Λένε πως μπορείς να οδηγήσεις ένα άλογο στην πηγή, αλλά δεν
μπορείς να το υποχρεώσεις να πιει νερό. Αυτό ισχύει για μία μεγάλη σειρά
σπουδαίων ανεξάρτητων ταινιών, αμερικάνικων και ξένων παραγωγών που προβλήθηκαν
ελάχιστα από τις κινηματογραφικές αίθουσες των ΗΠΑ και κατάφεραν, παρά την αξία
τους να κόψουν εισιτήρια κάτω των 100.000 δολαρίων. Ανεξάρτητες ταινίες, οι
οποίες βασίζονται σχεδόν αποκλειστικά σε καλές κριτικές και στη διάδοση τους
από στόμα σε στόμα για να κερδίσουν μία θέση στην ανταγωνιστική αγορά. Συχνά
έχουν ότι χρειάζεται και πάλι θάβονται κάτω από τον τεράστιο αριθμό ταινιών που
διανέμονται κάθε εβδομάδα, τοπικά και παγκοσμίως. Η παρακάτω λίστα
συμπεριλαμβάνει μία ποικιλία έργων από όλον τον κόσμο-από καθιερωμένους
δημιουργούς μέχρι πρωτοεμφανιζόμενα ταλέντα, που είχαν περιορισμένη κυκλοφορία
στις ΗΠΑ και σχεδόν καθόλου στην Ελλάδα. Είναι συγκλονιστικό να συνειδητοποιεί
κανείς πως, μέσα στην πληθώρα κινηματογραφικών σκουπιδιών που παίζονται κάθε
εβδομάδα στις αίθουσες, δεν υπάρχει περιθώριο για έργα που έχουν δημιουργηθεί
με δουλειά, προσοχή στην λεπτομέρεια και μεράκι. Κατά το “The Dissolve” και κάποιων άλλων
περιοδικών, όλες ο παρακάτω ταινίες αξίζουν μία δεύτερη ματιά, αν όχι για να
βγάλουν το κέρδος που τους αναλογεί, αλλά έστω για να φτάσουν στο κοινό που
ζητάει κάτι παραπάνω.
Childs's Pose
Το Child's Pose κέρδισε την Χρυσή Άρκτο στο Φεστιβάλ Βερολίνου του 2013
και έρχεται από τον ανθηρό κήπο του Ρουμανικού σινεμά με πρωταγωνίστρια την Luminita Gheorghiu, γνωστή για τον
κωμικό της ρόλο ως την νοσοκόμα στο The Death of Mr Lazarescu. Παρόλα αυτά ήρθε και έφυγε χωρίς να του δοθεί
ιδιαίτερη προσοχή, ακόμα και από τους κριτικούς. Η ταινία, καθώς και η ερμηνεία
της Gheorghiu ως μία μπουρζουά μητριάρχισα που μάχεται για την δικαιοσύνη
(ή την παραβίαση της) για τον γιο της, αξίζει μία δεύτερη ματιά. Η Gheorghiu πρωταγωνιστεί
ως την Cornelia, που
αντιδρά ταχέως με το που μαθαίνει πως ο μοναχογιός της (Bogdan Dumitrache) χτύπησε και
σκότωσε ένα νεαρό αγόρι αφότου επιχείρησε να προσπεράσει ένα άλλο αμάξι.
Υπάρχει ένας βαθμός στον οποίον οι χειρισμοί της Cornelia είναι
ασυγχώρητοι και αποτελούν έναν αντικατοπτρισμό της προνομιούχας θέσης της και
της ηθικής της κατάπτωσης. Ο σκηνοθέτης Calin Peter Netzer και η πρωταγωνίστρια όμως
διεισδύουν βαθύτερα στον χαρακτήρα, που αντικατοπτρίζει τα ένστικτα μίας
μητέρας που προσπαθεί να προστατεύσει το παιδί της. Ο γιος κατά βάση απορρίπτει
τις παρεμβάσεις της, πράγμα που προκαλεί ακόμα μεγαλύτερες επιπλοκές η οποίες
βαθαίνουν το δράμα για να αποκαλυφθεί βάση μίας απλής συνθήκης, μία ισχυρή
εξέταση πάνω σε ζητήματα οικογένειας, δικαιοσύνης και κοινωνικής τάξης.
