HomeCinemaΤζάρμους | Ο τελευταίος ανεξάρτητος Αμερικανός δημιουργός...

Τζάρμους | Ο τελευταίος ανεξάρτητος Αμερικανός δημιουργός πιστός στον κινηματογραφικό του μικρόκοσμο

«Ξεκινώ πάντα από τους χαρακτήρες και όχι από την πλοκή, κάτι που πολλοί κριτικοί θα έλεγαν ότι είναι προφανές από την έλλειψη πλοκής στις ταινίες μου. Ωστόσο θεωρώ ότι οι ταινίες μου έχουν πλοκή, αλλά η πλοκή δεν είναι το σημαντικότερο για εμένα, οι χαρακτήρες είναι»

Τζιμ Τζάρμους, the Guardian

Ίσως ο τελευταίος ανεξάρτητος Αμερικανός δημιουργός πιστός στον κινηματογραφικό του μικρόκοσμο που έχει κάτι από παλιομοδίτικα road movies, κάτι από beat generation, κάτι από Avant garde αισθητική του ’70. Ένας γνήσιος ροκ σταρ της μεγάλης οθόνης, μόνιμος κάτοικος της Νέας Υόρκης ο Τζιμ Τζάρμους έχει επηρεαστεί βαθιά όχι μόνο από την αμερικάνικη underground κουλτούρα και αλλά και από την ευρωπαϊκή κινηματογραφική παράδοση. Κατά τη διάρκεια της καριέρας του κινήθηκε από τη ρομαντική κομεντί στα «Τσακισμένα λουλούδια» μέχρι το γουέστερν στο «Ο Νεκρός» και από την παλιάς κοπής κωμωδία του «Στην παγίδα του νόμου» στους βρικόλακες του «Μόνο οι εραστές μένουν ζωντανοί», όλα αυτά με το απόλυτα αναγνωρίσιμο ύφος του σε ένα καθαρά σινεμά δημιουργού.

Οι ταινίες του χαρακτηρίζονται από χαλαρή πλοκή, διαλόγους με γλυκόπικρο χιούμορ και εξαιρετική χρήση της μουσικής. Πράγματι ο Τζάρμους εύκολα διοχέτευσε στις ταινίες του το πάθος του για τη μουσική, η οποία παίζει συχνά ενεργό ρόλο στη διαμόρφωση της μυθολογίας του. Σημαντικότερο ωστόσο χαρακτηριστικό των ταινιών του, κοινό στοιχείο σε κάθε δημιουργία του, οι ήρωες του, οι πάντα εκκεντρικοί, συχνά περιθωριοποιημένοι που ζουν στη δική τους πραγματικότητα και μας μεταδίδουν κάτι από τη γοητευτική μοναξιά τους.

Όλα ξεκίνησαν το 1984 όταν το φεστιβάλ των Καννών αποφάσισε να βραβεύσει με τη «Χρυσή κάμερα» ένα ασπρόμαυρο road movie με τρεις ουγγρικής καταγωγής μποέμ μικροαπατεώνες για πρωταγωνιστές. Το «Πέρα από τον παράδεισο» γυρίστηκε σε φιλμ που περίσσεψε από κάποια ταινία του Βιμ Βέντερς, κυρίως σε μονοπλάνα ώστε να μη σπαταληθεί το πολύτιμο υλικό στο μοντάζ. Το ιδιόμορφο αυτό ντεμπούτο με τους ήχους του Screemin’ Jay Hawkings να συνοδεύουν ένα ταξίδι σε απροσδιόριστο χώρο με χαλαρή χρονική συνοχή, είναι μια ταινία κατά βάθος μελαγχολική, για μια νεότητα που βασανίζεται από έλλειψη επικοινωνίας, που κυλά μέσα στην αδράνεια και την άσκοπη περιπλάνηση.

Η ταινία αυτή αποτελεί το πρώτο μέρος μια τριλογίας μαζί με τα « Στην παγίδα του Νόμου» και «Mystery train». Κοινό χαρακτηριστικό των τριών ταινιών, η τοποθέτηση ηρώων μη αμερικάνικης καταγωγής στο επίκεντρο της αφήγησης. Έχει ειπωθεί εξάλλου για τον Τζάρμους ότι με τις ταινίες του βλέπει την Αμερική με το βλέμμα ενός ευρωπαίου. Το «Mystery train» με εξαιρετική χρήση χαρακτηριστικά έντονων χρωμάτων, είναι μια ταινία παράλληλων ιστοριών με κοινό άξονα ένα ξενοδοχείο και το φάντασμα του Έλβις.

