορές δεν βγαίνεις αρκετά έξω ή κουράζεσαι πάρα πολύ σωματικά. Στερείσαι δηλαδή -το έχω ζήσει προσωπικά και στο λέω- να τρώς ό,τι σου αρέσει για παράδειγμα, γιατί πρέπει το σώμα σου να είναι σε μια καλή κατάσταση. Πολλές φορές όταν χορεύεις στις διακοπές στερείσαι και την πλήρη ξεγνοιασιά, γενικά να βγαίνεις και να ξενυχτάς- όχι ότι δεν τα έχουμε κάνει αυτά σε περιοδίες αλλά δεν γίνεται το σώμα μετά να υπηρετήσει μια παράσταση τη στιγμή που τη νύχτα έχεις πιεί πολύ. Πρέπει να δείχνεις μια προσοχή στο σώμα σου, μια συνέπεια. Οπότε, θέλει μια καθημερινή δουλειά και μερικές φορές θυσιάζεται η ξεκούραση για να είσαι σε ένα στούντιο και να εξασκείσαι. Μεγαλώνοντας όμως για να συνεχίσεις και να πεις ότι χορεύεις και ότι κάνεις μια άλφα καριέρα αυτό πρέπει να είναι το πρώτο πράγμα που έχεις στο μυαλό σου. Βάζεις σε δεύτερη μοίρα κάποια πράγματα, όταν μεγαλώσεις συνήθως, όπως σχέσεις, οικογένεια, παιδιά. Αν και δεν συμφωνώ απόλυτα με τη λέξη «θυσία» γιατί σηματοδοτεί κάτι που πιέζεσαι για να το κάνεις. Ίσως αυτό να αφορά περισσότερο τις χορεύτριες μπαλέτου που κάνουν πρωταθλητισμό στις όπερες.
Πρέπει όμως να έχεις μια αυτονομία, να πεις ότι θα ταξιδέψεις, ότι θα παρακολουθήσεις σεμινάρια. Είναι κάτι ενστικτώδες η αγάπη σου και το ενδιαφέρον σου για τον χορό. Σπάνια θα δεις κάποια χορεύτρια να επιθυμεί σε νεαρή ηλικία να κάνει οικογένεια όταν έχει θέσει ως στόχο τον χορό.
Α: Για μένα είναι ότι ο χορός είναι πρώτο απ'όλα. Δεν είναι θυσία. Είναι βασικά αφοσίωση και στόχος. Ενδέχεται να αναβάλεις κάποια πράγματα, να τα βάλεις σε δεύτερη μοίρα αλλά στη σύγχρονη εποχή δεν νομίζω πως μιλάμε για θυσία. Περισσότερο για προτεραιότητα και επιλογή. Αν και δεν το σκέφτεσαι απαραίτητα, σου βγαίνει αυθόρμητα.
Έρχεται κάποια στιγμή που ως χορευτής καλείσαι να διδάξεις αυτά που διδάχτηκες. Ποιες οι δυσκολίες του να καθοδηγήσεις άλλους χορευτές και πόσο διαφορετικά βλέπεις τα πράγματα μέσα από τη διδασκαλία;
Μ: Ο χορός στη σκηνή είναι κάτι διαφορετικό από την διδασκαλία. Υπάρχουν κάποιες κοπέλες που από την σχολή ακόμη σχεδιάζουν να γίνουν καθηγήτριες χορού γιατί το αγαπάνε, ενδιαφέρονται γι' αυτό. Είναι λίγες όμως αυτές που βάζουν ως πρώτο στόχο την διαδασκαλία. Το όνειρο ενός χορευτή είναι να χορέυει, να είναι πάνω στη σκηνή. Η διδασκαλία έρχεται ως δεύτερο στοιχείο στη ζωή ενός χορευτή. Ο χορός βέβαια είναι βιωματικός, δεν βρίσκεται αποκλειστικά στα βιβλία. Υπάρχει η θεωρία του, την γνωρίζουμε, όμως ότι περνάει από το μυαλό σου στο σώμα σου είναι το πιο πολύτιμο. Παίζει μεγάλο ρόλο να βάζεις σκέψη σε αυτό που κάνεις και να μην ενεργείς επιπόλαια. Όταν αποκτάς αργότερα εμπειρία μπορείς και να την μεταδώσεις έχοντας μάθει από λάθη άλλων και δικά σου. Προσωπικά δεν μου ήταν ποτέ δύσκολη η διδασκαλία, ήταν ένας τρόπος επικοινωνίας. Δεν νιώθεις ότι κατέχεις το άλας της γής, γνωρίζεις κάποια πράγματα και τα δίνεις. Σίγουρα έχουν υπάρξει χορευτές που ήταν κακοί δάσκαλοι, όπως και το ανάποδο. Μπορείς να βρεις και καλούς δασκάλους χορού που έχουν χορέψει ελάχιστα στη ζωή τους όμως. Το βασικό πράγμα είναι να μην κρατάς πράγματα για τον εαυτό σου, πρέπει να είσαι επικοινωνιακός στην διδασκαλία.