Brides
Το αυτοβιογραφικό και πρώτο έργο της Γεωργιανής σκηνοθέτιδος
Tinatin Kajrishvili που ακολουθεί την πραγματικότητα εκείνης και πολλών άλλων
γυναικών, των οποίων οι άνδρες βρέθηκαν έγκλειστοι στις Γεωργιανές φυλακές. Η
καθημερινότητα της πρωταγωνίστριας που προσπαθεί να κρατήσει επαφή με τον άνδρα
της επί έξι χρόνια απόστασης απεικονίζεται μέσω της εξαιρετικής φωτογραφίας,
της ουσιαστικής υποκριτικής και του ρεαλιστικού δράματος που κρατά ισορροπίες
με έμφαση στην συστημική αδικία του καθεστώτος αλλά και την εμπειρική
προσέγγιση της δημιουργού. Το έργο προβλήθηκε στο Διεθνές Φεστιβάλ του Tribeca κέρδισε
το Βραβείο Καλύτερης Ηθοποιού στο Φεστιβάλ του Σεράγεβο, ενώ είχε την
υποψηφιότητα καλύτερης ταινίας στο Φεστιβάλ του Βερολίνου.
The Overnighters
Τι πρέπει να κάνει
ένα ντοκιμαντέρ για να βρει κοινό στην εποχή μας; Το ντοκιμαντέρ του
Jesse Moss κέρδισε ειδική μνεία στο Sundance,
πήρε διθυραμβικές κριτικές και συμπεριλαμβάνει έναν από τους πιο ενδιαφέροντες
χαρακτήρες μυθοπλασίας και πραγματικότητας της χρονιάς, αλλά ελάχιστοι εν τέλη
το είδαν σε κινηματογράφο.
Σίγουρα όμως θα αποτελέσει ένα συναρπαστικό αρχείο
της εποχής μας. Μία ιστορία Χριστιανικής φιλανθρωπίας έναντι της καπιταλιστικής
στενότητας και του ατομικισμού. Αφότου άκουσε ο Moss ότι βρέθηκε πυγή πετρελαίου
στην Βόρεια Ντακότα, πήρε την κάμερα του και βρήκε τον Jay Reinke, έναν Λουθηρανό πάστορα, που
αποφάσισε να ανοίξει τις πύλες της εκκλησίας του στις ορδές εργατών που ήρθαν
στην πόλη για να βρουν εργασία. Με την κοινότητα να είναι ανήμπορη και απρόθυμη
να φιλοξενήσει αυτήν την ξαφνική εισροή πληθυσμού, ο Reinke ένιωσε την ηθική υποχρέωση να
βοηθήσει αυτούς τους ανθρώπους, όσο και αν απομάκρυνε αυτό το γεγονός τους γείτονες
και ενορίτες του και όσο και αν αυτό δημιουργούσε προβλήματα στην οικογένεια
του. Υπάρχουν πολλά περισσότερα στοιχεία στην ιστορία από αυτό το κεντρικό και
η κάμερα του Moss είναι παρούσα σε πολλές
σπαρακτικές και εντυπωσιακά προσωπικές στιγμές και άλλες που προκαλούν
προβληματισμό, όλες χάρη σε έναν άνθρωπο, του οποίου η καλή πράξη μένει
ατιμώρητη.
