Η ΑΙΩΝΙΑ ΛΙΑΚΑΔΑ ΕΝΟΣ ΚΑΘΑΡΟΥ ΜΥΑΛΟΥ(2004)
Η.Π.Α. Διάρκεια : 108', έγχρωμη. Διανομή Odeon. Σκηνοθεσία : Michel Gondry . Πρωταγωνιστούν : Jim Carrey, Kate Winslet,Mark Ruffalo, Tom Wilkinson.
Μια ταινία πρόκληση για όσους είναι πρόσφατα χωρισμένοι και καλούνται να «εξευρωπαϊστούν» γιορτάζοντας τον Άγιο Βαλεντίνο. Η αιώνια λιακάδα ενός καθαρού μυαλού διδάσκει το άσκοπο του να θέλεις να σβήσεις από την μνήμη σου ανθρώπους και καταστάσεις. Η ιδέα για την δημιουργία του σεναρίου της ταινίας ήρθε στον σκηνοθέτη από μια συζήτηση περί ζωής και θανάτου με έναν φίλο του καλλιτέχνη. Ο φίλος του Γκόντρυ έθεσε το ερώτημα « τι θα γινόταν εάν μπορούσες να διαγράψεις από την μνήμη σου ό,τι σε πονά;». Το όνομα αιώνια λιακάδα είναι εμπνευσμένο από το ομότιτλο ποίημα του Alexander Pope «Eloisa to Abelard».
Βρισκόμαστε στο 2008, Δευτέρα, ανήμερα του Αγίου Βαλεντίνου. Ο Joel έρχεται αντιμέτωπος με αυτές τις δύο εφιαλτικές λέξεις για όσους είναι θύματα μιας κενής καθημερινότητας. «Δευτέρα» που σημαίνει αρχή της εβδομάδας, χαίρε ρουτίνα. «Άγιος Βαλεντίνος» που ισούται με ψυχολογικό πόλεμο όσων πορεύονται δίχως ερωτικό ταίρι, σε αυτή την ζωή. Σε εκείνο το σημείο ο Joel αντιπροσωπεύει ένα μεγάλο ποσοστό του πλανήτη γη δηλώνοντας: «μισώ τις Δευτέρες» . Παρόλα αυτά πιέζει τον εαυτό του και καταφέρνει να φτάσει στην στάση του τρένου, για να πάει στην δουλειά του. Κυριολεκτικά τελευταία στιγμή, αποφασίζει να δραπετεύσει από τα άγχη και τα πρέπει που επιτάσσει η ζωή. Ξεκινά ένα ταξίδι με το τρένο, που θα αλλάξει ολοκληρωτικά την έως τότε βαλτωμένη του καθημερινότητα. Η ζωή του αποκτά νόημα με την παρουσία της εκκεντρικής και αυθόρμητης Clementine.
Ο ρομαντισμός της ταινίας κορυφώνεται αφού το ζευγάρι γνωρίζεται ανήμερα της γιορτής των ερωτευμένων. Όχι όμως για πολύ. Ο Joel και η Clementine συγκρούονται και αποφασίζουν να σβήσουν ο ένας τον άλλον από την μνήμη τους. Απευθύνονται στην εταιρία Lakuna, που προσφέρει την δυνατότητα να διαγραφούν όλες οι μνήμες ενός ατόμου, από έναν άνθρωπο είτε από ένα γεγονός. Το όνομα της εταιρίας δεν είναι τυχαίο. Lakuna στα λατινικά σημαίνει κενό.Αυτή την επιλογή του ζευγαριού θα την χαρακτηρίζαμε επιπόλαια, αφού το κύριο ερώτημα που θέτει η ταινία είναι «θα βγεις από το μυαλό μου. Πόσο εύκολο είναι να βγεις από την καρδιά μου;» .
Πόσο εύκολο είναι να επέμβουμε στα συναισθήματα και στην ψυχολογία μας; Ωστόσο ο Μισέλ Γκοντρυ επεμβαίνει στην ψυχολογία του θεατή με έξυπνα σκηνοθετικά ευρήματα. Στην διάρκεια της ταινίας η Clementine συνεχώς αλλάζει το χρώμα των μαλλιών της. Δεν τίθεται θέμα περί λάθος εικονικού ρακόρ αλλά γίνεται εσκεμμένα ώστε να αντιλαμβάνεται ο θεατής σε ποιο κομμάτι της ιστορίας βρισκόμαστε.
