Ιφιγένεια Ταξοπουλου: Ο δρόμος της βιωσιμότητας είναι μονόδρομος

Mπορεί ο πολιτισμός να
συμβάλει ώστε η έννοια της βιωσιμότητας
να αποκατασταθεί στην πραγματική,
ανθρωποκεντρική της διάσταση; Μπορεί
άραγε να υπάρξει μια διαφορετική,
βιώσιμη, αλλά και δημιουργική, προοπτική
για το μέλλον; Σε αυτά τα ερωτήματα
επιχειρεί να δώσει απάντηση ένα συνέδριο
που ξεκινάει σήμερα και παρουσιάζει
καινοτόμες παρεμβάσεις στον χώρο του
πολιτισμού που εφαρμόζονται τελευταία,
στην Ευρώπη αλλά και στην Αμερική, από
κρατικές αρχές, πολιτιστικούς οργανισμούς
και φορείς, καθώς και ειδικούς της
πολιτιστικής διαχείρισης.
Το δίημερο συνέδριο
Βιωσιμότητα και Πολιτισμός, που διεξάγεται
στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης αυτές
τις μέρες είναι ουσιαστικά μια φιλόδοξη
προσπάθεια να δώσει μια εναλλακτική
πρόταση σε μια ευρύτερη έννοια όπως
είναι ο Πολιτισμός.
Ο Εξώστης συνομίλησε
με την Ιφιγένεια Ταξοπούλου, γεν.
γραμματέα του δίκτυου mitos21, μια ομάδα
καλλιτεχνών και επαγγελματιών του
θεάτρου, που είναι παράλληλα και ένας
εκ των συνδιοργανωτών του συνεδρίου,
για το πως συνδέονται η βιωσιμότητα και
ο πολιτισμός στην σύγχρονη εποχή.   

Που εστιάζει η έννοια
της βιωσιμότητας στο θέμα του πολιτισμού;

Η βιωσιμότητα είναι
ένας διαφορετικός τρόπος να διαχειριζόμαστε
το παρόν, χωρίς να χάνουμε από το οπτικό
μας πεδίο την προοπτική του μέλλοντος.
Με άλλα λόγια, αυτό που πράττουμε σήμερα,
πρέπει να επιτρέπει στην επόμενη γενιά
να έχει στη διάθεσή της τους ίδους πόρους
και τις ίδιες δυνατότητες, προκειμένου
να διαμορφώσει και εκείνη με τη σειρά
της το δικό της, μελλοντικό παρόν. 

Στον χώρο του πολιτισμού, η έννοια της
βιωσιμότητας μεταφράζεται σε
τρεις άξονες: τον περιβαλλοντικό
(φροντίδα για το περιβάλλον, εξοικονόμηση
ενεργειας και φυσικών πόρων κ.λπ.), τον
οικονομικό (χρηστή και εξορθολογισμένη
διαχείριση, παρεμβάσεις για την
εξοικονόμηση στο κόστος λειτουργίας,
ανακύκλωση και επανάχρηση υλικών κ.λπ.)
και τον κοινωνικό (έμφαση στηνέννοια
της κοινωνικής ευθύνης, διεύρυνση του
κοινού, δημιουργική εμπλοκή της τοπικής
κοινωνίας…). Αυτό το εν πολλοίς θεωρητικό
πλαίσιο, εξειδικεύεται με συγκεκριμένο
σχέδιο δράσεων και παρεμβάσεων, που
πρέπει να σχεδιάζεται κάθε φορά σε μια
κοινή βαση, αλλά και σε σχέση με την
ιδιαίτερη φύση του κάθε πολιτιστικού
οργανισμού ή φορέα. 

Είναι ένας διαφορετικός
τρόπος για να ορίσουμε τον πολιτισμό
ως τρόπος ζωής, ως καθημερινότητα οπως
τον αντιλαμβάνεται ο σύγχρονος άνθρωπος;

Είναι ένας τρόπος για
να υπογραμμίσουμε ότι ο πολιτισμός δεν
μπορεί να υπάρξει ερήμην της κοινωνίας
και της σύγχρονης πραγματικότητας. Δεν
μιλάμε εδώ για τον πολιτισμό της
καθημερινότητας. Μιλάμε για το πεδίο
του πολιτισμού που παράγει τέχνη,
καλλιτεχνικό έργο. Και αυτός ο χώρος
πρέπει να συνδιαλέγεται συνεχώς με την
κοινωνία. Επειδή εδώ ελοχεύει ο κίνδυνος
του λαϊκισμού, σπεύδω να πω ότι η βιώσιμη
προσέγγιση είναι πρωτίστως μια προσέγγιση
ποιοτικής αναβάθμισης – η έμφαση είναι
στην ποιότητα, όχι στην ποσότητα.

