''Η επαφή με τους θεατές, τα βλέμματα τους κατά τη διάρκεια της παράστασης, oι κουβέντες μετά το χειροκρότημα είναι ευλογημένες στιγμές''. H Βαρβάρα Δουμανίδου, σκηνοθέτης της ομάδας ''Θέατρο του Άλλοτε'' μας μιλάει για την τελευταία τους παράσταση, για την δουλειά της με την ομάδα και γενικά για το θέατρο στην ζωή της.
Πείτε μας λίγα λόγια για την παράσταση Τίποτα
Το Τίποτα είναι απλά μια ιστορία αγάπης. Λίγο σκοτεινή λίγο αιματηρή, λίγο διαφορετική. Δεν παύει όμως να είναι μια ιστορία αγάπης. Δύο άνθρωποι συναντιούνται για πρώτη φορά ερωτεύονται με την πρώτη ματιά και ξεκινά το μαρτύριο τους. Δηλαδή όπως ακριβώς συμβαίνει και στην πραγματική ζωή. Μόνο που εδώ δεν έχουμε να κάνουμε με προβλήματα και εμπόδια υπαρκτά αλλά με κάτι πάνω και πέρα από αυτούς. Η παράσταση έχει την εξής πρωτοτυπία. Έχει 2 σκηνές. Δηλαδή οι θεατές χωρίζονται και αποφασίζουν εάν θα επιλέξουν να παρακολουθήσουν Εκείνη ή Εκείνον. Όλα συμβαίνουν ταυτόχρονα και οι θεατές καλούνται να βιώσουν μια πραγματική ιστορία αγάπης μπροστά στα μάτια τους. Σχεδόν αγγίζουν τους πρωταγωνιστές. Νιώθουν τον έρωτα τους, την ανάσα τους, τον πόνο τους, τις αποφάσεις τους, την τραγική τους μοίρα. Όλα είναι χειροπιαστά και αϋλα συγχρόνως. Κι ενώ η Μοίρα αποφασίζει για τις ζωές τους εκείνοι έχουν άλλα σχέδια…
Το θέατρο του Άλλοτε μας προσφέρει παραστάσεις εμπειρίας. Μίλησε μας για την ιδιαιτερότητα των παραστάσεων σας. Ποια η ανάγκη να διαφοροποιηθείτε από τις ''κλασσικές'' θεατρικές παραστάσεις;
Η ανάγκη μου να δημιουργήσω καινούργιες σκηνικές πραγματικότητες ήταν καταρχάς ως θεατής. Η συνηθισμένη οπτική με έβρισκε να πλήττω σε ιταλικές θεατρικές αίθουσες με τους θεατές δίπλα μου να παρακολουθούν αποστασιοποιημένοι. Δεν εννοώ πως δεν υπάρχουν παραστάσεις που περνούν στο κοινό αλλά γιατί να μη δημιουργήσουμε καινούργιες εμπειρίες αφού μπορούμε; Το θέατρο είναι ένας μαγικός τόπος όπου ο καθένας μπορεί να κατασκευάσει ότι θέλει. Εμείς λοιπόν στο Θέατρο του 'Αλλοτε ξεκινώντας από την πρώτη μας παράσταση Φόβος βγάλαμε τον θεατή από την ασφαλή του θέση και τον βάλαμε να πρωταγωνιστεί σε ένα φανταστικό σουρεαλιστικό σκηνικό. Όρθιος και χωρίς την ασφάλεια της απόστασης ο θεατής μας γίνεται κομμάτι της ζωής των ηρώων. Βιώνει και δεν παρακολουθεί αμέτοχος. Αφήνει όλες τις αισθήσεις να ξεκλειδωθούν. Αφή ακοή όσφρηση όραση και κυρίως ενσυναίσθηση είναι τα εργαλεία του για ενσωματωθεί στις παραστάσεις μας.
