Φέτος, το 58
ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης κάνει ένα ιδιαίτερο αφιέρωμα στη μαγεία της κατάδυσης μέσα από δύο ταινίες που υπόσχονται στο κοινό δύο διαφορετικές εμπειρίες θέασης του βυθού. Το ντοκιμαντέρ Dolphin Man (2017) του Λευτέρη Χαρίτου θέτει στο επίκεντρο τον Γάλλο δύτη και πρωταθλητή άπνοιας, Jacques Mayol, ο οποίος ενέπνευσε το Απέραντο Γαλάζιο / Le Grand Bleu (1988) του Luc Besson. Την αφήγηση του ντοκιμαντέρ έχει αναλάβει ο ηθοποιός Jean-Marc Barr, ο οποίος υποδύεται τον Mayol στο Απέραντο Γαλάζιο, δημιουργώντας μία ενδιαφέρουσα σύνδεση ανάμεσα στη μυθοπλασία και το ντοκιμαντέρ. Παράλληλα, το νεοσύστατο φεστιβαλικό τμήμα της Εικονικής Πραγματικότητας / VR προσφέρει μια ολιστική συμμετοχική εμπειρία με την ταινία μικρού μήκους VR: Dolphin Man (2017) του Benoît Lichtѐ, που παρουσιάζει τον υποθαλάσσιο κόσμο μέσα από τρεις θεματικές: την ελεύθερη κατάδυση, την προστασία των ωκεανών και τη σημασία του ελέγχου της αναπνοής των δυτών μέσα από τη yoga.
Με αφορμή αυτό το μοναδικό αφιέρωμα στο σύμπαν που κρύβεται κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, θα επιχειρήσουμε μία αναδρομή στο
Απέραντο Γαλάζιο και θα ταξιδέψουμε ξανά στις μεσογειακές θάλασσες της Ελλάδας, της Ιταλίας και σε μια παγωμένη λίμνη στο Περού.
Το Απέραντο Γαλάζιο | Μία ωδή στην απέραντη γοητεία του βυθού
Η ταινία
Το Απέραντο Γαλάζιο (1988) σε σκηνοθεσία του Besson και σενάριο του ίδιου και του Robert Garland σκιαγραφεί το πορτρέτο του θρυλικού δύτη Jacques Mayol, όχι με εμμονή σε μια ντοκιμαντερίστικη πραγματικότητα, αλλά με αφηγηματική ελευθερία που προσφέρει την ενδιαφέρουσα ανάπτυξη των χαρακτήρων. Οι βασικοί ήρωες χαρακτηρίζονται από μία παιδική αθωότητα και ενεργητικότητα που τους ακολουθεί, ακόμα και όταν ενηλικιώνονται και εγκαταλείπουν το κυκλαδίτικο νησί, στο οποίο πέρασαν τα παιδικά τους χρόνια.
Ο Enzo (Jean Reno) και ο Jacques (Barr) γνωρίζονται από παιδιά και μοιράζονται ένα κοινό πάθος: την αγάπη για τον βυθό. Οι δρόμοι τους χωρίζουν και βρίσκονται ξανά με αφορμή το παγκόσμιο πρωτάθλημα κατάδυσης, στο οποίο ο ανταγωνιστικός και πολλάκις πρωταθλητής Enzo προσκαλεί τον Jacques, για να απαντηθεί το ερώτημα που τέθηκε πριν χρόνια, αλλά δεν απαντήθηκε ποτέ: ποιος είναι ο πιο ικανός δύτης; Παράλληλα, μια γυναικεία παρουσία, η Johanna (Rosanna Arquette), προστίθεται στην εικόνα, καθώς μαγνητίζεται από τη γοητεία που εκπέμπει ο Jacques.
