«I Am Not a Witch»| Κοινωνική Σάτιρα και Μαγικός Ρεαλισμός σε μια ταινία για τις γυναίκες της Αφρικής
Section: Open Horizons (OH)
Σε ένα χωριό της Ζάμπια, ένα οχτάχρονο κορίτσι (Maggie Mulubwa) κατηγορείται για μαγεία. Οι κάτοικοι του χωριού υποστηρίζουν με μένος ότι η μικρή είναι υπαίτια για όλα τα δεινά τους. Έπειτα από μια σύντομη δίκη, κατά την οποία εκπροσωπούνται οι λαϊκές δοξασίες από έναν τοπικό μάγο και η κυβερνητική εξουσία από ένα καλοντυμένο όργανο της Κυβέρνησης (Henry B.J. Phiri), το κορίτσι καταδικάζεται ως μάγισσα και εξορίζεται σε ένα «camp μαγισσών». Εκεί διαβιώνουν ενήλικες γυναίκες που έχουν εκδιωχθεί από μέλη των κοινοτήτων τους και περιορίζονται από λευκές κορδέλες που λειτουργούν ως δεσμά. Αυτές τις αποτρέπουν από το να ξεφύγουν και να διαπράξουν επικίνδυνα ξόρκια. Οι μάγισσες δέχονται στην ομάδα τους τη μικρή, της δίνουν το όνομα Shula (:αυτή που έχει ξεριζωθεί) και την ταυτότητα της μάγισσας, ενώ εργάζονται για την κυβέρνηση είτε ως εργάτριες σε χωράφια είτε ως εκθέματα για τους/τις τουρίστες/τουρίστριες που τις παρατηρούν σαν ζώα σε ζωολογικό κήπο. Σύντομα η Shula γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης του κυβερνητικού υπάλληλου και όχι μόνο.
Η Rungano Nyoni στην πρώτη μεγάλου μήκους ταινία της δεν διστάζει να θίξει τις προκαταλήψεις και τις δοξασίες που μαστίζουν τη γενέτειρά της, σε ένα φιλμ με έντονα τα στοιχεία της κοινωνικής σάτιρας. Η ταινία παρουσιάζει έναν κόσμο που ενήλικες κατηγορούν με ενθουσιασμό ένα μικρό κορίτσι για μαγεία, οι γυναίκες φοβούνται να κόψουν τα δεσμά που τις κρατούν αιχμάλωτες (οι λευκές κορδέλες είναι εύκολο να κοπούν, αλλά ο φόβος της τιμωρίας και οι προκαταλήψεις μιας κοινωνίας, όχι), ενώ ο μόνος τρόπος να γίνει αποδεκτή μία μάγισσα είναι μέσω του γάμου, αν και ούτε αυτός την προστατεύει πάντα από τις επιθέσεις του έξω κόσμου. Κι όμως, η ταινία βασίζεται στην πραγματικότητα, καθώς η ίδια η σκηνοθέτης, κατά την έρευνά της, πέρασε μια νύχτα σε ένα από τα πιο παλιά camp μαγισσών στη Γκάνα.
Αυτό το αλλοπρόσαλλο σύμπαν προβάλλεται κωμικοτραγικά και οι θεατές βιώνουν άλλοτε τη διάθεση να γελάσουν με το παράδοξο θέαμα που παρουσιάζεται σατυρικά, άλλοτε διακατέχονται από πηγαίο εκνευρισμό και θλίψη και άλλοτε και οι δύο συναισθηματικές καταστάσεις συνυπάρχουν.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα κωμικής σκηνής είναι η διεξαγωγή μιας άτυπης δίκης, κατά την οποία ένας ηλικιωμένος δάσκαλος καταγγέλλει ότι κάποιος του έκλεψε τα χρήματα για την προίκα. Τον ρόλο του δικαστή αναλαμβάνει να διαδραματίσει η «μικρή μάγισσα» του κυρίου Banda, του κυβερνητικού υπαλλήλου. Ωστόσο, η διαδικασία αναστέλλεται συνεχώς από τον αστείο ήχο του κινητού του δασκάλου. Αρνητικά συναισθήματα κυριαρχούν, όταν η σύζυγος του Banda εκφράζει στη Shula ότι, αν κάνει ό,τι της υποδεικνύουν χωρίς αντιδράσεις, θα καταφέρει να γίνει τόσο πετυχημένη όσο και η ίδια. Θα μπορεί να παντρευτεί και να ζει σε ένα πλουσιοπάροχο περιβάλλον, καθώς ο μόνος τρόπος να γίνει αποδεκτή στην κοινωνία είναι μέσω του γάμου.