Πως δημιουργήθηκε το Θέατρο του Άλλοτε; Ποιος ο σκοπός του;
Το Θέατρο του 'Αλλοτε δημιουργήθηκε από μένα και τη Μαρία Ράπτη όταν ήταν η πρώτη που πίστεψε στην ανάγκη μου (τρέλα μου) για το διαφορετικό. Στη συνέχεια εγκολπώθηκαν η Ευρώπη Αργυροπούλου, η ΄Ολγα Καλαμάρα, και η Μαρία Σεμερτζίδου. Στην πορεία συνεργαστήκαμε με πολλούς ηθοποιούς της πόλης αλλά πλέον ο βασικός πυρήνας αποτελείται από εμάς και τον Δημήτρη Βασιλειάδη που πλέον είναι πολύτιμος συνεργάτης μας. Ο σκοπός της ομάδας είναι ένας. Καλό ποιοτικό ειλικρινές θέατρο. Δεν μας αφορούν οι προχειρότητες ούτε οι εύκολες παραστάσεις. Και αυτό δεν είναι καθόλου ελιτίστικο. Δουλεύουμε σκληρά καθημερινά με άπειρες ώρες έρευνας, εργαστηρίου και προβών. Σκοπός μας είναι το αποτέλεσμα μιας παράστασης να είναι σαν πρωτογενές υλικό όση δουλειά κι έχουμε κάνει είτε στο κείμενο είτε στη σκηνοθεσία. Σκεφτείτε ένα γυμνό σώμα που ντύνουμε με πολλά ρούχα για να το κάνουμε πολύπλοκο και πολύμορφο και στο τέλος το απογυμνώνουμε για να ξαναδούμε την ουσία του. Θα μου πείτε τι νόημα έχει αυτό; Έχει την πληροφορία της ''ένδυσης ''κρυμμένη μέσα του. Κι αυτό αρκεί για να γίνει ένα ειλικρινές ατόφιο υλικό.
Ποια είναι τα θετικά και ποια τα αρνητικά στο να είσαι μέλος σε μια ομάδα και να δουλεύεις με μόνιμους συνεργάτες
Τα θετικά είναι πολλά όταν δουλεύεις με μόνιμους συνεργάτες. Η καθημερινή τριβή, η συνεχής επαφή δημιουργεί κοινούς κώδικες επικοινωνίας και αυτό δημιουργεί καλύτερες συνθήκες εργασίας. Με την Ευρώπη και τον Δημήτρη χωρίζουμε μόνο για να κοιμηθούμε. Και ίσως αυτό ακούγεται παράξενο αλλά είναι τόσες πολλές οι ώρες των προβών που πραγματικά οτιδήποτε άλλο δεν μας φτάνει. Λειτουργούμε σαν ένας εγκέφαλος πλέον με άπειρες δυνατότητες. Κι αυτό ενδεχομένως να μας ξεκουράζει. Αν πρέπει να σκεφτώ κάτι αρνητικό είναι πως δεν έχουμε προσωπική ζωή αλλά ποιος έχει ενώ ασχολείται με το θέατρο; Πάντως η αλήθεια είναι πως αν χρειαστούμε επιπλέον ηθοποιούς υπάρχουν εξαιρετικοί συνάδελφοι στο χώρο όπου μας τιμούν με τις συνεργασίες τους σύμφωνα με τις ανάγκες της εκάστοτε παράστασης.
Τι αποτελεί πηγή έμπνευσης για τις παραστάσεις σας;
Τα πάντα! Οι συνεργάτες μου συνηθίζουν να μου λένε σταμάτα να βλέπεις όνειρα. Ξέρουν πως μπορεί να ξυπνήσω ένα πρωί και να έχω βρει ήδη το θέμα για την επόμενη παράσταση. Συνήθως τα ερεθίσματα είναι πολλά και διαφορετικά. Σίγουρα με εμπνέει η φύση, το εξωπραγματικό, το συνηθισμένο, το διαφορετικό. Μια κίνηση ένα βλέμμα, ένας ήχος, ένα ανάγνωσμα. Όλα είναι πηγή έμπνευσης και αυτό που απολαμβάνω είναι η στιγμή της σύλληψης της ιδέας. Εκείνη η άγρια χαρά που με κατακλύζει όταν βρίσκω το επόμενο θέμα και το συζητάω στην ομάδα. Συνήθως με κοιτούν με τρόμο σαν να μου λένε και πως στο καλό θα το κάνουμε αυτό; Αλλά έχουμε καταλήξει πως μπορούμε να τα κάνουμε όλα πια.
Υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που θαυμάζετε και σας έχουν επηρεάσει ως καλλιτέχνη,αλλά και ως άνθρωπο;
Φυσικά και υπάρχουν αλλά δεν θα ήθελα να αναφερθώ σε γνωστούς. Οι άνθρωποι που με επηρεάζουν σαν καλλιτέχνη (αν μπορώ να χρησιμοποιήσω τον όρο) είναι οι περαστικοί. Βασίζω όλη μου τη δουλειά στους περαστικούς ανθρώπους. Μια κίνηση τους μπορεί να πυροδοτήσει μέσα μου αλυσιδωτές εκρήξεις που θα με φέρουν σε μια επόμενη παράσταση. Η παρατήρηση και η συνεχής ενασχόληση μου με τους ανθρώπους με τροφοδοτεί καθημερινά. Δεν υπάρχει καλύτερο υλικό από την πραγματικότητα ακόμη κι αν δημιουργείς φανταστικούς κόσμους. Όλα πρέπει να είναι ρεαλιστικά ακόμη κι αν κάνεις ένα έργο με φαντάσματα. Μόνο αν ο θεατής συμπάσχει σε ρεαλιστικό επίπεδο με τον ήρωα θα μπορέσει να συνδεθεί. Αλλιώς αποστασιοποιείται και τον χάνεις. Έτσι λοιπόν η σπουδή στις κινήσεις μιας μητέρας που σέρνει ένα παιδάκι πίσω της, ο ηλικιωμένος κύριος που διαβάζει την εφημερίδα του σκυφτός, ένα ζευγάρι που αγκαλιάζεται παθιασμένα στο δρόμο μπορούν να μου φτιάξουν χιλιάδες επιπλέον εικόνες. Είναι σαν να μπαίνω κάτω από το δέρμα τους και ανακαλύπτω τους νευρώνες τους για τον εσώτερο κόσμο τους. Όσο πιο περίπλοκος ο χαρακτήρας τόσο πιο αληθινός. Τώρα πως με έχει επηρεάσει όλο αυτό σαν άνθρωπο δεν ξέρω. Νομίζω απλά πως είμαι λίγο περίεργη. Ίσως πάλι όχι.
Πως σε έχει αλλάξει το θέατρο στον τρόπο που διαχειρίζεσαι καταστάσεις της προσωπική σας ζωής;
Οπωσδήποτε το θέατρο σε αλλάζει σαν άνθρωπο. Γίνεσαι συγχρόνως εσωστρεφής και εξωστρεφής. Το πρώτο πράγμα που μαθαίνουμε ως ηθοποιοί είναι να δικαιολογούμε τον χαρακτήρα που παίζουμε. Άρα αν εγώ υποδύομαι μια σχιζοφρενή μητέρα που έπνιξε τα παιδιά της εγώ μέσα μου πρέπει να με δικαιολογήσω απόλυτα. Για να μπορέσω να έχω μια ειλικρινή ερμηνεία. Και αυτό λέει πολλά για τους ηθοποιούς που δουλεύουν με αυτό τον τρόπο. Ίσως γινόμαστε λίγο πιο συμπονετικοί, ίσως μπορούμε να καταλάβουμε λίγο περισσότερο το κακό που υπάρχει στον κόσμο και μέσα μας.