Starred Up
Η
τελευταία ταινία του David Mackenzie ακολουθεί τον σκληρό και βίαιο δεκαεννιάχρονο κατάδικο Eric Love, υπό την ερμηνεία του Jack O' Connell, ο οποίος καταδικάζεται σε
φυλακή ενηλίκων, όπου ο χρόνια απών πατέρας του Neville, υπό την ερμηνεία του Ben Mendelsohn, είναι επίσης
έγκλειστος. Καθώς η ιστορία ξετυλίγεται παρουσιάζονται διάφορα ξεχωριστά
θέματα, όπως η σύγκρουση για έλεγχο και οικογενειακής οικειότητας μεταξύ πατέρα
και γιου, οι διαπληκτισμοί ηγεσίας μεταξύ της διοίκησης και των έγκλειστων και
οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει ένας εθελοντής σύμβουλος, ο οποίος επιχειρεί ένα
πρόγραμμα συλλογικής ψυχοθεραπείας στους φυλακισμένους. Η ιστορία δεν είναι το
κέντρο βάρους του έργου όσο είναι ο δυναμισμός με τον οποίον παρουσιάζεται η
πάλη κυριαρχίας που παρουσιάζει ο σκηνοθέτης. Το έργο έχει δυνατές ερμηνείες
και εικόνες. Μεταξύ αυτού και του Unbroken, ο πρωταγωνιστής O'Connell έχει γίνει ένας από τους πιο πολυσυζητημένους νέους
ηθοποιούς των ΗΠΑ.
Happy Christmas
Δεν είναι
σπάνιο φαινόμενο γνωστοί ηθοποιοί του Χόλιγουντ να περνούν σε χαμηλότερου
προϋπολογισμού παραγωγές, η Anna Kendrick όμως-περισσότερο γνωστή για τους ρόλους της στις ΗΠΑ, έκανε
την διαφορά υποδυόμενη μία χαριτωμένα γυναίκα υπό διάλυση που προσπαθεί να
επαναφέρει κάποια κατεύθυνση στην ζωή της, στο έργο του Joe Swanberg, ο οποίος υπογράφει,
σκηνοθετεί και συμπρωταγωνιστεί στην ταινία. Ύστερα από έναν χωρισμό, η
κεντρική μας χαρακτήρας αποφασίζει να μείνει στο σπίτι του παντρεμένου με παιδί
αδερφού της. Με τις επιλογές της ζωής της προκαλεί στην πιο συμβατική κουνιάδα
της μία μικρή κρίση ταυτότητας έναντι στο πρότυπο της κλασσικής μητέρας και
νοικοκυράς που επέλεξα να είναι. Το Happy Christmas πρόκειται για ένα μικρό
γοητευτικό και συναισθηματικό έργο του είδους του, χωρίς να του λείπει η
πρωτοτυπία. Μεγάλο μέρος της αξίας του βασίζεται στην ταπεινή οικειότητα που
βγάζει.
Manakamana
Οι κινηματογραφιστές Stephanie Spray και Pacho Velez του εθνογραφικού εργαστηρίου του Harvard δημιούργησαν αυτό το ευφυέστατο ντοκιμαντέρ από
μία εξαιρετικά απλή ιδέα: Τοποθέτησαν μία κάμερα σε διάφορες γωνίες ενός
κουβούκλιου τελεφερίκ ενώ διένυε την δεκάλεπτη διαδρομή του από ένα βουνό του
Ναπάλ σε έναν Βουδιστικό ναό και πίσω. Κάποιο επιβάτες κάθονται αμίλητα, άλλοι
σχολιάζουν την θέα, ή την εμπειρία τους στην κορυφή. Η κάμερα μένει σταθερή και
το κοινό καλείται να παρατηρήσει μία ποικιλία διαφορετικών προσώπων, (συν μία
κούρσα κατσικιών) καθώς αιωρούνται πάνω από το βουνό. Το έργο είναι μία
εμπειρία διαλογισμού από μόνη της-ήρεμη και συγκροτημένη, αλλά υπάρχει επίσης
μία αίσθηση έντασης εντός του. Κάθε κούρσα έχει μία ξεκάθαρη αρχή και τέλος.