Α: Στην αρχή η διδασκαλία είναι κάτι πολύ ενδιαφέρον που το εξασκείς παράλληλα με τον χορό. Μαθαίνεις πολλά από κεί, γίνεσαι καλύτερος χορευτής όταν διδάσκεις. Όσα έχεις λάβει από άλλους καθηγητές χορού πλέον φιλτράρονται και προσπαθείς να τα περάσεις μέσα από τη δική σου προσωπικότητα, εμπειρία και αντίληψη. Στη ζωή σου ως χορευτής διδάσκεσαι από πολλούς και σίγουρα αυτό που λαμβάνεις δεν το αποδίδεις αυτούσιο. Βάζεις το δικό σου κομμάτι σε αυτό αφού το έχεις επεξεργαστεί εσύ ο ίδιος ως μαθητευόμενος. Μαθαίνεις κι από τα λάθη των άλλων επίσης. Χαίρεσαι να δίνεις στους μαθητές τα πράγματα που ξέρεις εσύ ως χορευτής.
Χορός σημαίνει και πολλά ταξίδια. Πόσο σημαντικό είναι για έναν χορευτή να ταξιδεύει;
Μ: Γενικά νιώθεις όπως όταν πας ένα οποιοδήποτε ταξίδι. Πρόπερσυ που έκανα αρκετά ταξίδια συνειδητοποίησα πόσο πολύ μου έλειπε αυτό. Όχι ως χορεύτρια αλλά ως η Μαρουσώ, ένιωσα ότι έφυγα για λίγο απ' τον μικρόκοσμο μου. Αυτό αντίστοιχα ισχύει και στον χορό. Φεύγεις απ'τον μικρόκοσμο του χορού της Ελλάδας που ξέρεις ότι θα κάνεις τα ίδια πράγματα με τους ίδιους καθηγητές, με τις ίδιες πρόβες, το ίδιο θέατρο. Θα ταξιδέψεις και θα βρεις κάτι άλλο καθώς σε διάφορα μέρη γίνονται πολύ περισσότερα και διαφορετικά πράγματα από την Ελλάδα. Βλέπεις ότι δεν είσαι μόνος σου και σαν σπουδές εμπλουτίζεσαι πολύ. Χορεύεις σε διαφορετικές σκηνές και φυσικά κάνεις και τουρισμό.
Θυμάμαι όταν είχα πάει Νέα Υόρκη ήταν τελείως διαφορετική η ατμόσφαιρα, τα πράγματα ήταν πιο «ανοιχτά». Νιώθεις ότι μπορείς να δοκιμάσεις πολλά.
Α: Είναι κάτι πολύ σημαντικό! Βγαίνοντας «έξω», ειδικά από την Ελλάδα, γνωρίζεις πολύ περισσότερα γιατί η αλήθεια είναι πως εδώ τα πράγματα είναι κάπως «στενά». Μαθαίνεις με ποιον τρόπο λειτουργούν οι άνθρωποι στο εξωτερικό, πώς γίνονται οι παραστάσεις. Ανοίγουν οι ορίζοντες σου και τα μάτια σου! Μαθαίνεις πολλά όσον αφορά την επικοινωνία που είναι κάτι πολύ σημαντικό στο επαγγελμά αυτό και όσον αφορά και την εμπειρία. Ο χορός είναι εμπειρία και είναι σημαντικό να τον έχεις ζήσει μέσα από ταξίδια και συνεργασίες. Είναι μια ανταλλαγή που σε εμπλουτίζει και σου δίνει περισσότερες ευκαιρίες. Για παράδειγμα μπορεί να ξεκινήσεις από εδώ με μια παράσταση και να συνεχίσεις έξω ή μπορεί να πας εκεί για να συνεργαστείς. Είναι μια πολυπολιτισμική εμπειρία από κάθε άποψη.
