Την Τετάρτη η 5η Μπιενάλε της Θεσσαλονίκης τελειώνει. Όποιος πρόλαβε, πρόλαβε. Όποιος είδε, είδε. Όποιος ένιωσε, ένιωσε. Ένιωσε; Υπάρχει περίπτωση να περιδιαβείς τους κρύους διαδρόμους του περιπτέρου 6 της ΔΕΘ και να νιώσεις κάτι; Να σε αφορά κάτι; Να σε αγγίξει κάτι;
Και όμως είναι. Η Μπιενάλε της Θεσσαλονίκης ανεβάζει χρόνο με τον χρόνο τον πήχυ, ισορροπώντας ανάμεσα στην έννοια της εξέλιξης και της συνέχειας, σε στενή σχέση με τις προηγούμενες εκθέσεις του θεσμού, αλλά και ανάμεσα στην πρωτοπορία, σ' αυτό που κυκλοφορεί έξω, σ' αυτό που είναι τάση, σ' αυτό που είναι ενδιαφέρον εικαστικά σήμερα.
Και τι μπορεί να είναι εικαστικά ενδιαφέρον σήμερα; Το προσωπικό βίωμα. Η προσωπική ιστορία μεταπλασμένη, κορνιζαρισμένη και εκτεθειμένη. Ειλικρίνεια και όχι δήθεν. Τέχνη με το ζειν και για το ζειν. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα αυτης της τάσης ήταν το εξαιρετικό – κατά τη γνώμη μου- έργο της Τουρκάλας Meriç Algün Ringborg, με τίτλο Becoming European.. Σφραγίδες με ημερομηνίες, ποτάμια μπλε και κόκκινα σαν φλέβες, ροή, γράμματα, γραφειοκρατία, κι ένα ηχείο ν' ακούγεται το όνομά της από διαφορετικούς ανθρώπους. Κατ' εμέ το πιο ολοκληρωμένο και to the point έργο.
Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκαν και κάποια έργα της Kollektiva Depression Era, όπου ένας άξονας που ένωνε τις διάφορες πλευρές του όλου πρότζεκτ ήταν το πιο προσωπικό από όλα. Ηδονοβλεπτική διάθεση και κουτσομπολιό από μέρους των επισκεπτών; Δεν θα το 'λεγα. Μάλλον δύναμη της αλήθειας από μέρους των καλλιτεχνών. Γιατί ίσως τελικά είναι δύσκολο να δημιουργήσεις εσύ κάτι που να είναι τόσο δυνατό και στέρεο όσο η αλήθεια, η δική σου προσωπική αλήθεια, όχι η πραγματικότητα.
Μ' έναν τρόπο προσωπικά είναι και κάποια video κοντά στον ντοκιμαντέρ όπως για παράδειγμα το βίντεο των Angela Melitopoulos και Angela Anderson, ένα πρότζεκτ για τις Σκουριές και την εξόρυξη του χρυσού στην περιοχή. Εικόνες, συνεντεύξεις, βίντεο. Κάπου ανάμεσα στην πραγματικότητα και στη μυθοπλασία, στο κοντά και στο πουθενά, στη θλίψη και την αγωνιστικότητα, είναι ο ορισμός του τίτλου της κεντρικής έκθεσης: Από την Απαισιοδοξία της Νόησης, στην Αισιοδοξία της Πράξης.
Κι άλλες καλλιτεχνικές εμμονές εντοπίσαμε. Χέρια, χέρια, χέρια. Φωτογραφίες, μαζιλάρια, βίντεο, σκίτσα, παντού χέρια. Τα χέρια είναι το νέο πρόσωπο, όπως φαίνεται. Τα χέρια άλλωστε είναι και αυτά που συνήθως κρύβουμε, και αυτά που πολλές φορές δεν ξέρουμε τι να τα κάνουμε, κι ίσως κι αυτά που εκφράζουν και τι πραγματικά αισθανόμαστε. Η δεύτερη τάση είναι ο φουλ μινιμαλισμός. Το Ρολόι των David Brognon & Stephannie Rollin για παράδειγμα. Οι ετερόκλητες καρέκλες γύρω από ένα τραπέζι, ένα μίνι πλατό στούντιο, φώτα νέον στους τοίχους (εντάξει, κάποια τα έχουμε ξαναδεί, είναι εντυπωσιακά μεν αλλά είναι κι αυτά που κρατούν την συνέχεια με το παρελθόν).
Δεν θα 'θελα να κλείσω χωρίς να αναφερθώ στο πιο τρυφερό, κατ' εμέ, έργο της 5ης Μπιενάλε, το έργο του Tom Molloy, με τις τρισδιάστατες φωτογραφίες πλήθους. Πλήθους ανθρώπων μεμονωμένων που όλοι μαζί είναι όλος ο κόσμος, το μικρό που γίνεται οικουμενικό. Συγκινητικό έργο/και παρακινητικό.
Παράπονο δεν έχουμε. Η Μπιενάλε τηρεί το μόττο της: Παλιές Διασταυρώσεις/Make it New. Αυτό φαίνεται πως είναι και το μόττο της σύγχρονης τέχνης. Όπως και να 'χει, για την θλιβερή πραγματικότητα της Θεσσαλονίκης στον τομέα της σύγχρονης τέχνης, η Μπιενάλε είναι μια όαση. Πώς θα γινόταν όμως να γίνει λίγο πιο δυναμικός κι εξωστρεφής ο θεσμός; Χμ…
