Ξενάγηση σε ένα Χάρτινο Μουσείο Παράξενων Γεγονότων

Μπορεί να γίνει ένα βιβλίο Χάρτινο Μουσείο Παράξενων Γεγονότων? Ένας χώρος αφήγησης μυθικών γεννήσεων, υπνωτισμένων πόλεων, δυστοπιών, αλλόκοτων χωριών? Μπορεί και να γίνεται και αυτή η σκέψη είναι που οδήγησε την Μαρία Ράπτη στη συγγραφή ενός τέτοιου Μουσείου με ειδικά εκθέματα που περιγράφουν συμβολικές, παράδοξες, γοητευτικές και αδικαιολόγητα οικείες ιστορίες. Συναντήσαμε τη συγγραφέα λίγο πριν την παρουσίαση του βιβλίου στο κοινό της Θεσσαλονίκης την Παρασκεύη 7 Δεκεμβρίου, στις 7μμ στο πατάρι του ΙΑΝΟΥ (Αριστοτέλους 7) και μας ξενάγησε στον χώρο αυτού του βιβλίου (Μουσείου)…

Πως γεννήθηκε το Χάρτινο Μουσείο Παράξενων Γεγονότων?

Από την αγάπη για το παράξενο και τη μυθοπλασία φαντασίας αλλά και την ανάγκη να ειπωθούν ιστορίες και αισθήσεις που υπάρχουν στη ζωή μας με έναν διαφορετικό, παράδοξο τρόπο. Η ιδέα του Μουσείου γεννήθηκε από την γοητεία που μου ασκούσε πάντα η ιστορία των Cabinet de curiosités, των συλλογών δηλαδή παράξενων αντικειμένων της Αναγέννησης που σε πολλές περιπτώσεις αποτέλεσαν βάσεις για τα μετέπειτα μουσεία.

Μπορεί να γίνει ένα βιβλίο Χάρτινο Μουσείο?

Κατά κάποιο τρόπο κάθε βιβλίο είναι και ένα χάρτινο μουσείο. Αν σκεφτούμε τη λειτουργία του μουσείου ως ενός χώρου στον οποίο καθώς περιδιαβαίνει κανείς μπορεί να πάρει πληροφορίες και να σχηματίσει εικόνες για την ιστορία  περασμένων πολιτισμών ή την καλλιτεχνική δημιουργία ενός ζωγράφου, το βιβλίο μπορεί κάλλιστα να θεωρηθεί το «χάρτινο» αντίστοιχό του.

Πως ακριβώς ορίζεις ένα παράξενο γεγονός? Μήπως η ζωή δεν είναι ένα παζλ με πολλά παρόμοια γεγονότα και έννοιες που περιγράφονται στις σελίδες του βιβλίου (ο έρωτας, οι οικογενειακές σχέσεις, η αίσθηση της (αν)ασφάλειας, η καταραμένη δημιουργία, η αλλαγή και η μεταβολή στη ζωή των ανθρώπων)?

Πιστεύω πως η έννοια του παράξενου είναι ιδιαίτερα παραμελημένη παρόλο που κατ’ εμέ διατρέχει έτσι κι αλλιώς την καθημερινότητά μας. Μια αναπάντεχη αντίδραση, μια ιδιαίτερη σχέση, ακόμη κι ένα σπάνιο έντομο στο δρόμο ή το φως που πέφτει με έναν ασυνήθιστο τρόπο και πόσα άλλα είναι πράγματα που είναι έτσι κι αλλιώς δίπλα μας, αλλά για κάποιον λόγο επιλέγουμε να κρατάμε μόνο την αποστειρωμένη και απόλυτα εκλογικευμένη διάστασή τους. Οπότε πιστεύω πως δυνητικά παράξενα είναι τα πάντα και φυσικά όλοι μας.

Τα γεγονότα που περιγράφεις διασκορπισμένα στο χρόνο μήπως είναι μέρος μιας μη-πραγματικότητας? Αφορούν δηλ μια ονειρικη καταγραφή?

Είναι ένα συνονθύλευμα πραγματικότητας και ονείρου. Στο μυαλό μου η φαντασία ήταν πάντα όχι αυτό που βοηθούσε κάποιον να ξεφύγει από την πραγματικότητα, αλλά να την επαναδιαπραγματευθεί, να επανακαθορίσει τη θέση του μέσα σε αυτή, ακόμη και να αποκτήσει μια πιο κριτική στάση απέναντί της. Οπότε ναι, θα μπορούσα να πω πως είναι μια μη-πραγματικότητα, προορισμένη όμως να μιλήσει για την πραγματικότητα.

Τι σε ώθησε στο να χρησιμοποιήσεις το χρόνο σαν σκηνικό των ιστοριών σου?