Στην Ελλάδα ακόμη παρατηρούμε πως το «σύγχρονο» ως είδος χορού δεν είναι ευρέως διαδεδομένο και κατανοητό. Γιατί συμβαίνει αυτό; Σε τι διαφέρει από τα άλλα είδη;
Μ: Κατά τη γνώμη μου είναι δύο πράγματα. Αρχικά είναι θέμα γενικότερα πολιτισμού εδώ στην Ελλάδα. Τα τελευταία χρόνια βομβαρδιστήκαμε από το εύκολο που είναι ας πούμε η τηλεόραση και ο εύκολος τρόπος ζωής. Για μένα έχει να κάνει περισσότερο με το κομμάτι καθαρά της τέχνης και όχι τόσο με το συγκεκριμένο είδος χορού. Ο χορός δεν είναι βέβαια τόσο πίσω όσο ήταν πριν τριάντα χρόνια. Βλέπω τον νέο κόσμο να ενδιαφέρεται για κανούργιες παραστάσεις, όμως συνήθως λόγω της μεγάλης του έκτασης ως είδος δεν είναι εύκολο να δημιουργήσει κανείς εικόνα του. Το μπαλέτο για παράδειγμα δεν έχει τόσο μεγάλο πεδίο, έγινε, τελείωσε και πέρα από αυτό εξελίσσεται τεχνικά μέσα στα χρόνια. Ο σύγχρονος χορός έχει πολύ μεγάλο εύρος, είναι πολλές οι τεχνικές και από την Αμερική και από αλλού. Αυτό σε συνδυασμό με την έλλειψη παιδείας που επικρατεί, λειτουργεί στο να μην είναι τόσο προσεγγίσιμο είδος στον κόσμο. Αναφέρομαι στον περισσότερο κόσμο που δεν έχει επαφή ούτε και με το θέατρο αυτού του είδους αλλά ούτε και με τον κινηματογράφο.
Α: Είναι θέμα εικόνων νομίζω. Ξέρουμε τα πράγματα από τα οποία έχουμε εικόνες, που κάπου τα έχουμε δει. Για παράδειγμα, κάποιοι χοροί όπως το λάτιν το γνωρίζουν περισσότερο και από την τηλεόραση, μετά είναι τα είδη κοινωνικού χορού, δηλαδή αυτά που θα δεις έξω σε ένα μαγαζί στον δρόμο, το μπαλέτο ακόμη έχει μια μεγάλη ιστορία πίσω του. Σαν εικόνα τα είδη αυτά είναι πιο καθαρά στο μυαλό του κόσμου. Το σύγχρονο είναι κάτι πιο καινούριο και στην Ελλλάδα δεν υπήρξε ποτέ κάποια ιδιαίτερη υποστήριξη από το κράτος όπως επιχορηγήσεις, έτσι ώστε να υπάρξει ένα άνοιγμα στον κόσμο για να το γνωρίσει ως είδος χορού.
Μέσω της παράστασης μαθαίνουμε πως «Χορεύω σημαίνει γνωρίζω την ομορφιά». Τι σημαίνει ομορφιά για έναν χορευτή; Το αψεγάδιαστο σώμα, η ακριβής κίνηση;
Μ: Η ομορφιά στον χορό ταυτίστηκε αρχικά με την χορεύτρια του μπαλέτου που θα είχε τις τέλειες αναλογίες, ομορφιά στην κίνηση. Μετά ταυτίστηκε και με την γυναίκα χορεύτρια το οποίο απασχολεί και την ίδια την καλλιτέχνη από την σχολή ακόμη. Δηλαδή κοιτάς την εμφάνιση μέχρι ενός σημείου φυσικά. Καλώς ή κακώς έχει ταυτιστεί το μπαλέτο με το όμορφο, την τελειότητα.
