Ιστορικό Δράμα, 1923, ΗΠΑ, 136 λεπτά
Σκηνοθεσία: Σέσιλ Ντε Μιλ
Παίζουν: Θίοντορ Ρόμπερτς, Τσαρλς Ντε Ρόσφρορτ, ‘Εστελ Τέιλορ
Οι Δέκα Εντολές (1956) του Ντε Μιλ μαζί με τον Ιησού από τη Ναζαρέτ (1977) του Τζεφιρέλι, είναι ίσως τα γνωστότερα και πιο πολυπαιγμένα (και) από την ελληνική τηλεόραση βιβλικά φιλμ από τις αρχές της δεκαετίας του 80 μέχρι σήμερα. Το φιλμ του Ντε Μιλ, με κομβικές και άμεσα αναγνωρίσιμες σκηνές όπως το άνοιγμα της Ερυθράς Θάλασσας και η παραλαβή των δέκα εντολών από τον Μωυσή (εκεί όπου έμεινε άγνωστο το ποιος έκανε τελικά την φωνή του Θεού, αν και οι περισσότεροι ισχυρίζονται πως ήταν η παραμορφωμένη φωνή του Χέστον, που υποδυόταν και τον Μωυσή), έγινε μέσα στη δεκαετία του 1950, όπου το Technicolor έφερε την αναβίωση του ιστορικού έπους στο Hollywood. Έτσι γυρίστηκαν πολλές παραγωγές εμπνευσμένες από την Βίβλο, την αρχαία ιστορία ή την ελληνική μυθολογία, καθώς όσες από αυτές είχαν γυριστεί στο παρελθόν, δεν είχαν πλέον την ανάλογη λάμψη.
Ήδη από τα πρώτα χρόνια του κινηματογράφου η Βίβλος αποτέλεσε πηγή έμπνευσης , όμως έπρεπε να έρθει η τρελή δεκαετία του ’20, η δεκαετία της υπερβολής που εδραίωσε το Hollywood ως κινηματογραφική πρωτεύουσα, για να γυριστούν υπερπαραγωγές με αντικείμενο την θρησκεία. Το 1923, ο σαραντάρης τότε Ντε Μιλ ετοίμασε μια κολοσσιαία για την εποχή παραγωγή που θα είχε ως θέμα την έξοδο των Εβραίων από την Αίγυπτο, αλλά και τον αντίκτυπο που είχε στην τότε κοινωνία ο δεκάλογος. Το φιλμ μάλιστα ξεκινά με μεσότιτλους που αναφέρουν ότι οι δέκα εντολές θεωρούνται ξεπερασμένες για πολλούς ανθρώπους και ίσως αυτό ήταν η αιτία που ο κόσμος έζησε πριν λίγα χρόνια τον Μεγάλο Πόλεμο. Η ταινία του Ντε Μιλ, είναι σχετικά ξεχασμένη σήμερα, όπως και ο Βασιλιάς των Βασιλέων που γύρισε τέσσερα χρόνια αργότερα και ξαναγυρίστηκε και αυτό το 1961 από τον Νίκολας Ρέι.
