Ρωμανός Γεροδῆμος Ἀνταποκρίσεις ἀπό τόν 21ο αἰῶνα. Ἐκδόσεις Παπαδόπουλος 2020. 360 σελίδες σέ μέτριας ὑφῆς χαρτί, πολύ καλή ἐκτύπωση, στιβαρό δέσιμο, ἄψογη ἐπιμέλεια καί ἐντυπωσιακό ἐξώφυλλο.
Τό βιβλίο περιέχει 47 κείμενα, δημοσιευμένα τήν πενταετία 2015-2019 στόν Amagi.gr. Μέ ἐναύσματα τίς ἐμπειρίες ἀπό ταξίδια, συναντήσεις, ὁμιλίες, ἤ ἀναγνώσματα, καταγράφει σκέψεις, ἀπορίες, ἰδέες, φόβους, ἐλπίδες. Χωρίς φόβο ἀλλά καί χωρίς πᾶθος. Μετέρχεται τόν ὀρθό λόγο τοῦ Διαφωτισμοῦ τῆς Δύσης, σέ ἀγαστή συνομιλία μέ τόν συναισθηματισμό τῆς καθ' ἡμᾶς Ἀνατολῆς. Καταγράφει τίς ἐπιπτώσεις τοῦ τέλους τοῦ 20ου αἰώνα στόν 21ο, τοὐλάχιστον ὅπως φαίνεται ἀπό τά πρῶτα χρόνια του. Τεκμηριώνει μέ ἐκτενή βιβλιογραφία στό τέλος καί σχολιάζει μέ ψυχραιμία. Ἀναδεικνύει χωρίς νά στηλιτεύει. Ἀποδεικνύει χωρίς νά ἐπικαλεῖται αὐθεντία. Προτείνει χωρίς νά καθοδηγεῖ. Και ὅλα αὐτά σέ ἀξιοθαύμαστα ὑψηλοῦ ἐπιπέδου ἑλληνικά!
Διατρέχει σχεδόν ὅλον τόν κόσμο, ἀλλά στέκεται λίγο παραπάνω στήν Ἑλλάδα. Γοητεύεται από τήν Ἀβάνα καί μᾶς μεταδίδει τή γοητεία της. Τόσο πετυχημένα πού ὠθεῖ τόν ἀναγνώστη νά σχεδιάζει γιά ἐκεῖ τό ἑπόμενο ταξίδι. Παράλληλα δίνει καί μιά εἰκόνα τῆς ζωῆς χωρίς καθόλου διαδίκτυο. Αὐτό τοῦ δίνει τήν εὐκαιρία νά δείξει τίς ἀρνητικές ἐπιπτώσεις πού αὐτό ἔχει στήν ὑγεία τῶν ἀνθρώπων. Ταξιδεύει καί μᾶς παίρνει μαζί του στήν Ἀργεντινή. Ἐκεῖ μᾶς παρουσιάζει μία κατατοπιστική καί σέ βᾶθος ἐξιστόρηση τῆς πολιτικῆς κατάστασης τά τελευταῖα 100 χρόνια. Λυπεῖ ἡ κατάντια μιᾶς χώρας πού θά μποροῦσε νά εἶναι ὑπερδύναμη. Πέρα ἀπό τό ἐκτενές κεφάλαιο Ἡ Ρωσία ἐπιτίθεται στή Δύση, τονίζει καί ἀλλοῦ τόν μεγάλο ρόλο πού θά παίξει ἡ πάλαι ποτέ ὑπερδύναμη στό μέλλον τῆς Γῆς. Ἀντίθετα, μέ καλά δομημένα ἐπιχειρήματα δείχνει γιατί ἡ Κίνα εἶναι καταδικασμένη νά ΜΗΝ γίνει ὑπερδύναμη. Ἡ χώρα δέν παράγει καί δέν ἐξάγει ἕνα θετικό ὅραμα ἤ ἕνα ἀφήγημα πού νά ἀφορᾷ τόν ὑπόλοιπο κόσμο. Ὁ Γεροδῆμος δέν κρύβει τήν ἐλαφρά ἀπαισιοδοξία του γιά τό μέλλον τῆς ἑνωμένης Εὐρώπης, κυρίως λόγῳ τῆς ἀπουσίας συλλογικῆς ταυτότητας.