Από κει και πέρα όμως ο σύγχρονος χορός έσπασε αυτά τα δεδομένα, αναζήτησε το κάτι άλλο, που θα μπορούσαμε να πούμε «ενοχλεί» και κινησιολογικά. Σίγουρα θα δεις γυμνασμένα σώματα λίγο πολύ στον χορό και όμορφα. Σπάνια θα δεις μια χορεύτρια με ατελείς αναλογίες και θα υπάρχει κάποιος λόγος γι' αυτό, όπως για παράδειγμα να έχει κοιλιά ή δυσανάλογα μέλη με τον κορμό. Άρα μετράει η όμορφη εικόνα στον χορό σε όλα τα είδη, όχι όμως τόσο πια στο σύγχρονο.
Α: Συμφωνώ με όσα είπε η Μαρουσώ και νομίζω πως έτσι όπως έχει διευρυνθεί η έννοια της ομορφιάς στη ζωή μας, έτσι έχει γίνει και στον τομέα του χορού. Και ειδικά στο σύγχρονο.
Ερωτεύεσαι. «Ανακαλύπτεις πως είναι να αγαπάς κάποιο άλλο σώμα πέρα από το δικό σου». Τι σημαίνει «έρωτας» για έναν χορευτή και πόσο αυτό συνδέεται με την καριέρα στον χορό;
Μ: Δεν πιστεύω πως υπάρχει κάποια διαφορά με κάποιον άλλον καλλιτέχνη ως προς αυτό. Για να είμαι απολύτως ειλικρινής όμως για μένα μετρούσε και η εικόνα της ομορφιάς και της ρώμης στο αντίθετο φύλο. Αυτό σίγουρα συνδυάζεται και με τη δουλειά που διάλεξα να κάνω. Ο χορός έχει ένα κομμάτι παίδεψης, πόνου και σκληρότητας σχεδόν «μοναστηριακής» ζωής ως προς τη συγκέντρωση στο σώμα σου και από την άλλη έχει και τον ναρκισσισμό ενός μοντέλου για παράδειγμα. Έτσι όπως συνδυάζονται αυτά τα δύο στοιχεία σε οδηγούν και στην επιλογή του συντρόφου σου. Τα μάτι μου ήθελε να δει κάτι το οποίο θα πληρούσε το πρότυπο της ομορφιάς όντας επηρεασμένη πάντα από τη δουλειά μου. Τώρα όμως που μου κάνεις αυτήν την ερώτηση συνειδητοποιώ πως κάθε φορά διάλεγα κάποιον που θα ήταν όμορφος στο πρόσωπο και ειδικά στο σώμα. Δεν είναι καθόλου άσχετο το επάγγελμα αυτό με τον έρωτα. Για κάποιους λόγος επιλέγεις να γίνεις χορευτής, να ασχοληθείς με το σώμα, δεν επιλέγεις κάτι άλλο.
Α: Δεν θεωρώ πως είναι κάτι τόσο γενικό όσο προσωπικό ζήτημα. Δεν το έχω σκεφτεί ποτέ να σου πω την αλήθεια, αν και έκανα και γω επιλογές με βάση αυτό που ταιριάζει σε μένα. Έψαχνα κάτι ανάλογο με εμένα, όμως δεν το είχα συνδυάσει ποτέ με τον χορό τώρα που το σκέφτομαι.
