Σημειώματα από το Βερολίνο | BERLINALE 2015

Μετά τα πολύ καλά «Το πείραμα» και
«Η Πτώση» ο γερμανός σκηνοθέτης ξαναπιάνεται με την πιο μαύρη σελίδα της χώρας
του, την ναζιστική περίοδο, αλλά αυτή την φορά, όχι δίνοντας βάρος στους
φασίστες, αλλά στον αντιστασιακό George Elser, που προσπάθησε να δολοφονήσει τον
Χίτλερ και άλλα υψηλόβαθμα στελέχη, με αυτοσχέδια βόμβα στο 1939. Και ενώ
φαίνεται πως θα μπορούσαμε να δούμε μια δυνατή ταινία και όντως έχει δυνατές
σκηνές, εν τέλει και ως σύνολο χωλαίνει. Και αυτό γιατί εμμένει στην θεμιτή
ατομική «ηρωποίηση» του Elser, πράγμα
σωστό και δόκιμο, αλλά μην βάζοντας στο πεδίο μελέτης του, πως ο ήρωας Elser ήταν έκφραση όλου του γερμανικού λαού στον
αγώνα του ενάντια στον φασισμό – σε συνθήκες που όπως βλέπουμε και στην ταινία
– ανυπέρβλητης βίας. Έτσι μειώνονται κινηματογραφικά και στον συλλογισμό μας –
λόγω της εξειδίκευση χωρίς τάση γενίκευσης – οι πράξεις του πρωταγωνιστή,
φερόμενες σαν ατομικές προσπάθειες. Με λίγο δράμα, λίγο πολιτικού θρίλερ, και
κάποιες σκηνές βίας, που όμως και πάλι δεν κινηματογραφούνται με κάποια
πρωτοτυπία ή ένταση και με χλιαρή χρήση των τεχνικών και αισθητικών δυνατοτήτων
του ως σκηνοθέτη, όπως τον είχαμε γνωρίσει, η ταινία ως σύνολο μοιάζει μια
ρεαλιστική απεικόνιση μιας και μόνο ιστορίας, παρά μια εκ βαθέων ανάλυση των
πράξεων αντίστασης στο ναζισμό. Με ερμηνείες στο ύψος των περιστάσεων αλλά
χωρίς υπερβάσεις, με φωτογραφία που δεν τονίζει την ιστορική περίοδο ούτε την
ψυχοσύνθεση του ήρωα – πράγμα που είχε δοθεί βάρος στο «Η Πτώση» – με γενικά
προβλέψιμη εξέλιξη του στόρι, μοιάζει εν τέλει άγονο για ουσιαστικό
προβληματισμό, μένοντας τελικά στην επαφή του κοινού με μια άγνωστη σελίδα της
ιστορίας, αφήνοντας σε παρενθέσεις το κάτι παραπάνω, αισθητικό, συναισθηματικό
και νοητικό (πολιτικό) από αυτό.

Βαθμολογία: 2.5/5

***

Eisenstein In Guanajuato του Peter
Greenaway (Διαγωνιστικό)

Πολύ κακή ταινία. Μπορεί ο καθένας
να φτιάχνει όνομα αλλά έχει υποχρέωση και να το κρατά. Και για να το κάνεις
αυτό πρέπει να δίνεις μονίμως βάση σε αυτά που λες. Και ο κινηματογραφικός
λόγος σημαίνει αφηγηματική εικόνα και πρώτα από όλα λόγο με υπόσταση. Ο Greenaway, δεν έχει να προσφέρει κάτι από
αυτά με την νέα του ταινία, αλλά αντιθέτως, δίνει (ή νομίζει πως δίνει) μια
γκροτέσκο κωμική απεικόνιση του μεγαθήριου της 7ης τέχνης – αυτή που ο Greenaway δηλαδή θα έπρεπε υπηρετεί – του Sergei Eisenstein σε βαθμό που τον κάνει καρικατούρα. Και αναρωτιέμαι
– ενώ κατά βάθος συγχύζομαι – ένας ποιητής θα ξεφτίλιζε ανυπόστατα έναν άλλον
ποιητή; Ένας μουσικός θα αφιέρωνε μια συμφωνία σε έναν άλλον συνάδελφο του;
Ένας συγγραφέας θα έγραφε μια νουβέλα για έναν ομότεχνο του, ξεφτιλίζοντας τον
μπρος στην ιστορία (πάλι καλά που οι μεγάλες προσωπικότητες δεν γίνεται να
χάσουν την τιμή τους, εν μέσω αλλότριων κατηγοριών); Γιατί αν μένεις στο σεξ
(και αναφέρεσαι σε αυτό και με γελοιώδη τρόπο) και δείχνεις πως μόνο αυτό
χαρακτηρίζει τον άνθρωπο και ειδικά έναν καλλιτέχνη παγκόσμιας αναγνώρισης, τότε
μοιάζεις με συντάκτη κίτρινου τύπου. Ε, λοιπόν, ο Greenaway, διακωμωδεί – πάλι καλά με άκρως αφελή τρόπο – τον
δάσκαλο όλων των κινηματογραφικών δημιουργών και το κάνει και με άσχημη μορφή.
Παίζει με την εικόνα, λες και πρώτη φορά πιάνει κάμερα και μονταζιέρα στα χέρια
του, δίνει μαθήματα αρρυθμίας, μαθήματα απλοϊκού σεναρίου και διαλόγων και
ανούσιας αισθητικής, άρα ουσίας. Έφυγα από την αίθουσα, μην μπορώντας να
συνεχίσω να βλέπω κάτι που μοιάζει με προσχολικού επιπέδου χιούμορ και
συμπλεγματικού επιπέδου περιεχόμενο. Όχι και Διαγωνιστικό!

Βαθμολογία: 0.5/5