Ποια ανάγκη σας έστρεψε στην σκηνοθεσία; Πως ακριβώς ξεκινήσατε να σκηνοθετείτε;
Οι παράξενοι και διαφορετικοί κόσμοι που έχω μέσα στο κεφάλι μου με οδήγησαν εδώ. Οι εικόνες που βλέπω και αισθάνομαι και δεν μπορώ ούτε να τις ζωγραφίσω ούτε να τις φωτογραφίσω. Έχω την ανάγκη σαν άνθρωπος να φτιάξω καινούργιες πραγματικότητες. Κι εφόσον η πολιτική είναι πολύ μακριά από το να δημιουργήσει έναν άλλον κόσμο διάλεξα το θέατρο. Ξεκίνησα ως ηθοποιός αλλά οι σκηνοθετικές οδηγίες που έπαιρνα ήταν εντελώς ξένες με αυτό που εγώ ήθελα να βγάλω στο κοινό. Με αφορά μια ερμηνεία πραγματική ρεαλιστική και αυθεντική. Τα κλισέ και οι φόρμες για μένα είναι ξεπερασμένα. Θέλω ο ηθοποιός σαν ρόλος να γεννιέται και να πεθαίνει πάνω στη σκηνή. Με πραγματικά τραύματα. Σωματικά και ψυχικά. Και μετά να ξαναγίνεται αυτός που ήταν πριν χωρίς κανένα κατάλοιπο. Χωρίς να χρειάζεται αποφόρτιση. Ζητάω πολλά; Ναι ίσως. Ευτυχώς όμως που συνεργάζομαι με τη συγκεκριμένη ομάδα και εκπέμπουμε στην ίδια συχνότητα.
Ποια είναι τα βασικά εργαλεία ενός σκηνοθέτη και ποια ενός ηθοποιού;
Ως ηθοποιός οφείλεις να χρησιμοποιείς όλα τα εκφραστικά σου μέσα για να επιτύχεις το επιθυμητό αποτέλεσμα. Και δεν εννοώ μόνο χέρια πόδια κεφάλι. Εννοώ μαλλιά, δόντια, δέρμα, πλάτη, ενέργεια. Ο ηθοποιός πρέπει να παίζει με όλα του τα κύτταρα συγκροτημένα σε ένα σκοπό. Να είναι και να υπάρχει για τον ρόλο. Να είναι ο ρόλος. Για όσο κρατά η παράσταση. Επίσης να έχει αναφορές. Για τα πάντα. Ακόμη κι αν δεν τα έχει ζήσει. Να ψάχνει να μαθαίνει να εφευρίσκει να δημιουργεί. Να πειθαρχεί. Ο σκηνοθέτης πρέπει να μπορεί να συνθέσει. Να έχει ρυθμό, αντίληψη, θάρρος, να έχει εκατό διαφορετικές οπτικές για ένα μόνο πράγμα. Να ακούει τον ηθοποιό και να αντιλαμβάνεται τις δυνατότητες του. Να οραματίζεται τον 'Εξω και τον 'Εσω κόσμο των πραγμάτων.
Και τέλος, τι είναι το θέατρο για εσάς και γιατί προτιμάτε να επικοινωνήσετε τα μηνύματα σας μέσω του θεάτρου και όχι μέσω ενός άλλου μέσου, όπως ο κινηματογράφος;
Έκαστος εφ'ω ετάχθη. Μου αρέσει το θέατρο. Είναι ζωντανό. Γεννιέται και πεθαίνει μέσα σε λίγες ώρες. Ο κινηματογράφος έχει βέβαια την αθανασία ως προτέρημα αλλά αν κρίνω από τις ατελείωτες ώρες μοντάζ που χρειάζεται να υποστώ κάθε φορά που φτιάχνουμε τα trailers των παραστάσεων μας θεωρώ πως ενώ είναι μαγικός δεν έχει τον χτύπο της ζωντανής καρδιάς. Η επαφή με τους θεατές, τα βλέμματα τους κατά τη διάρκεια της παράστασης, oι κουβέντες μετά το χειροκρότημα είναι ευλογημένες στιγμές. Όσο κι αν λατρεύω τον κινηματογράφο αυτές τις στιγμές δεν τις αλλάζω. Νιώθω πως κυλά ζεστό το αίμα αμφότερων μετά από μια παράσταση. Και αυτό είναι που μας κάνει να νιώθουμε ζωντανοί.
***
Παράταση παραστάσεων Παρασκευή 30, Σάββατο 31 Οκτωβρίου και Κυριακή 1 Νοεμβρίου στο
Bensousan Han
Κρατήσεις στο: 6936536383
