Robert MacFarlane Ὑπογαῖα. Μετάφραση Μιχάλης Μακρόπουλος. Ἐκδόσεις Μεταίχμιο 2019. 472 σελίδες μεγάλου μεγέθους σέ πολύ καλῆς ποιότητας ὑοκίτρινο λεπτό χαρτί, πανέμορφο ἐξώφυλλο, πολύ καλή ἐπιμέλεια καί ἐκτύπωση, στιβαρό δέσιμο.
Ὁ Ρόμπερτ Μακφάλαν εἶναι Βρετανός συγγραφέας βραβευμένων καί εὐπώλητων βιβλίων γιά τή φύση, τόν τόπο καί τούς ἀνθρώπους. Στό βιβλίο αὐτό ταξιδεύει καί μᾶς παρασύρει μαζί του τά βάθη τῆς Γῆς. Δέν εἶναι ἁπλῶς ἕνα ἡμερολόγιο τοῦ ἑπτάχρονου ταξιδιοῦ του. Οἱ εἰκόνες πού εἶδε, οἱ συνθῆκες πού βίωσε, οἱ ἄνθρωποι πού μίλησαν μαζί του γιά τή γῆ καί τήν ἐξέλιξή της (ἤ τήν κατάντια της, δική σας ἡ ἐπιλογή) ἦταν τό ἔναυσμα γιά πολλές σκέψεις, γιά βαθεῖς προβληματισμούς.
Περιφέρεται ὑπογείως στήν Ἀγγλία, στό Παρίσι, στά Σλοβενικά Ὄρη, στή Νορβηγία, στή Γροιλανδία καί στή Φιλανδία. Καί αὐτά πού βλέπει, ἀκούει, οσφραίνεται, γίνονται ἀφορμή γιά διηγήσεις καί ἄλλων ταξιδιῶν, ἄλλων ἐποχῶν. Μέ βάση τά ταξίδια στά βάθη τῆς γῆς μᾶς ταξιδεύει στά βάθη τοῦ χρόνου. Ἀπό τούς τάφους τῶν πρωτόγονων ἀνθρώπων στήν Ἀγγλία πηγαίνουμε στούς τάφους πυρηνικῶν ἀποβλήτων στή Φιλανδία. Ἀπό τό τεράστιο δίκτυο κατακομβῶν στό Παρίσι βρισκόμαστε στούς παγετῶνες πού λειώνουν στή Γροιλανδία. Μαθαίνουμε ἱστορίες τοῦ χώματος, τοῦ νεροῦ, τοῦ πάγου.
Τό βιβλίο εἶναι γραμμένο σέ τόνο προσωπικό, ἐνίοτε ἐξομολογητικό, πολύ συχνά λυρικό. Ἐν τούτοις δέν εἶναι βιβλίο πού διαβάζεται εὔκολα. Οἱ λεπτολόγοι μπορεῖ νά ψάξουν στούς χάρτες τά μέρη πού ἀναφέρει. Ὅσοι τό κάνουν, θά κερδίσουν. Ἐπίσης τό βιβλίο εἶναι γεμᾶτο ὅρους, κατά κανόνα τῆς γεωλογίας, ἀλλά καί βιολογίας, ζωολογίας, φυτολογίας, ὠκεανολογίας. Ἕνα ἐγκυκλοπαιδικό λεξικό εἶναι ἀπαραίτητο κατά τήν ἀνάγνωση.
Εἶναι ἕνα βιβλίο ταξιδιωτικό, οἰκολογικό, πολιτικό. Ἕνα βιβλίο πολύτιμο.
Ἀξιοθαύμαστη ἡ μετάφραση τοῦ Μιχάλη Μακρόπουλου! Δέν εἶναι ὅτι ἔπρεπε νά παλέψει μέ πληθώρα ὅρων. Ὄφειλε νά διατηρήσει τόν λυρισμό ἀλλά καί τήν ἀγωνία τοῦ συγγραφέα γιά τό μέλλον τῆς Γῆς. Κι ἐδῶ τά κατάφερε περίφημα! Ἡ χρήση λογοτεχνικῶν λέξεων καί ἐκφράσεων καθιστοῦν τό βιβλίο γοητευτικό στήν ἀνάγνωση. Ἡ ἐξαιρετική ἐργασία συμπληρώνεται ἀπό τίς πολύ κατατοπιστικές ὑποσέλιδες σημειώσεις τοῦ μεταφραστῆ.
Διαβάστε το! Μέ σεβασμό στή γῆ καί μέ ἐκτίμηση στόν συγγραφέα γι' αὐτήν τή μεγάλη περιπέτεια πού μᾶς ταξίδεψε.
Συχνά εἴμαστε πιό στοργικοί ἀπέναντι στούς νεκρούς ἀπ' ὅ,τι στούς ζωντανούς, κι ἄς χρειάζονται οἱ ζωντανοί πιό πολύ τή στοργή μας.
Ἡ Ποταγουατόμι, μία γλῶσσα τῶν αὐτόχθονων Ἀμερικανῶν, περιλαμβάνει τή λέξη παχποουί, πού θά μποροῦσε νά μεταφραστεῖ ὡς ἡ δύναμη πού κάνει τά μανιτάρια νά βγαίνουν μέσ' ἀπό τή γῆ μέσα σέ μία νύχτα.
(Στόν ἐμφύλιο τῆς Γιουγκοσλαβίας) Ἀπό μόνη της ἡ βροχή τῶν ὀβίδων χαμήλωσε κατά ἕξι μέτρα τό ὕψος ἑνός βουνοῦ.
Δυσκολευόμαστε νά μιλήσουμε γιά τό Ἀνθρωπόκαινο, ἀκόμα καί μέσα στό Ἀνθρωπόκαινο. Γίνεται ἴσως καλύτερα ἀντιληπτό ὡς μία ἐποχή ἀπώλειας -εἰδῶν, τόπων, ἀνθρώπων-, γιά τήν ὁποία ἀναζητοῦμε μιά γλῶσσα πένθους καί μιά, ἀκόμα δυσκολότερη στήν εὕρεσή της, γλῶσσα ἐλπίδας.
Ὁ χρόνος ἡμιζωῆς τοῦ οὐρανίου 235 εἶναι 4,46 δισεκατομμύρια χρόνια, βγάζοντας τόν ἄνθρωπο στό περιθώριο καί συνθλίβοντας ὡς τήν πλήρη ἀπουσία νοήματος τό πρῶτο πρόσωπο.