Αντιλαμβάνομαι τον χρόνο σαν τον καμβά των πάντων κι έτσι μοιραία η παρουσία του στις ιστορίες μου είναι σχεδόν ηγεμονική. Δεν αναφέρομαι στο χρόνο που μας καταπιέζει ή μας γερνάει γιατί αυτή του τη διάσταση τη θεωρώ κατασκευασμένη, αλλά στο χρόνο που δημιουργεί και αναπλάθει τη μνήμη μας. Για μένα η μνήμη είναι το απώτατο όριο που δεν πρέπει να ξεπεράσουμε, το παιδί που πρέπει να νταντέψουμε και να προσέξουμε για να μην κακοπάθει, γιατί είναι εύθραυστη και φιλάσθενη. Είναι αυτή που θα μας καθορίσει και που ο χαμός της θα στοιχήσει ακριβά και στην προσωπική αλλά και στην κοινωνική και πολιτική διάστασή μας.

Λίγα λόγια για τη συνεργασία σου με τη Σπυριδούλα Ζάχου και τα σκίτσα της.

Η συνεργασία με τη Σπυριδούλα υπήρξε ιδανική και σ’ αυτό βοήθησε όχι μόνο η προσωπική μας φιλία αλλά και η ικανότητά της να αισθάνεται τις ιστορίες και να συνθέτει πάνω σε αυτές. Επειδή και για μένα ήταν μια πρωτόγνωρη εμπειρία, ο τρόπος με τον οποίο επικοινωνούσαμε και περνούσαμε ομαλά από το ένα στάδιο στο άλλο μου φάνηκε σχεδόν χορογραφημένος. Τα σκίτσα της, αφαιρετικά όσο χρειάζεται για να μην καθοδηγούν τη φαντασία του αναγνώστη, κουβαλούν την ιδιαιτερότητα της ζωγραφικής της που την κάνει τόσο ξεχωριστή και ολοκληρώνουν εικαστικά την ιδέα του Μουσείου.

Σκίτσο της Σπ. Ζάχου για το Χάρτινο Μουσείο Παράξενων Γεγονότων

Εκτός απο ηθοποιός είσαι και φιλόλογος. Ποια είναι η σχέση των παιδιών (η γενιά της ψηφιακής εποχής και των κοιν. δικτύων) με το βιβλιο?

Δυστυχώς η σχέση των παιδιών με το βιβλίο είναι από προβληματική έως ανύπαρκτη και αυτό οφείλεται τόσο στην καταλυτική επίδραση των ψηφιακών μέσων στο σύνολό τους, όσο και στο πώς αυτή έχει καλλιεργηθεί μέσα από το εκπαιδευτικό σύστημα. Έχοντας την εμπειρία του σχολείου στο οποίο η παντοδυναμία των –όχι πάντα ποιοτικών- εγχειριδίων είναι καταπιεστική, τα παιδιά απορρίπτουν την ανάγνωση. Εάν λάβουμε υπόψη μας και την έμφυτη τάση της ηλικίας τους για αμφισβήτηση και εξέγερση, η αντίδραση απέναντι στο βιβλίο μοιάζει σαν να είναι η εκδίκησή τους απέναντι σε ένα σύστημα που για χρόνια τα καθήλωσε στη στείρα αποστήθιση, χωρίς φυσικά να έχουν ιδέα του τι στερούν από τον εαυτό τους.

Και λίγα λόγια για την βιβλιοπαρουσίαση της Παρασκεύης

Η παρουσίαση θα πραγματοποιηθεί στο πατάρι του Ιανού στην Αριστοτέλους και έχω την χαρά να παίρνουν μέρος άνθρωποι που εκτιμώ και θαυμάζω ιδιαίτερα. Αυτοί είναι ο συγγραφέας, εκπαιδευτικός και συνάδελφος Τάσος Αποστολίδης, ο αγαπημένος συγγραφέας Κυριάκος Αθανασιάδης, ο δημοσιογράφος Στέφανος Τσιτσόπουλος και η θεατρολόγος Γιάννα Τσόκου. Στην ανάγνωση αποσπασμάτων του βιβλίου, η οποία θα γίνει με έναν αρκετά θεατρικό τρόπο, θα με βοηθήσουν οι ηθοποιοί –και φίλοι- Ευρώπη Αργυροπούλου, Βαρβάρα Δουμανίδου και Δημήτρης Παπαδόπουλος αλλά και άλλοι. Είναι ιδιαίτερα ευτυχές για μένα το ότι τόσοι πολλοί και αξιόλογοι άνθρωποι της πόλης δέχτηκαν με χαρά να με βοηθήσουν.