Χειμώνας. Ένα καράβι γεμάτο με τριακόσιους πρόσφυγες ναυαγεί λόγω κακοκαιρίας λίγα μέτρα από ένα μικρό νησί του Αιγαίου που αποτελείται από μόλις εκατόν είκοσι μόνιμους κατοίκους. Μερικοί ντόπιοι στέκονται κοντά στην ακτή και παρακολουθούν τα τεράστια κύματα που δοκιμάζουν στο έπακρον τις αντοχές του καραβιού και των επιβατών. Η καταιγίδα δεν προμηνύει αίσιο τέλος για κάποιους από αυτούς, οι οποίοι επιχειρούν απεγνωσμένα να κρατήσουν το κεφάλι έξω από το νερό μέχρι να φτάσουν στην ακτή και να περισυλλεχθούν από ανθρώπους του νησιού. Πέραν κάποιων ανθρώπινων απωλειών και αγνοουμένων, οι περισσότεροι θα καταφέρουν να νιώσουν το σώμα τους να ενώνεται με τη στεριά και μεταφέρονται στο δημοτικό γυμναστήριο του νησιού, όπου θα έμελλε να παραμείνουν για τέσσερις μέρες.
Το νέο βιβλίο του Κωνσταντίνου Τζαμιώτη με τίτλο «Το πέρασμα» από τις εκδόσεις Μεταίχμιο διεισδύει χειρουργικά στην πιο επίκαιρη διαπολιτισμική συνθήκη: αυτήν της ξαφνικής και άγριας συνάντησης και συνύπαρξης διαφορετικών κόσμων που προκαλεί ο πόλεμος. Ο υπερδιπλάσιος αριθμών των νεοφερμένων σε σύγκριση με τους μόνιμους κατοίκους δημιουργεί νέα δεδομένα στις σχέσεις των δύο κοινοτήτων, ενώ οι ακραίες καιρικές συνθήκες και η έλλειψη ανταπόκρισης των Αρχών του γειτονικού Μεγάλου νησιού καθιστά εύθραυστες τις ισορροπίες μεταξύ τους. Αποστασιοποιημένος ο συγγραφέας από τους πρωταγωνιστές του βιβλίου, επιχειρεί να καταγράψει με φωτογραφικό τρόπο τις καθημερινές προκλήσεις που καλούνται να αντιμετωπίσουν αυτόχθονες και πρόσφυγες: απογραφή, ιατρική περίθαλψη, ένδυση, διατροφή. Η έκρυθμη κατάσταση των τεσσάρων αυτών ημερών αναδεικνύει το διπλό πρόσωπο της ανθρώπινης φύσης: τον ανθρωπισμό και την αυταπάρνηση, από τη μια πλευρά, και τον ρατσισμό, από την άλλη.
«Ο Ρασίντ επέστρεφε από το αγροτικό ιατρείο όταν του φάνηκε πως άκουσε γέλια ανάμεικτα με φωνές να έρχονται από την επόμενη γωνία. Σταμάτησε για να αφουγκραστεί καλύτερα, προσπαθώντας να καταλάβει αν είχε ακούσει καλά ή τον γελούσε ο αέρας. Δεν έκανε λάθος, κάποιοι εκεί κοντά ξεφώνιζαν. Σφίχτηκε και κατευθύνθηκε προς τα εκεί με γοργά βήματα. Τρεις μισομεθυσμένοι νεαροί με μπουκάλια μπίρας στο χέρι ουρούσαν επιδεικτικά έξω από την αυλή ενός σπιτιού μπροστά στα μάτια της γριάς ιδιοκτήτριας.
«Τι πράγματα είναι αυτά, ντροπή σας» φώναξε αυστηρά τρέχοντας προς το μέρος τους.
Οι νεαροί έδειξαν να ξαφνιάζονται, γρήγορα όμως αποφάσισαν να παραστήσουν τους σκληρούς. Ένας απ' αυτούς τον πλησίασε απειλητικά.
Ο Ρασίντ αιφνιδιάστηκε, κατάφερε ωστόσο να παραμείνει στη θέση του, βρήκε μάλιστα το κουράγιο να συνεχίσει να τον κοιτάει κατάματα.
……………
«Γιατί ανακατεύεσαι; Τι σε νοιάζει τι κάνουμε ή δεν κάνουμε εμείς;»
«Όχι», επέμεινε ο Ρασίντ. «Είναι λάθος. Δεν σκέφτεστε καλά. Οι άνθρωποι αυτοί δεν μας φταίνε σε τίποτα. Είμαστε φιλοξενούμενοί τους. Μας έσωσαν, μαςφροντίζουν, κάνουν ό,τι μπορούν για να μας βοηθήσουν».
Παρά τις πολιτισμικές και θρησκευτικές διαφορές, το νησί γίνεται σύμβολο της συνεύρεσης, της σύγκλισης και του επανακαθορισμού των αξιών. Η συνύπαρξη των δύο κοινοτήτων απαιτεί τον συμβιβασμό, προκειμένου να αποφευχθεί ένας περαιτέρω κοινωνικός κατακερματισμός. Η εφόρμηση του συγγραφέα στο προσφυγικό ζήτημα στοχεύει στην ανάδειξη του προβλήματος κι από τις δυο πλευρές: προσφέρει χώρο και φωνή τόσο στους ντόπιους που έρχονται σε επαφή με έναν κοινωνικοοικονομικό «κίνδυνο» όσο και στους νεοφερμένους που αποφεύγουν το παρελθόν τους, δυσανασχετούν με το παρόν τους και φοβούνται για το μέλλον τους. Στο βιβλίο απουσιάζει η ξεκάθαρη πολιτική στάση του δημιουργού. Έλληνες και ξένοι γίνονται ταυτόχρονα θύτες και θύματα. Το ένστικτο της αυτοσυντήρησης και η τάση για εξουσιαστικότητα γίνονται ντοκουμέντα για τις αδυναμίες της φύσης του ανθρώπου και κατάργησης της παλαιωμένης αντίληψης περί δυϊσμού μεταξύ πολιτισμένων και μη χωρών. Ο Κωνσταντίνος Τζαμιώτης είναι ανατρεπτικός και συνάμα συνθετικός προσφέροντας μια μετριοπαθή και ψύχραιμη ματιά για την προσέγγιση ενός «εμπόλεμου» πεδίου συζήτησης, όπως είναι το προσφυγικό.
Ο Κωνσταντίνος Τζαμιώτης γεννήθηκε το 1970 στη Λάρισα, σπούδασε κινηματογράφο και ζει στην Αθήνα. Έργα του που έχουν εκδοθεί στο παρελθόν είναι τα εξής: Η συνάντηση (Ίνδικτος, 2002), Βαθύ πηγάδι (Ίνδικτος, 2003), Ο βαθμός δυσκολίας (Ίνδικτος, 2004), Παραβολή (Καστανιώτης, 2006), Η εφεύρεση της σκιάς (Καστανιώτης, 2008), Η πόλη και η σιωπή (Καστανιώτης, 2013), Τερματικός σταθμός, θεατρικό έργο (Εξάρχεια, 2015).
Συγγραφέας: Κωνσταντίνος Τζαμιώτης
Τίτλος: «Το πέρασμα»
Εκδόσεις: Μεταίχμιο, 2016
Σελίδες: 264
