Η «Στρέλλα» (2009) του Πάνου Κούτρα προβλήθηκε φέτος στο 59
ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, στο πλαίσιο του αφιερώματος στον ελληνικό queer κινηματογράφο, επιβεβαιώνοντας τον εμβληματικό της χαρακτήρα ως μία από τις κορυφαίες ταινίες μεταξύ άλλων με μη-ετεροφυλοφιλικές αφηγήσεις. Πριν ωστόσο από τη προβολή, ένας πρόλογος-έκπληξη προετοιμάζει το κοινό της κατάμεστης αίθουσας «Ολύμπιον» για μία συγκινητική, πολιτικά φορτισμένη εμπειρία (μία ατμόσφαιρα που ταιριάζει πλήρως στη «Στρέλλα»): ένα μικρού μήκους βίντεο, με πρωταγωνιστή τον Ζακ Κωστόπουλο, ενώ βαδίζει με τακούνια στο κέντρο της Αθήνας και το «Rock n Roll Suicide» του David Bowie να τον συνοδεύει ηχητικά. Δυστυχώς από τη μία, η ταινία μας υπενθυμίζει πως το μίσος για κάθε «διαφορετική ψυχή» συνεχίζει να διατηρείται ζωντανό στην Ελλάδα (και όχι μόνο). Ευτυχώς από την άλλη, μας υπενθυμίζει πως η Zackie συνεχίζει να ζει μέσα από εκείνους που διαρκώς παλεύουν υπέρ των δικαιωμάτων των LGBTQ.
Η ταινία ξεκινάει με τον Γιώργο (Γιάννης Κοκιασμένος), έναν πρώην πλέον κατάδικο, να βγαίνει για πρώτη φορά από τη φυλακή μετά από 15 ολόκληρα χρόνια, κοντά στα 50 του. Δεν γνωρίζει πώς ακριβώς να θέσει ξανά σε κίνηση τη ζωή του. Πηγαίνει σε ένα ξενοδοχείο στην Αθήνα, όπου γνωρίζει τη Στρέλλα (Μίνα Ορφανού), μία νεαρή trans εκδιδόμενη γυναίκα. Θα περάσουν μια νύχτα μαζί, όμως δεν πρόκειται για την τελευταία τους∙ σε λίγες μόλις ημέρες τον προσκαλεί στο σπίτι της. Η σχέση τους παρ' όλα αυτά έρχεται αναπόφευκτα αντιμέτωπη με το παρελθόν του Γιώργου, το οποίο συνεχίζει να τον κυνηγά.
Η τρίτη μεγάλου μήκους ταινία του Κούτρα επάξια τον καταξίωσε ανάμεσα στα σημαντικότερα ονόματα σκηνοθετών του κινηματογράφου των τελευταίων ετών, κι αυτό διότι η προσέγγισή του με βεβαιότητα συνιστά ένα βασικό συστατικό στοιχείο της γοητείας της ταινίας. Συγκεκριμένα, η θέση της κάμερας στο χέρι και τα σπάνια βλέμματα των ηθοποιών προς το μέρος της χαρίζουν την αίσθηση μιας κάμερας-χαρακτήρα. Το κοινό συνεπώς έρχεται αμέσως κοντά στους ήρωες και τις ηρωίδες της ταινίας, πονάμε μαζί τους και αισθανόμαστε κομμάτι της παρέας τους. Ταυτόχρονα, σε αυτή τη συνθήκη συμβάλλει η νεο-νεορεαλιστική προσωπικότητά της (φαντάζει κομμάτι σύγχρονου νεορεαλιστικού κινηματογράφου) και οι ζεστές ερμηνείες των ηθοποιών, με τη Μίνα Ορφανού να κλέβει τη παράσταση. Παρότι δεν είχε στο παρελθόν καμία εμπειρία με τον χώρο της έβδομης τέχνης, η σκληρή της δουλειά κατά τη διάρκεια των προβών αλλά και το φυσικό της ταλέντο καταλήγουν σε μία καθηλωτική ερμηνεία.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και το σενάριο, το οποίο συνυπογράφει ο Κούτρας με τον Παναγιώτη Ευαγγελίδη. Στην αρχή, η ιστορία που μας αφηγούνται μοιάζει αρκετά προβλέψιμη και στο πρώτο σημείο ανατροπής θα βιαστούμε να απογοητευτούμε. Κι όμως, όταν έχουμε πια πειστεί πως η ταινία δεν μπορεί να μας εκπλήξει άλλο, αναδύεται μία ακόμα σημαντική πληροφορία, η οποία ταράζει έτι περισσότερο σε συνδυασμό με τη πρώτη αφηγηματική στροφή. Οι σεναριογράφοι χειρίζονται με μαεστρία το σοκ και προχωρούν προς το τέλος της ταινίας δίχως να παραπατούν. Αν και η τρίτη πράξη ίσως είναι λίγο φλύαρη και θα μπορούσε να είναι πιο μικρή σε διάρκεια, δεν κουράζει απαραίτητα, και η ευφυΐα τους εδραιώνεται για άλλη μια φορά με το τέλος της ταινίας, το οποίο είναι τόσο απροσδόκητο, όσο και η βασική της ανατροπή. Ευπρόσδεκτη και ευχάριστη επιρροή είναι ο Almodóvar, από όπου προέρχονται οι κωμικές στιγμές της, των οποίων ο ρόλος είναι ουσιώδης, καθώς χάρη σ' αυτές η «Στρέλλα» ξεχωρίζει σε σύγκριση με άλλες ταινίες, οι οποίες είναι και αυτές εμπνευσμένες από το είδος της αρχαιοελληνικής τραγωδίας.
Η αφήγηση ίσως χάνει κάπως τη δύναμή της μέσα από ένα CGI-animated μοτίβο με έναν σκίουρο, το οποίο κάνει την εμφάνισή του τρεις φορές και λειτουργεί ως checkpoint. Αφενός το animation του είναι εν μέρει ξεπερασμένο, αφετέρου το κύριο πρόβλημα έγκειται στην αισθητική των σημείων αυτών, η οποία δεν επικοινωνεί με την υπόλοιπη ταινία. Αν απουσίαζαν, το φιλμικό κείμενο θα παρέμενε σταθερό στην αισθητική πορεία που εξ αρχής είχε ορίσει και δεν θα έσπρωχνε τον/την θεατή εκτός του κόσμου του.
Αγνοώντας εντούτοις αυτό το αμελητέο της παράπτωμα, η «Στρέλλα» του Κούτρα παραμένει μία από τις καλύτερες ελληνικές ταινίες της προηγούμενης δεκαετίας. Ο διαχρονικός της χαρακτήρας τονίζεται από την επίκαιρη (όσο ποτέ άλλοτε) προβολή της στο φετινό φεστιβάλ, στο πλαίσιο του queer αφιερώματος, με τη φρικτή δολοφονία του Ζακ Κωστόπουλου στις 21 Σεπτεμβρίου να συνεχίζει να σοκάρει τη ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα, εγχώρια αλλά και διεθνώς.