Η ταινία δεν εντάσσεται σε ένα μόνο είδος, καθώς το δράμα, η περιπέτεια, η κωμωδία συνθέτουν το όλον της κινηματογραφικής αφήγησης. Οι ήρωες είναι συμπαθείς και διατηρούν μια πηγαία παιδικότητα σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής τους. Συχνά, μοιάζουν με παιδιά που έχουν αιχμαλωτιστεί σε σώματα ενηλίκων, όχι από την άποψη της αφέλειας, αλλά της δημιουργικότητας και της αθωότητας. Χαρακτηριστικό παράδειγμά, όταν ο Enzo και ο Jacques διοργανώνουν έναν άτυπο διαγωνισμό άπνοιας κατά τη διάρκεια ενός πάρτι και πέφτουν με τα κοστούμια τους στην πισίνα ή όταν οι τρεις φίλοι μεταφέρουν κρυφά ένα δελφίνι από την αιχμαλωσία στην ανοιχτή θάλασσα. Οι άντρες ήρωες αποτελούν δυναμικό δίδυμο, καθώς, αν και συνδέονται με φιλικούς δεσμούς, έχουν τις ίδιες επιθυμίες-στόχους και η επιτυχία του ενός συνεπάγεται την αποτυχία του άλλου.
Πρωτίστως, επιθυμούν τη νίκη τους στον διαγωνισμό και έπειτα, ποθούν και οι δύο τη Johanna. Ο Enzo φαίνεται να προσπαθεί σκληρά για την επιτυχία, ενώ ο Jacques συχνά μοιάζει να μην προσπαθεί καν, καθώς παρουσιάζεται ως ένα πλάσμα από άλλον πλανήτη, σχεδόν εξωγήινο˙ ένα ον που νιώθει ότι βρίσκεται στο στοιχείο του, όταν κολυμπά με τα δελφίνια κάτω από το νερό, ενώ δυσκολεύεται να προσαρμοστεί στην «ανθρώπινη» πραγματικότητα.
Παράλληλα, οι επιθυμίες και οι ανάγκες των ηρώων και της ηρωίδας διαγράφονται καθαρά και η προσπάθειά τους να τις ικανοποιήσουν ωθεί την αφήγηση να εξελιχθεί, χωρίς βιασύνη, σε ένα τέλος που υμνεί την ουσία της ελευθερίας. Η Johanna, αν και δεν κατανοεί πλήρως την ψύχωση του Jacques με τη θάλασσα, αποδέχεται την ανάγκη του να διαφεύγει στον βυθό της. Ο υποθαλάσσιος κόσμος εμφανίζεται με δύο τρόπους: είτε ως μια μπλε γαλάζια αγκαλιά, ένας θαυμαστός κόσμος ομορφιάς και γαλήνης είτε ως ένα επικίνδυνο ασφυκτικό σύμπαν που κρύβει την απειλή του θανάτου. Σε κάποιες σκηνές, η επικινδυνότητα και το άγνωστο του υποθαλάσσιου σύμπαντος παρουσιάζονται συγχρόνως με την επιθυμία για εξερεύνηση και την ελευθερία της κατάδυσης. Με αυτόν τον τρόπο, αποκαλύπτεται η διττή φύση και η μοναδική γοητεία της θάλασσας. Η μουσική σύνθεση από τον Éric Serra συνοδεύει έντεχνα αυτή τη εικονική και αφηγηματική παρουσίαση του θαλάσσιου κόσμου με μουσικούς ήχους που θα μπορούσαν να προέρχονται απευθείας από τον βυθό.
Μια ταινία που υμνεί τη θελκτική δύναμη του βυθού, όχι με την πληροφοριακή διάθεση του ντοκιμαντέρ, αλλά μέσα από τρεις χαρακτήρες που σχετίζονται και αλληλεπιδρούν με τη θάλασσα με διαφορετικούς τρόπους. Μέσα από τη φιλία, τον έρωτα, την παιδικότητα και την επιθυμία των δυτών να ξεπεράσουν τα όρια που επιβάλλει το σώμα τους, διαγράφεται το πορτρέτο ενός ανθρώπου που αναζητά σχεδόν εμμονικά τη λύτρωσή του στον υποθαλάσσιο κόσμο, αλλά ταυτόχρονα, κατορθώνει να αναπτύξει μία σύνδεση και με τον κόσμο των ανθρώπων.