Ένα ακόμη κομμάτι της ταινίας που φρόντισε ιδιαίτερα ο Γκόντρυ είναι η σύνθεση των πλάνων. Μέσα από ένα μοναδικό σύστημα ελέγχου των οπερατέρ στην διάρκεια των γυρισμάτων, αποδίδεται ένα φυσικό αποτέλεσμα. Χρησιμοποιώντας ακουστικά κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων για τον ίδιο και για τους δυο κάμεραμαν της ταινίας, καταφέρνει να ελέγχει όλες τις γωνίες λήψης της σκηνής .
Αυτό πρόσθεσε μια τεράστια δόση αυθορμητισμού στις κινήσεις των ηθοποιών. Η κάμερα δεν είναι σταθερή στα περισσότερα σημεία της ταινίας. Βρίσκεται είτε σε κίνηση ακολουθώντας τις ενέργειες των ηθοποιών , είτε έχοντας ένα μικρό κούνημα, σε σεκάνς που επικρατεί η σύγχυση και η αναστάτωση μεταξύ των δυο χαρακτήρων.
Άξια τονισμού είναι το μοντάζ και ο φωτισμός της αιώνιας λιακάδας. Ο φωτισμός είναι αρκετά soft. Στα σημεία που γίνεται αναδρομή στις μνήμες του ζευγαριού το φως είναι «σποταριστό»πάνω στους πρωταγωνιστές. Δημιουργούνται σκιές και μεγάλη αντίθεση χρωμάτων στα πρόσωπα με την παλέτα να κυμαίνεται στο μπλε και γενικότερα στα σκούρα χρώματα. Στο μοντάζ της ταινίας έχουμε άναρχα cut, η αφήγηση ξεκινά από το τέλος της ιστορίας και γίνεται χρήση ειδικών εφέ για την μετάβαση από το παρελθόν στο παρόν. Η χρήση ψηφιακών εφέ είναι ωστόσο περιορισμένη καθώς η ταινία είναι γυρισμένη με παλαιότερες κινηματογραφικές τεχνικές.
Τα κύρια πρόσωπα που υπηρετούν αυτή την ωδή στον έρωτα είναι η Kate Winslet ως Clementine και ο Jim Carrey ως Joel , αν και την θέση του μεγάλου αυτού, κυρίως κωμικού, ηθοποιού ήταν να πάρει ο Nicolas Cage. Ο Joel είναι ένας χαρακτήρας τελείως κόντρα σε όσους έχει ενσαρκώσει μέχρι τότε o Jim Carrey. Εσωστρεφής σε αρκετά σημεία και δυσλειτουργικός στο να επικοινωνήσει με το αντίθετο φύλο. Από την άλλη πλευρά, η Kate Winslet αποχωρίζεται το κινηματογραφικό της ταίρι Leonardo Di Caprio ( Τιτανικός, Ο δρόμος για την επανάσταση), και υποδύεται μια αυθόρμητη και κοινωνική κοπέλα και έχει ανάγκη να μεταδώσει τα συναισθήματά της. Όπως έχει δηλώσει η ίδια η ηθοποιός, η Clementine είναι ο καλύτερος χαρακτήρας που έχει ερμηνεύσει σε όλη την πορεία της καριέρα της. Νατουραλιστικό «παίξιμο» που αφήνει να αιωρείται ένας ερωτισμός στην ποσότητα που χρειάζεται.
Προσωπικά, όσες φορές και αν δω την αιώνια λιακάδα ενός καθαρού μυαλού θέτω στον εαυτό μου το ίδιο ερώτημα. Πόσο ασφαλές είναι να διαγράψουμε τη μνήμη μας; Μήπως μας παρασύρει η ανάγκη μας να εκδικηθούμε το άτομο που μας προκάλεσε πόνο ή η επιθυμία μας να θρέψουμε τον εγωισμό μας; Να επιδείξουμε δηλαδή την υποτιθέμενη ανωτερότητά μας υποκρινόμενοι ότι δε μας αγγίζει αυτό που συμβαίνει; Κι αυτή η κοινή φράση που ακούγεται σε κάθε χωρισμό δε με χώρισε αυτός, εγώ το έκανα πρώτη. Όλα γίνονται γι'αυτό το πρώτη; Η κάθε Clementine και ο κάθε Joel θα ήταν σοφό προτού το αποφασίσει, να σκεφτεί πως ο κάθε άνθρωπος και η κάθε μνήμη, είτε θετική είτε αρνητική, είναι τα υλικά που δόμησαν το άτομο του παρόντος. Το πόσο δυνατοί είμαστε στο παρόν, είναι αποτέλεσμα των γεγονότων που έχουμε φυλαγμένα στο υποσυνείδητό μας.