Ένας χορευτής χορεύει για τον εαυτό του ή για τον θεατή;
Μ: Η απάντηση βρίσκεται στην παράσταση. «Χορεύω για σένα, χορεύω για μένα». Τώρα τι υπερτερεί από τα δύο εξαρτάται από το τι χορεύεις κάθε φορά. Μπορεί να χορεύεις κάτι το οποίο να μην σε αντιπροσωπεύει απόλυτα και να το κάνεις για άλλους λόγους όπως τα χρήματα ή επειδή ήλπιζες να είναι κάτι άλλο από αυτό που εμφανίζει να είναι. Χορεύεις όμως με τον καλύτερο τρόπο που μπορείς ως επαγγελματίας. Σίγουρα σε αυτή τη φάση το κάνεις και για δικούς σου λόγους αλλά το κάνεις και για τον θεατή, νομίζω πως αυτά πάνε μαζί. Από τη στιγμή που βγαίνεις στη σκηνή χορεύεις και για σενα αλλά και για τον θεατή. Αλλιώς θα έμενες σπίτι σου και δε θα σε έβλεπε και κανείς. Πιο βαθιά αν το εξετάσεις καταλήγει στον εαυτό σου, είναι ένας κύκλος. Ικανοποιεί πάντα κάτι δικό σου.
Α: Αυτό πιστεύω κι εγώ, είναι κάτι που γυρνάει πίσω σε σένα. Ξεκινάει από τον θεατή και μετά καταλήγει πάλι στον εαυτό σου.
Τελειώνει ποτέ ο χορός για έναν χορευτή;
Μ: Η επαγγελματική ενασχόληση ναι. Σαν χορευτής εκ των πραγμάτων κάποια στιγμή θα σταματήσεις να χορεύεις για διάφορους λόγους όπως για λόγους βιοπορισμού. Υπάρχουν γυναίκες που σταματάνε για να μεγαλώσουν ένα παιδί, ή επειδή μπορεί να μην το χρειάζονται οικονομικά. Είναι κάτι που τους λείπει όμως συνέχεια. Είναι πολύ δύσκολο να φτάσεις να χορεύεις πάνω στη σκηνή. Δεν το κάνεις επειδή πρέπει απλά να δουλέψεις, είναι κάτι στο οποίο δίνεσαι. Ούτε χρήματα πολλά θα βγάλεις και οι σπουδές που θα κάνεις θα είναι πολύ περισσότερες από αυτά που θα σου δώσουν. Μπορεί αν σταματήσεις, να στραφείς σε κάτι άλλο γνώριμο για σένα, όπως το θέατρο που έκανα εγώ. Μέσα σου όμως δεν τελειώνει. Ειδικά όταν έχεις ξεκινήσει να χορεύεις επειδή το ήθελες εσύ και δε σε παρότρεινε κάποιος άλλος. Είναι κάτι ζωτικό, το επέλεξες για δικούς σου ενστικτώδεις λόγους. Είναι η σύνδεση που έχεις με την τέχνη, την εγκαταλείπεις πολύ δύσκολα.
Α: Για μένα μπορεί να τελειώνει επαγγελματικά αλλά και πάλι να μην τελειώνει. Δηλαδή δεν θεωρώ πως μπορεί να σταματήσει ο χορός, η αγάπη που έχεις γι' αυτόν και που έχει μια ζωή και του έχεις δοθεί ολοκληρωτικά. Κάποια στιγμή ίσως να σταματήσεις να το ασκείς ως επάγγελμα, όμως αυτό δεν σημαίνει και το τέλος του. Έχεις πάρει πολλά από αυτό, είναι η ζωή σου. Σταματάω τον χορό δεν σημαίνει παύω να ασχολούμαι με αυτόν.
******
Χορός Ξανά
Σύλληψη – Κείμενο – Σκηνοθεσία: Γιούλα Μπούνταλη
Σκηνικά: Μυρτώ Λάμπρου
Κοστούμια: Μάρλι Αλιφέρη
Φωτισμοί: Χριστίνα Θανάσουλα
Βοηθός Σκηνοθέτη: Ευγενία Δελιαλή
Μουσική: Μάκης Κεντεποζίδης-Στέφανος Κωνσταντινίδης
Με τις: Χρυσάνθη Βαρβάκη, Αντωνία Ζαγορίτη, Μαρουσώ Καραλέκα, Βαρβάρα Παξιμαδά, Έρη Πασαλιμανιώτη, Ζωή Πολυχρονιάδη και την Ιωάννα Αννίνου
Bios – Πειραιώς 84, Αθήνα
Τελευταίες παραστάσεις: 6-7 Απριλίου, 8.30 μμ
Τιμή: 10 ευρώ (ενιαίο)
