Τζέφ Βαντερμίερ Μπόρν. Μετάφραση Χριστόδουλος Λιθαρής. Καστανιώτης Ἰούνιος 2020. 410 σελίδες.
Πρῶτα λίγα λόγια γιά τήν ἔκδοση. 410 σελίδες τυπωμένες σέ μέτριας ὑφῆς οἰκολογικό χαρτί. Πολύ καλή ἐκτύπωση, πολύ καλό δέσιμο, μέ ἕνα ἐξώφυλλο πού συνοψίζει παραστατικά τό βιβλίο. Ἡ ἐξαιρετική μετάφραση ἀποδίδει ὑπέροχα τό κλῖμα τοῦ βιβλίου, ὅμως ἀδικεῖται ἐλαφρῶς ἀπό τήν ἐπιμέλεια. Κόμματα πού περισσεύουν, ἄλλα πού λείπουν, μέ ὑποχρέωναν νά ξαναδιαβάσω κάποιες προτάσεις γιά νά καταλάβω τό νόημά τους.
Ὁ Τζέφ Βαντερμίερ εἶναι συγγραφέας, κριτικός καί ἐκδότης. Θεωρεῖται στίς ΗΠΑ ἀλλά καί διεθνῶς ἀπό τούς πλέον καταξιωμένους συγγραφεῖς τῆς λογοτεχνίας τοῦ φανταστικοῦ.
Βρισκόμαστε στό μέλλον. Κανένα ἴχνος προσδιορισμοῦ τοῦ πότε. Εἴμαστε σέ μία ἀνώνυμη κατεστραμμένη πόλη. Μία κοπέλα περιπλανιέται καί μᾶς ξεναγεῖ. Καί τίποτα από ὅσα μᾶς λέει δέν εἶναι εὐχάριστο. Στήν πόλη κυκλοφοροῦν λίγοι ἄνθρωποι καί πολλά ἄλλα πλάσματα, προϊόντα βιοτεχνολογίας. Εἶναι ἀποτελέσματα πειραμάτων, ἄλλοτε πετυχημένων, ἄλλοτε ὄχι, τῆς Ἑταιρείας, τῆς ὁποίας τό μᾶλλον ἐγκαταλελειμμένο κτήριο δεσπόζει στήν περιοχή πού κινεῖται ἡ ἀφηγήτρια. Τό πρῶτο ζητούμενο ὅλων τῶν πλασμάτων εἶναι ἡ ἐπιβίωση σέ ἕνα περιβάλλον κατεστραμμένο μέ μολυσμένα νερά, μολυσμένο ἀέρα, μολυσμένα πλάσματα, μολυσμένες τροφές. Καί στό ὑπόβαθρο γίνεται ὁ ἀγώνας ἐπικράτησης ἀνάμεσα στή Μάγισσα καί τόν Μόρντ. Τό τί εἶναι ἡ Μάγισσα καί τί ὁ Μόρντ τό μαθαίνουμε σταδιακά. Καί τίποτα ἀπό αὐτά πού μαθαίνουμε δέν εἶναι καλό, τίποτα δέν εἶναι ἐνθαρρυντικό γιά τήν ἐπιβίωση τῆς ἀφηγήτριας Ρέιτσελ καί τοῦ ἐραστῆ της Γουίκ.
Σέ μία ἐξόρμηση γιά ἀναζήτηση τροφῆς ἤ ἀνταλλάξιμων ἀγαθῶν, ἡ Ρέιτσελ βρίσκει τόν Μπόρν. Ἀποφασίζει πώς εἶναι Ο Μπόρν καί ὄχι Η Μπόρν. Καί ἀναλαμβάνει νά τόν μεγαλώσει σάν παιδί της, παρά τίς ἀντιρρήσεις τοῦ Γουίκ. Τί εἶναι ὁ Μπόρν; Αὐτό εἶναι ἕνα μυστήριο πού κάπως λύνεται στό τέλος τοῦ βιβλίου. Καί πῶς…
Παρακολουθοῦμε τήν Ρέιτσελ νά μεγαλώνει τόν Μπόρν, νά τόν ἐκπαιδεύει, νά τοῦ μαθαίνει λέξεις, ἔννοιες. Παρακολουθοῦμε τόν Μπόρν νά ἐξελίσσεται, νά μαθαίνει αὐτός στήν Ρέιτσελ τόν γύρω τους κόσμο. Παρακολουθοῦμε τόν Μπόρν νά μεγαλώνει, νά ἀλλάζει, νά ἐξελίσσεται σέ κάτι τρομακτικό, ἴσως ἐπικίνδυνο, νά αὐτονομεῖται.
Ὁ ἀγώνας ἐπιβίωσης τῆς Ρέιτσελ καί τοῦ Γουίκ γίνεται ὅλο καί πιό σκληρός, πιό δύσκολος. Ἡ Μάγισσα, ὁ Μόρντ, ἡ Ἑταιρεία διαδραματίζουν ὅλο καί πιό σημαντικό ρόλο. Ἡ ἐξέλιξη ἄλλοτε ξαφνιάζει, ἄλλοτε τρομάζει. Τό μέλλον τους φαντάζει ὅλο καί πιό δυσοίωνο. Ἀποκαλύπτονται μυστικά πού ἀλλάζουν τό παρελθόν. Τό ὀδυνηρό τέλος τους φαντάζει άναπόφευκτο. Προφανῶς δέν θά τό ἀποκαλύψω.
Τό βιβλίο κινεῖται στόν χῶρο τῆς ἐπιστημονικῆς φαντασίας, τῆς λογοτεχνίας τοῦ φανταστικοῦ. Ὁ ρυθμός του δέν εἶναι σταθερός, εἶναι ὅμως ἀπολύτως ἁρμονικός μέ τήν περιγραφή, τήν ἐξιστόρηση. Στήν ἐκπαίδευση τοῦ Μπόρν εἶναι ἀργός· στήν περιγραφή τοῦ παρελθόντος, δραματικός· στἠν περιγραφή τῶν μαχῶν, γρήγορος, ἀγωνιώδης. Καί πάντα, μά πάντα, ἀπολύτως σωστός. Παρουσιάζει μέ ἰδιαίτερα μελανά χρώματα τό μέλλον, ἄν συνεχίσουν οἱ ἄνθρωποι νά ἀγνοοῦν τούς ἀνθρώπους στό ὄνομα τῆς προόδου, ἄν συνεχίσουν νά ἀδιαφοροῦν γιά τό ἀποτύπωμα τῶν ἔργων τους στό περιβάλλον, ἄν χάσουν τήν ἄνθρωπιά τους.
Ὁ Βαντερμίερ μᾶς δείχνει μέ φοβερή ἐνάργεια τί μᾶς περιμένει ἄν πάψουμε νά εἴμαστε ἄνθρωποι. Ἀναζητῆστε το! Ἀξίζει!