Τι μας διδάσκει η
εμπειρία του εξωτερικού σε σχέση με την
σύνδεση βιωσιμότητα και πολιτισμού;

Η βιώσιμη διαχείριση
του πολιτισμού έχει αρχίσει να εισχωρεί
στις εθνικές και ευρωπαϊκές πολιτικές
για τον πολιτισμό. Στη Βρετανία ήδη,
προκειμένου να λάβουν κρατική επιχορήγηση,
οι πολιτιστικοί και καλλιτεχνικοί
οργανισμοί είναι πλέον υποχρεωμένοι
να πληρούν ορισμένα βασικά κριτήρια
βιωσιμότητας – πρέπει δηλαδή να έχουν
σχεδιάσει και να έχουν αρχίσει να
εφαρμόζουν ένα σχέδιο βιώσιμης
διαχείρισης. Πιστεύω ότι σύντομα αυτή
η κατεύθυνση θα γενικευτεί – όσο πιο
γρήγορα κατανοήσουμε τις αρχές αυτής
της προσέγγισης και όσο πιο γρήγορα
ενστερνιστούμε τη νέα αντίληψη, τόσο
πιο έτοιμοι θα είμαστε για το καινούργιο
τοπίο που φαίνεται να διαμορφώνεται.  

Μηπως η βιωσιμότητα
είναι μια αυτονόητη πτυχή στην ευρύτερη
έννοια του πολιτισμού?

Τίποτα δεν είναι
αυτονόητο. Πάρτε για παράδειγμα τη χώρα
μας. Προσωπικά δεν είμαι από αυτούς που
πιστεύουν ότι ο πολιτισμός υπήρξε
αδικημένος, τουλάχιστον σε επίπεδο
πόρων και παροχών. Αντίθετα, πιστεύω
ότι τεράστια κονδύλια έτυχαν κάκιστης
διαχείρισης, για να γίνουν πράγματα που
δεν άφησαν απόλύτως κανένα θετικό
αποτύπωμα για το μέλλον. Ως ένα βαθμό,
θα έλεγα ότι ευτυχώς ήρθε η κρίση να μας
προσγειώσει. Έτσι αρχίσαμε να σκεφτόμαστε
διαφορετικά. Και εντέλει, μάλλον πιο
δημιουργικά.

Σε αυτο το πλαίσιο ξεκίνησε και ένα πιλοτικό project σε συνεργασία με τον Οργανισμό Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του; 

Το Megaro Goes Green είναι ένα
πιλοτικό πρόγραμμα εφαρμογής της
βιώσιμης πολιτιστικής διαχείρισης, που
σχεδιάσαμε και αρχίσαμε να εφαρμόζουμε
στον Οργανισμό Μεγάρου Μουσικής
Θεσσαλονίκης, με την ευκαιρία και ενόψει
του συνεδρίου. Αυτό καθιστά το Μέγαρο
Μουσικής τον πρώτο πολιτιστικό οργανισμό
στην Ελλάδα που υιοθετεί αυτή τη νέα
προσέγγιση. 

Το πρόγραμμά μας θα διαμορφωθεί
και στους τρεις άξονες, τον περιβαλλοντικό,
τον οικονομικό και τον κοινωνικό, με
προοπτική να αναπτύσσεται σταδιακά
μέσα στα επόμενα δύο ή τρία χρόνια. Στους
πρώτους μήνες της πιλοτικής εφαρμογής,
από τον περασμένο Νοέμβριο, παρατηρούμε
δύο θετικά αποτελέσματα, διαφορετικής
φύσης το καθένα: αφενος μια μετρήσιμη
μείωση στην κατανάλωση ρεύματος και,
αφετέρου, μια εγρήγορση και αλλαγή
νοοτροπίας των εργαζομένων ως προς τις
καθημερινές τους πρακτικές. Αυτό είναι
και το σημαντικότερο άλλωστε – ο ανθρώπινος
παράγοντας είναι ο βασικός σύμμαχος
και το κλειδί για κάθε παρέμβαση ποιοτικής
αναβάθμισης της ζωής μας.