Το πρώτο μέρος των Δέκα Εντολών, που ήταν και το ακριβότερο, έχει μερικά από τα εντυπωσιακότερα σκηνικά που χτίστηκαν ποτέ και ξεκινά από τη στιγμή που οι πληγές του Φαραώ φέρνουν σε δύσκολο σημείο του Αιγύπτιους και αναγκάζουν τον βασιλιά τους να δώσει εντολή για την απελευθέρωση των Εβραίων. Στη συνέχεια ακολουθεί τους Εβραίους στην έρημο, μέχρι το άνοιγμα της Ερυθράς Θάλασσας και την απομόνωση του Μωυσή μέχρι να πάρει τις δέκα εντολές. Βλέποντας κανείς αρκετές κομβικές σκηνές θα καταλάβει πως ο Ντε Μιλ δε θέλησε να αλλάξει πάρα πολλά το 1956 όταν ξανάκανε το φιλμ. Οι περισσότερες αλλαγές έχουν να κάνουν κυρίως με τεχνικά θέματα, όπου στο δεύτερο φιλμ είχε σαφώς περισσότερες επιλογές. Η όλη ιστορία περιγράφεται από μεσότιτλους που περιέχουν εδάφια της Εξόδου (το αντίστοιχο βιβλίο της Π. Διαθήκης). Στη μέση περίπου, ο Ντε Μιλ μας φέρνει στην εποχή του, όπου μια μητέρα διαβάζει αυτή την ιστορία στους δύο ενήλικες γιους της. Ο ένας περιφρονεί την ιστορία και την ύπαρξη του Θεού, ο δεύτερος συμφωνεί μαζί της και οι ζωές τους επηρεάζονται από τις απόψεις τους. Ο Ντε Μιλ ηθικολογεί μέχρι να καταλάβει και ο τελευταίος θεατής πως η περιφρόνηση του θείου λόγου οδηγεί στην καταστροφή, κάτι που ευτυχώς απέφυγε στη δεύτερη ταινία, όμως η ιστορία του εντάσσονταν στην γενικότερη διάθεση για κριτική που είχε εκείνα τα χρόνια πάνω στη σχέση των Αμερικανών με το χρήμα και τη καλή ζωή, και πως αυτή η εμμονή μπορούσε να οδηγήσει πολύ κόσμο στα άκρα.
Η Χαμένη Πόλη του Ντε Μιλ
Μια περίεργη ιστορία που φτάνει ως σήμερα, συνδέει το φιλμ με την εποχή μας. Όπως αναφέρθηκε παραπάνω τα σκηνικά που χρησιμοποιήθηκαν για την αναπαράσταση του αιγυπτιακού πολιτισμού ήταν μνημειώδη. Το συνολικό κόστος των Δέκα Εντολών έφτασε τα 1,8 εκ. δολάρια, αν και ο αρχικός σχεδιασμός προέβλεπε αρκετά λιγότερα. Η ταινία μάλιστα κάποια στιγμή κινδύνεψε να μείνει ανολοκλήρωτη, όμως οι προσωπικές επαφές του Ντε Μιλ με τραπεζίτες έδωσαν τελικά τη λύση. Περίπου 1600 εργάτες κατασκεύασαν το μεγαλειώδες παλάτι του Ραμσή Β’, καθώς και 4 αγάλματα, 40 τόνων το καθένα, που κοσμούσαν εξωτερικά το μέρος. Όταν τελείωσαν τα γυρίσματα σε μια ερημική περιοχή έξω από την Καλιφόρνια, ο Ντε Μιλ επειδή δεν είχε τρόπο να μεταφέρει τα σκηνικά σε κάποια αποθήκη για μελλοντική χρήση, ζήτησε από τους εργάτες να θάψουν τα πάντα, καθώς αυτό θεώρησε ως φθηνότερο τρόπο για να απεμπλακεί από αυτά. Το γεγονός κρατήθηκε μυστικό, το ανέφερε πάντως ο Ντε Μιλ στην αυτοβιογραφία του, πολλά χρόνια αργότερα, γράφοντας πως «αν σε 1000 χρόνια οι αρχαιολόγοι ανακαλύψουν την πόλη, να μην βιαστούν να ανακοινώσουν πως υπήρχε αιγυπτιακός πολιτισμός στην Β. Αμερική».
Το 1982, ο νεαρός σκηνοθέτης Πίτερ Μπρόσναν ενθουσιασμένος από την ιστορία αυτή, πήγε στην περιοχή και ξεκίνησε υποτυπώδεις ανασκαφές. Βρήκε αρκετά ευρήματα και την επόμενη χρονιά ξεκίνησε προσπάθειες για χρηματοδότηση ολοκληρωμένων ανασκαφών και δημιουργίας ενός φιλμ πάνω σ’ αυτό το project. Τελικά το κατάφερε πριν τρία χρόνια, με αρκετή επιμονή, και φέτος ετοιμάζει το ντοκιμαντέρ The Lost City που αναφέρεται σε όλη την προσπάθεια που έκανε αλλά και σε πολλές πληροφορίες σχετικά με αυτά που βρήκε στην Χαμένη Πόλη του Ντε Μιλ, όπως ονομάστηκε πριν χρόνια η συγκεκριμένη περιοχή.
