«Γιατί όταν το μυαλό σου, παραπατώντας στα τυφλά μες στο σκοτάδι της τρέλας, έχει όχι απλώς τραυματιστεί αλλά γίνει σμπαράλια, πως μπορείς να το ανασυνθέσεις επαναφέροντάς το στην πρωτύτερη ακεραιότητά του; Πάντοτε πίστευα –όπως και η μητέρα μου– πως το ψυχιατρείο είναι ένας δρόμος χωρίς επιστροφή. Κι αν είχα δίκιο; Κι αν δεν μπορούσα ποτέ να επιστρέψω;» (σελ. 221)
Μετά την «Κατερίνα» έρχεται το βιβλίο – αδελφάκι της, το «Μικρό Χρονικό Τρέλας». Στην εκπνοή του 2008 ο Αύγουστος Κορτώ υπέστη ένα οξύ ψυχωσικό επεισόδιο με στοιχεία θρησκευτικού παραληρήματος, το οποίο συνέπεσε χρονικά με τη δολοφονία του Α. Γρηγορόπουλου. Το βιβλίο αφηγείται ακριβώς αυτό το συμβάν έτσι όπως εξελίχθηκε. Διερχόμενος μέσα από διάφορες ταυτότητες θεϊκού – μεσσιανικού χαρακτήρα (όπως ο Βούδας, ο Θεός, ο Εωσφόρος, ο Φύλακας στη Σίκαλη) ο συγγραφέας ταυτιζόταν με τον Δαλάι Λάμα. Στην διάρκεια των τριών ημερών που κράτησε το ψυχωσικό επεισόδιο περπάτησε τουλάχιστον 20 χιλιόμετρα, δεν κοιμήθηκε πάνω από ένα τρίωρο, ένα συνεχές βουητό επικρατούσε στο μυαλό του, δεν μπορούσε να διαβάσει οτιδήποτε γραμμένο (αλεξία) και τελούσε σε πλήρη άγνοια εξωτερικού κινδύνου με αποτέλεσμα να αποτελεί κίνδυνο – απειλή για τον εαυτό του. Μετά την εκδήλωση του επεισοδίου κρίθηκε σκόπιμη η εισαγωγή του σε νοσοκομείο. Το ψυχωσικό επεισόδιο ακολούθησε μια κλινική κατάθλιψη, η τρίτη και βαρύτερη που έχει περάσει, από την οποία χάρη στην επιμονή και την φροντίδα του γιατρού και των γύρω του κατάφερε να βγει.
Ο Αύγουστος Κορτώ σημειώνει πως στο βιβλίο του χρησιμοποιεί καταχρηστικά τον όρο «τρέλα» –ο οποίος είναι αντιεπιστημονικός– στο πλαίσιο της μυθιστορηματικής δομής της αφήγησής του. Όπως έχει πει ο ίδιος, αυτό το βιβλίο γράφτηκε τρεις φορές. Πρώτη φορά, 15 μέρες μετά το περιστατικό, ο ψυχίατρος τού του ζήτησε να γράψει ό,τι του είχε συμβεί, ώστε να πάρει μια απόσταση από την ιστορία. Μετά από αρκετά χρόνια (τη χρονιά που γράφει την «Κατερίνα») έγραψε και πάλι την ιστορία στα αγγλικά, βάζοντας στη θέση του πρωταγωνιστή κάποιον άλλον που ζει τα ίδια γεγονότα έχοντας, όμως, τελείως διαφορετικό ιστορικό. Αυτήν την εκδοχή άρχισε να την μεταφράζει στα ελληνικά –έχοντας μάλιστα σκοπό να την τιτλοφορήσει «Ο Βούδας των Εξαρχείων»–, ωστόσο διαπίστωσε ότι δεν έχει νόημα η ιστορία να την αφηγηθεί όπως ακριβώς συνέβη. Τελικά, πήρε την απόφαση και το έγραψε μια κι έξω, σε μια εβδομάδα, τον Ιούλιο του 2016.
Η ιστορία, παρότι εντελώς τραγική, είναι γραμμένη με κωμική χροιά, ως φάρσα. Διότι, όπως σημειώνει, άλλωστε, ο ίδιος ο Αύγουστος Κορτώ αυτό που ένιωθε εν μέσω του παραληρήματος δεν ήταν για τον ίδιο τόσο τραγικό –όσο ήταν, φυσικά, για τους γύρω του– καθώς είχε στιγμές τρομερής ευφορίας και ιλαρότητας. Μέσα στο παραλήρημα υπήρχαν στιγμές ατόφια κωμικές. Και με αυτόν τον τρόπο τις περιγράφει. Η ανάγνωση του βιβλίου ρέει αβίαστα, με αυτήν την χειμαρρώδη γλώσσα του Κορτώ που σου δίνει την αίσθηση ότι τον έχεις απέναντί σου και σου εξιστορεί. Διαβάζεται απνευστί.
Ιδιαίτερα σημαντική, κατά τη γνώμη μου, είναι η 45η ενότητα του βιβλίου στην οποία ο συγγραφέας μιλά για την κάθοδό του στην κατάθλιψη και για την φύση της κατάθλιψης εν γένει. Είναι μια επιτυχημένη προσπάθεια να ειπωθούν –τα κατά τα άλλα δεδομένα– στοιχεία που αφορούν την ασθένεια της κατάθλιψης που εξαιτίας της μη ορατής παθολογίας της είναι τόσο παρεξηγημένη και παρεξηγήσιμη. Η ενότητα αυτή είναι μια σημαντική συμβολή στην ενημέρωση και την πληροφόρηση για την ασθένεια αυτή και για τη σημασία της ψυχοθεραπείας.
Το «Μικρό Χρονικό Τρέλας» είναι ένα βιβλίο (όπως και η «Κατερίνα») αξιανάγνωστο. Αξίζει και κερδίζει τον σεβασμό μας, το ίδιο και ο συγγραφέας του, ο οποίος ανοίγεται χωρίς φόβο και ανασφάλειες, και μέσα από τη διαδικασία της συγγραφής –τη διαδικασία της κάθαρσης, της εξομολόγησης, της λύτρωσης– μιλά ανοιχτά γι' αυτό που έζησε.
Συγγραφέας: Αύγουστος Κορτώ
Τίτλος: Μικρό Χρονικό Τρέλας
Εκδόσεις: Πατάκη
Σελίδες: 246