Βρῆκα ἰδιαιτέρως ἐνδιαφέροντα τά κείμενα τῆς ὁμάδας μέ τίτλο Ταυτότητες καί σύμβολα. Εἰδικά τό κείμενο μέ τίτλο Μία ἐπικίνδυνη λέξη, ὅπου καταγράφει τή στάση τῶν ἀνθρώπων σήμερα ἀπέναντι στίς κάθε εἴδους ταυτότητες, καί ὅπου λέει τό πολύ ὄμορφο Τό νά βιώνεις τήν καθημερινότητα σέ διαφορετικές χῶρες εἶναι ἴσως (μαζί μέ τήν ἀναπαραγωγή) ἡ σημαντικότερη καί πιό καθοριστική ἐμπειρία πού μπορεῖς νά ἔχεις ὡς ἄνθρωπος. Στήν ἴδια ὁμάδα εἶναι καί ἕνα ἀπό τά κείμενα πού προκαλεῖ τούς πιό ἔντονους προβληματισμούς, τό Ἡ κανονικοποίηση τοῦ τρόμου. Σ' αὐτό ὁ συγγραφέας ἀντιμετωπίζει τήν τρομοκρατία. Καί τό κάνει μέ ἐπιτυχία. Γράφει μεταξύ ἄλλων: Ἡ ἰσλαμική ἀλλά καί ἡ ἀκροδεξιά τρομοκρατία δέν στοχοποιοῦν μία μειονότητα, ἀλλά τήν ἐλεύθερη συνύπαρξη καί ἀνοχή τοῦ διαφορετικοῦ… Ἡ ἰδιότητα τοῦ θύματος, γιά τήν ὁποία διαγκωνίζονται νεότερες γενιές, μειονότητες καί δημογραφικές ὁμάδες παντός εἴδους καί τήν ὁποία ἀφειδῶς ἀβαντάρουν καί ἐκμεταλλεύονται οἱ λαϊκιστές τῶν δύο ἄκρων, μπορεῖ να φέρνει κάποια βραχυπρόθεσμα ὀφέλη, ἀλλά τελικά ἐπισκιάζει τήν ἰδιότητα τοῦ πολίτη μιᾶς κοινωνίας καί ἑνός κράτους δικαίου μέ δικαιώματα γιά ὅλους, ὑποχρεώσεις γιά ὅλους καί ἐνσυναίσθηση γιά ὅλους. Καί πῶς ἀντιμετωπίζεται ἡ τρομοκρατία; Ἡ τρομοκρατία δέν θά ἀντιμετωπιστεῖ οὔτε μέ εὐχολόγια οὔτε μέ κεριά. Καί σέ καμμία περίπτωση δέν ἀποτελεῖ ἀναπόφευκτο κομμάτι τῆς καθημερινότητάς μας. Ἡ πλαισίωση αὐτή εἶναι μία βαθιά ἀνήθικη καί τεμπέλικη ἰδεολογική προσέγγιση καί ταὐτόχρονα ἐπίσημη πολιτική μέ ἁπτό κόστος. Εἶναι εὐθύνη τῶν πολιτῶν νά τήν ἀμφισβητήσουν καί νά τήν ἀπορρίψουν. Καί μᾶς παροτρύνει νά μήν ξεχνᾶμε πώς οι γενοκτονίες, τά ὁλοκαυτώματα καί ἡ τρομοκρατία ξεκινοῦν ἀπό τό σπίτι μας· ἀπό τό πῶς μιλᾶμε στά παιδιά μας γι' αὐτούς μέ τούς ὁποίους διαφωνοῦμε· γι' αὐτούς πού ἔκαναν κάτι πού μᾶς ἔβλαψε.
Ἐκεῖ πού ὁ συγγραφέας κερδίζει ἀνεπιφύλακτα τόν ἀναγνώστη εἶναι μέ τήν ὁμάδα τῶν κειμένων μέ τίτλο Ἐπί προσωπικοῦ. Πρέπει νά δῶ πῶς θά προχωρήσω, πῶς θά ζήσω στόν 21ο αἰῶνα, πῶς θά συγκατοικήσω μέ τήν τεχνολογία. Δέν εἶμαι σχεδιασμένος νά περνάω τή μέρα μου μπροστά σέ μία ὀθόνη. Δέν εἶμαι προγραμματισμένος νά παίρνω πάνω μου τά προβλήματα τοῦ κόσμου ὅλου. Τό σῶμα μου δέν μπορεῖ νά μεταβολίσει τόση τοξικότητα καί ἀπελπισία. Ἡ μνήμη μου δέν χωράει ὅλον αὐτό τόν ψηφιακό θόρυβο καί ὁ ἐπεξεργαστής τοῦ μυαλοῦ μου δέν μπορεῖ νά ἀνταγωνιστεῖ τούς ἀλγορίθμους. Ἔχω πάνω μου χαραγμένη τήν ἐλευθερία, ὁπότε πρέπει νά βρῶ τήν κατάλληλη βελόνα.
Το βιβλίο κλείνει μέ μία σιωπηλή κραυγή γιά τό μέλλον πού ἔρχεται ἀπουσίᾳ τοῦ ἀνθρώπου. Συγκλονίζει! Ὅπως καί ὅλο τό βιβλίο. Διαβάστε το! Καί κρατῆστε το γιά νά τό διαβάζετε ἀνά τριετία ἤ πενταετία.
Ἴσως ἡ μόνη βιώσιμη πηγή ἐμπιστοσύνης τόν 21ο αἰῶνα εἶναι ἡ ἐνσυναίσθηση· τό τρίπτυχο πίστη-ἐλπίδα-ἀγάπη.