Κάθε φορά που μια κούρσα φτάνει στο τέλος της, η ηρεμία της παρατήρησης αντικαθίσταται
από μία ανήσυχη αίσθηση πως όλα κάποτε τελειώνουν.
Happy
Valley
Ο AmirBar-Lev φέρνει στο προσκήνιο την
μετρημένη και προβληματισμένη προσέγγιση του στο πρόσφατο σκάνδαλο του Penn State, ερευνώντας την κουλτούρα ενός φίλαθλου πανεπιστημίου, αλλά και
του φιλαθλητισμού γενικότερα για να ερευνήσει πως είναι δυνατόν ένας παιδόφιλος
κακοποιός να κατάφερε να περάσει απαρατήρητος στον αθλητικό τομέα του
πανεπιστημίου για τόσο καιρό. Η κάμερα του σκηνοθέτη συλλαμβάνει την εξέλιξη
του τοπικού φοιτητικού συλλόγου μετά τις κατηγορίες. Το έργο δεν είναι
ιδιαίτερα διαδραματικό, δεν αποσκοπεί στην καταγραφή γεγονότων αλλά περισσότερο
στην καταγραφή των αποτελεσμάτων τους. Πρόκειται για το πως κοινότητες
επιχειρούν να κατακρεουργήσουν βιαστικά μία περίπλοκη κατάσταση σε μία εύκολα
κατανοητή ιστορία, με ξεκάθαρους ήρωες και κακούς- όταν η πραγματικότητα
παραμένει πολύ βαθύτερη και πολύπλοκη.
Blind
Το ντεμπούτο του Eskil Vogt έχει μέχρι στιγμής κερδίσει 11
βραβεία, μεταξύ των οποίων ένα στο Φεστιβάλ Βερολίνου και το Βραβείο καλύτερου
σεναρίου στο Φεστιβάλ Αθηνών Νύχτες Πρεμιέρας. Το έργο πρόκειται για μία
γυναίκα που πρόσφατα έχασε την όραση της και επιστρέφει στο σπίτι και τον άνδρα
της όπου μπορεί να νιώσει τον έλεγχο και την ασφάλεια που χρειάζεται. Τα
προβλήματα της όμως είναι περισσότερο εσωτερικά παρά εξωτερικά με τις καταπιεσμένες
της φοβίες και φαντασιώσεις να την καταλαμβάνουν. Το έργο με το ευφάνταστο
σενάριο καταφέρνει σκηνοθετικά να αναμείξει σκηνές της πραγματικότητας με το
πως τις φαντάζεται η τυφλή ηρωίδα του.
Stray Dogs
Η
τελευταία ταινία του Ταϊβανού σκηνοθέτη Tsai Ming-Lang δεν είναι για όσους
επιθυμούν μία ιστορία που βασίζεται στην δράση, μάλλον το αντίθετο. Η ταινία
αποτελεί μία δυνατή κατακλείδα στο έργο του, με τον ίδιο να ξαναγυρνάει σε
βασικά θέματα που τον απασχόλησαν τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Ο σκηνικός του
εαυτός, ο Lee Kang-Sheng έχει παίξει ουσιαστικά τον ίδιο βασικό χαρακτήρα σε όλες τις
ταινίες του Tsai,
εδώ παρουσιάζεται ως ένας απελπισμένα φτωχός πατέρας που περνάει τις μέρες του
στην βροχή κρατώντας ταμπέλες για υπερπολυτελή διαμερίσματα και τις νύχτες του
προσπαθώντας να εξασφαλίσει φαγητό και στέγη για τα δύο του παιδιά. Αυτό που θα
μπορούσε να χαρακτηριστεί ως κενή μιζερολαγνεία υπό την σκηνοθεσία κάποιου
άλλου, στα χέρια του συγκεκριμένου παίρνει μία πιο σουρεαλιστική ροπή.