Το 1995 ο Τζάρμους δίνει την πιο άρτια ίσως σκηνοθετική δουλειά του με το « Ο Νεκρός» ένα Γούεστερν με πρωταγωνιστή τον Τζόνι Ντεπ. Ο Αμερικανός σκηνοθέτης, που πριν σπουδάσει κινηματογράφο στη Νέα Υόρκη είχε ασχοληθεί με σπουδές λογοτεχνίας στο Columbia university, εδώ διηγείται την περιπλάνηση ενός Άγγλου ποιητή, του Ουίλλαμ Μπλέικ, στην άγρια Δύση. Πρόκειται για μια ταινία με έντονο το λογοτεχνικό στοιχείο. Ένα βαθιά ποιητικό ίσως και φιλοσοφικό, ασπρόμαυρο όραμα μιας ρομαντικής άγριας Δύσης. Σε αργούς ρυθμούς και υπό τους ήχους του Neil Young Ο Τζάρμους γυρίζει σε μεθυστικούς ρυθμούς μια ταινία παραβολή, γεμάτη σύμβολα και μεταφυσικά στοιχεία.

Στο 54 ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης ο ίδιος ο Τζιμ Τζάρμους είχε προλογίσει την προβολή της ταινίας του «Μόνο οι εραστές μένουν ζωντανοί». Με φόντο το ερημικό τοπίο του Ντιτρόιτ και της Ταγγέρης ένας βρικόλακας που ζει ως απομονωμένος μουσικός επανασυνδέεται με την αινιγματική του ερωμένη. Ο εξήντα χρονών πλέον σκηνοθέτης τοποθετεί τους ιδιόμορφους ήρωες του ξεκάθαρα στο περιθώριο της κοινωνίας και τους καθιστά νηφάλιους και σαρκαστικούς, ενίοτε ψυχρούς παρατηρητές της ανθρωπότητας, ασκώντας έτσι την κριτική του στον ανθρώπινο πολιτισμό από την αρχή της ύπαρξής του μέχρι σήμερα.

Το «Gimme Danger» είναι ένα ντοκιμαντέρ για τους the Stooges από τα αγαπημένα συγκροτήματα του Τζάρμους ο οποίος έχει άλλωστε ήδη φιλοξενήσει πολλές φορές τον Iggy Pop στο έργο του. Η δεύτερη ταινία του με τίτλο «Paterson» που έκανε την πρεμιέρα του στις Κάννες και έχει ως πρωταγωνιστή τον Άνταμ Ντάιβερ στο ρόλο του Πάτερσον, ενός ποιητή που εργάζεται παράλληλα ως οδηγός λεωφορείου στο Νιου Τζέρσεϋ. Η ταινία ακολουθεί τον ήρωα καθώς περιπλανιέται με το λεωφορείο του και αντλεί έμπνευση από τη ρουτίνα και τους ανθρώπους γύρω του. Έτσι ο Τζάρμους αποδίδει φόρο τιμής σε έναν ποιητή που ομολόγησε ότι θεωρεί ροκ σταρ και αν μη τι άλλο γνωρίζουμε ότι ξέρει πολύ καλά πώς να μας μεταφέρει τον ενθουσιασμό του για πράγματα που αγαπά. Ίσως γι’ αυτό μέσα από το βλέμμα του οι αθέατες πλευρές της αμερικάνικης κουλτούρας, οι λιγότερο εμπορεύσιμες και ηρωικές, αυτές που σπάνια τραβούν το βλέμμα των στούντιο και συχνά βρίσκονται στο περιθώριο, αποκτούν μια αξεπέραστη γοητεία. Φαίνεται πως συχνά ο κινηματογράφος χρειάζεται τη βοήθεια ενός αιώνιου έφηβου, την περιπλανώμενη ματιά του και τον αθάνατο ρομαντισμό του.

 

Related stories

Χριστόφορος Ζαραλίκος: «Ντου» στην παράστασή του στη Βέροια – Ο λόγος

Επεισοδιακά εξελίχθηκε η παράσταση του Χριστόφορου Ζαραλίκου στη Βέροια,...

Γιατί όλο και λιγοστεύουν τα κλασικά μπαρ που μεγαλώσαμε;

Κάποτε η νύχτα της Θεσσαλονίκης είχε σταθερά στέκια. Μπαρ...

Βιβλιοπρόταση: Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες “Ο έρωτας στα χρόνια της χολέρας “

Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες "Ο έρωτας στα χρόνια της χολέρας"...

73 συναρπαστικά ελληνικά ντοκιμαντέρ που πρέπει να δεις στο ΦΝΘ

Δυναμικά και καθηλωτικά, τα ελληνικά ντοκιμαντέρ παρουσιάζουν συγκινητικές προσωπικές...