Η ταινία αποτελεί ένα αλληγορικό παραμύθι για την κατάσταση των γυναικών στην Αφρική, αλλά και σε πολλές άλλες κοινωνίες˙ ένα δείγμα μαγικού ρεαλισμού, όπου το ρεαλιστικό εμπλέκεται με το μαγικό και το υπερφυσικό ή όπως θέτει ο Mathew Strecher ως ορισμό του μαγικού ρεαλισμού: όταν σε ένα κατά τα άλλα πολύ ρεαλιστικό σκηνικό συμβαίνει ένα γεγονός που είναι πολύ δύσκολο κάποιος/κάποια να το πιστέψει. Είναι πράγματι δυνατό να κατηγορείται ένα μικρό κορίτσι για μαγεία, να ζει δεμένο με μια λευκή κορδέλα σε ένα άνυδρο τοπίο και να παρουσιάζεται ως θέαμα σε μια τηλεοπτική εκπομπή; Παράλληλα, τίθεται το ερώτημα του αν οι γυναίκες πιστεύουν όντως πως είναι μάγισσες ή απλά έχουν βρει μία αδελφότητα, αφού εκδιώχθηκαν από τις δικές τους κοινότητες ή αν ο κύριος Banda και οι όμοιοί του ενστερνίζονται τις λαϊκές δοξασίες ή απλώς πράττουν ό,τι τους συμφέρει για το προσωπικό τους κέρδος.
Παράλληλα, το φιλμ ξεχωρίζει για την αισθητική του αρτιότητα με την εμβληματική φωτογραφία του David Gallego (Embrace of the Serpent). Οι εικόνες της άνυδρης γης, των μαγισσών με το σκούρο δέρμα και τις λευκές γραμμές μακιγιάζ στα πρόσωπά τους, της μικρής Shula που ακούει μέσα από ένα μπλε χωνί τις απομακρυσμένες φωνές παιδιών στο σχολείο δημιουργούν έντονες εντυπώσεις.
Η μουσική γκάμα εκτείνεται από Vivaldi μέχρι Estelle, μουσικές επιλογές που δημιουργούν διαλογικές και αντιθετικές σχέσεις με την εικόνα, ενώ δεν λείπουν τα παραδοσιακά αφρικανικά τραγούδια που προσφέρουν μία πιο βαθιά σύνδεση με τη γηγενή κουλτούρα.
Δεν Είμαι Μάγισσα: μία αλληγορική αφήγηση για τον κόσμο των γυναικών στην Αφρική με ξεκάθαρα στοιχεία σάτιρας κατά των προκαταλήψεων που θέλουν τις γυναίκες επικίνδυνες και απόβλητες της κοινωνίας λόγω του φύλου τους (εξάλλου, μόνο οι γυναίκες καταδικάζονται σε εξορία με την κατηγορία της μάγισσας) και υποτελείς της πολιτικής και πατριαρχικής εξουσίας.
Η ταινία προβάλλεται στις 7/11 στις 20:45 στην αίθουσα Frida Liappa στην Αποθήκη Δ στο Λιμάνι και στις 8/11 στις 22:00 στο Δημοτικό Θέατρο Καλαμαριάς Μελίνα Μερκούρη.
