HomeMind the artΕικαστικάTheo van Doesburg | Αρχιτέκτονας, ζωγράφος, συγγραφέας...

Theo van Doesburg | Αρχιτέκτονας, ζωγράφος, συγγραφέας και εμπνευστής του κινήματος De Stijl

εικονογράφηση της Αντιγόνης Βασιλάκη

Ο Τέο βαν Ντέσμπουργκ (Theo van Doesburg, 30 Αυγούστου 1883 – 7 Μαρτίου 1931) ήταν Ολλανδός αρχιτέκτονας, ζωγράφος και συγγραφέας, γιος του Wilhelm Küpper και της Henrietta Catharina Margadan. Είναι γνωστός ως ο εμπνευστής στην δημιουργία του κινήματος De Stijl και στην έκδοση του ομώνυμου περιοδικού.

Στην αρχή, ξεκίνησε ως ζωγράφος, ζωγραφίζοντας νατουραλιστικά θέματα.

Επηρεασμένος από το έργο του Honoré Daumier, ζωγράφισε καρικατούρες, μερικές από τις οποίες εκδόθηκαν αργότερα στο πρώτο του βιβλίο De maskers af! το 1916.

Το 1915 γνωρίζει τον ζωγράφο Janus de Winter, από τον οποίο επηρεάζεται και μπορεί κανείς να το παρατηρήσει αυτό στα εκφραστικά και έντονα φορτισμένα έργα του αυτής της περιόδου. Την ίδια περίοδο επίσης ζωγραφίζει και μερικά τοπία επηρεασμένος από το κίνημα του ιμπρεσιονισμού και πορτρέτα με την τεχνική του George Hendrik Breitner. Σε κάποια έργα του, είναι φανερή η επιρροή του Καντίνσκι. Ακόμα πειραματίζεται με μοτίβα του κυβισμού και εξερευνά τις γραμμικές δομές τους.

Τον ίδιο χρόνο γνωρίζει τον Πητ Μοντριάν, και εντυπωσιάζεται απο το έργο του. Αναγνωρίζει σε αυτό την απόλυτη αφαίρεση της πραγματικότητας. Για ένα διάστημα εργάζονται μαζί, στο πλαίσιο της συνεργασίας της ομάδας De Stijl, με αποτέλεσμα να επηρεαστεί ο ένας από το έργο του άλλου.

Τελικά ο Ντέσμπουργκ, βρίσκει το δικό του δρόμο με το έργο Χαρτοπαίκτες, μία σύνθεση βασισμένη στο έργο του Πωλ Σεζάν. Οι μορφές είναι απλοποιημένες σε γεωμετρικά σχήματα, που αναλύονται σε τρίγωνα, με χρώματα επίπεδα.

Παράλληλα, ενεπλάκη με τον Ντανταϊσμό και τον Κουρτ Σβίττερς, ενώ την ίδια περίοδο εργάστηκε πάνω στον κονστρουκτιβισμό. Δηλώνει μεγάλο ενδιαφέρον για το Μπάουχαους, το οποίο μόλις έχει ιδρυθεί στην Γερμανία. Το 1921 πηγαίνει στη Βαϊμάρη όπου η παρουσία του επηρεάζει πολλούς σπουδαστές της σχολής και άλλους καλλιτέχνες. Τον Ιούνιο εκδίδει το περιοδικό De Stijl και τον επόμενο χρόνο ξεκινάει μια σειρά διδασκαλίας μαθημάτων αρχιτεκτονικής βασισμένη στο κίνημα De Stijl, με μαθητές από τη σχολή Μπάουχαους. Η συμβολή του στην διαμόρφωση της φιλοσοφίας της σχολής ήταν σημαντική.

Επίσης, στη Βαϊμάρη γνώρισε και τον νεαρό Ολλανδό αρχιτέκτονα Κορνέλις φαν Έιστερεν (Cornelis van Eesteren), με τον οποίο συνεργάστηκε και δημιούργησε το κύριο θέμα για την έκθεση Les Architectures du Stijl at Léonce Rosenberg's Galerie de l'Effort Moderne, στο Παρίσι το 1923.

Την ίδια χρονιά μετακομίζει στο Παρίσι. Εκεί, η συχνή επαφή με τον Μοντριάν. Έρχονται σε ρήξη εξαιτίας των διαφορετικών απόψεων τους σχετικά με τις κατευθύνσεις των γραμμών στους πίνακες. Ο Μοντριάν ποτέ δεν αποδέχθηκε τις διαγωνίους, ενώ ο Doesburg επέμενε στις δυναμικές πτυχές των διαγωνίων του. Οι περισσότεροι ιστορικοί τέχνης, υποστηρίζουν ότι η αιτία της ρήξης τους ήταν οι διαφορετικές απόψεις τους για τον χώρο και τον χρόνο.

Στη συνέχεια ο Van Doesburg εισήγαγε μια νέα αντίληψη στην τέχνη, τον Ελεμενταρισμό, που χαρακτηρίζεται από τις διαγώνιους γραμμές και ανταγωνίζεται τον νεοπλαστικισμό του Μοντριάν. Το 1929 οι δυο άντρες συμφιλιώνονται πάλι.

Στο μανιφέστο του για την αρχιτεκτονική, που διατύπωσε στο Παρίσι το 1924,προτείνει μια αρχιτεκτονική που να είναι στοιχειώδης, λειτουργική και οικονομική.

Η νέα αρχιτεκτονική του Ντένσμπουργκ είναι ανοιχτή, ανοίγει τους τοίχους και καταργεί το μέσα και το έξω. Επίσης, καταργεί την επανάληψη και τη συμμετρία, ενώ θεωρεί το χρώμα ως οργανικό εκφραστικό μέσο των σχέσεών της μέσα στο χρόνο και το χώρο. Είναι αντιδιακοσμητική και πρέπει να κατασκευάζεται στο νέο πλαίσιο του χώρου και του χρόνου.

Στο τέλος της ζωής του, μετακομίζει στο Νταβός, στην Ελβετία, λόγω της υγείας του, όπου και πεθαίνει στις 7 Μαρτίου 1931.

Related stories