Αν όντως
πρόκειται για το τελικό επιχείρημα του σκηνοθέτη, αποτελεί μία παράξενη,
μαγευτική και μελαγχολική τελεία.
Actress
Ένα
ντοκιμαντέρ χαρακτήρα που είναι εκτελεστικά άρτιο αλλά και διορατικό. Το έργο
του Robert Greene ακολουθεί
την Brandy Burre, μητέρα και νοικοκυρά που
προσπαθεί να επιστρέψει στην καριέρα της ως ηθοποιός αφότου έκανε ένα μεγάλο
διάλειμμα για να κάνει οικογένεια. Η Brandy Burre υπήρξε πρώην ηθοποιός του “The Wire”, αλλά το διάστημα που
καταγράφει ο φακός, η ίδια αντιμετωπίζει προβλήματα με τον γάμο της, κάνοντας
το ακόμα πιο δύσκολο να ξεφύγει από την Νέα Υόρκη για να διεκδικήσει ξανά την
καριέρα της στα μεγάλα κέντρα. Το ντοκιμαντέρ όμως αποτελεί κάτι παραπάνω, ένα
πορτραίτο των διαφόρων “ρόλων” που καλείται να υποδυθεί στην ζωή της μία
γυναίκα, θέμα που μας τονίζει ο Greene παρεμβάλλοντας
εικόνες της Burre ντυμένη σαν μία άψογη παλιάς
κοπής σύζυγο και μητέρα όπως την παρουσιάζει η τηλεόραση. Το έργο επίσης μιλάει
για τις εξασθενημένες επιλογές που έχουν κάποιες γυναίκες όταν πρόκειται για
την διεκδίκηση των ονείρων τους, είτε λόγο ηλικίας, υποχρεώσεων ή κοινωνικών
προσδοκιών. Μαζί με κάθε επιλογή και κάθε χρόνο που περνάει, οι πόρτες κλείνουν
η μία μετά την άλλη.
Theeb
Άλλο ένα
ντεμπούτο σκηνοθέτη που παραλείφθηκε φέτος. Πρόκειται για μία ιστορία
ενηλικίωσης που λαμβάνει χώρα στη Ιορδανική έρημο κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο
Πόλεμο. Ένας νεαρός Βεδουίνος αναλαμβάνει να καθοδηγήσει έναν Βρετανό
Αξιωματικό στον μυστικό του προορισμό. Το έργο του Naji Abu Nowar αγγίζει διάφορα
κινηματογραφικά είδη το ένα μετά το άλλο, με γκάμα που ξεκινάει από το δράμα
και καταλήγει στο θρίλερ, χωρίς όμως να χάσει το κέντρο βάρους του. Μεταξύ
άλλων κέρδισε το Βραβείο Σκηνοθεσίας στο περίφημο Φεστιβάλ Βενετίας.
Norte, The End of History
Μία
Φιλιππινέζικη αναζήτηση πάνω στο πασίγνωστο μυθιστόρημα του Ντοστογιέφσκι
“Έγκλημα και Τιμωρία” με πινελιές επίσης από το έργο του Τολστόι “Πόλεμος και
Ειρήνη”. Σαφώς η μεταφορά του θέματος και η σύμπτυξη αυτών των δύο απολύτως
διαφορετικών πολιτισμών αποτελεί και τον μεγαλύτερο πόλο έλξης της ταινίας. Με
γερές κριτικές και ενθουσιώδη σχόλια από το κοινό, θεωρείται γενικώς μία από
τις πιο υποτιμημένες ταινίες που κυκλοφόρησαν το 2014.
Ένας
πικραμένος φοιτητής νομικής διαπράττει μία βάναυση διπλή δολοφονία, ένας
οικογενειάρχης αναλαμβάνει την ευθύνη και καταδικάζεται, μία μητέρα με τα δύο
της παιδιά περιπλανώνται στην εξοχή αναζητώντας εξιλέωση.
