Ρέυ Τζαγιαουρντάνα Κυνηγοί νετρίνων. Ἀπόδοση στά ἑλληνικά, Παναγιώτης Δρεπανιώτης. Πανεπιστημιακές Ἐκδόσεις Κρήτης Δεκέμβριος 2017. 330 σελίδες.
Τά νετρίνα εἶναι μυστήρια σωματίδια. Ὑπέθεσε τήν ὕπαρξή τους ἕνας ἐλαφρῶς παράξενος Αὐστριακός φυσικός, ὁ Βόλφγκανγκ Πάουλι, ἀποκαλῶντας τήν ἰδέα του ἐπιστημονικά σκανδαλώδη. Τήν ἰδέα του ἐπεξεργάστηκαν μερικοί φυσικοί ἀνά τήν ὑφήλιο, ἀποδίδοντας στό μυστηριῶδες ὅσο καί ἄφαντο σωματίδιο παράξενες ἰδιότητες. Ἕνας μάλιστα, Ἰταλός καί ἰδιαίτερος χαρακτήρας, ὁ Ἔττορε Μαγιοράνα πρότεινε κάτι ἐντελῶς παράδοξο. Καί ἕνας ἄλλος, ἐπίσης Ἰταλός, γιά κάποια χρόνια συνεργάτης τοῦ προηγούμενου, ὁ Μπροῦνο Ποντεκόρβο, πρόσθεσε καί ἄλλες ἀνατρεπτικές ἰδέες γιά τό (ἀκόμα ἄφαντο) σωματίδιο. Καί τελικά, σαράντα χρόνια μετά τήν πρώτη ἰδέα τοῦ Πάουλι, ἀνιχνεύθηκαν ἴχνη του! Καί τότε ἄρχισε ἕνας μαραθώνιος. Παντοῦ στόν κόσμο κατασκεύαζαν ἐγκαταστάσεις γιά νά βροῦν καί ἄλλα ἴχνη του.
Αὐτή εἶναι μιά πολύ σύντομη καί κάπως ἄχρωμα εἰπωμένη ἱστορία τοῦ νετρίνου. Στό βιβλίο αὐτό ὁ φυσικός ἀπό τή Σρί Λάνκα μᾶς περιγράφει μέ λεπτομέρεια ὅλο τό ἱστορικό. Καί τό κάνει μέ ἀπολαυστικό τρόπο! Μᾶς γνωρίζει τούς ἐπιστήμονες πού συνέβαλαν στήν ἰδέα τῆς ὕπαρξης καί τῶν προσπαθειῶν ἀνίχνευσης τῶν νετρίνων. Μᾶς παρουσιάζει τό ἐπίπεδο τῶν γνώσεων στή φυσική τήν περίοδο πού κάθε ἐπιστήμονας εἶχε κάποια ἰδέα. Ἀναπτύσσει τούς χαρακτῆρες τῶν ἐπιστημόνων, τίς σχέσεις τους, ἐνίοτε μέ χιουμοριστικό τρόπο μᾶς περιγράφει κάποια στιγμιότυπα.
Μεγάλο μέρος τοῦ βιβλίου ἀφιερώνεται στήν προσπάθεια ἀνίχνευσης τῶν νετρίνων. Οἱ ἰδέες, οἱ προσπάθειες, οἱ δυσκολίες, οἱ πολλές ἀποτυχίες, οἱ λιγότερες ἐπιτυχίες, οἱ ἀνατροπές, οἱ προοπτικές γιά διαφορετικές προσεγγίσεις, γιά ἀπρόσμενες χρήσεις τῶν νετρίνων.
Ἡ ἰδέα τῶν νετρίνων εἶναι ἀσυνήθιστη. Ἡ ὕπαρξή τους μᾶς ἀφήνει ἀνεπηρέαστους. Ἀπό τή στιγμή πού ξεκινήσατε νά διαβάζετε αὐτό τό κείμενο, ἀρκετά ἑκατομμύρια ἀπό αὐτά διαπέρασαν τό σῶμα σας, δίχως νά ἀλλάξει κάτι στήν πορεία τους.
Ἕνα βιβλίο περί τῶν νετρίνων περίμενα πώς θά εἶχε ἐνδιαφέρον. Δέν φανταζόμουν ὅμως ὅτι θά εἶχε ΤΟΣΟ ἐνδιαφέρον! Γοητευτική γραφή, πού δέν κουράζει καθόλου, παρότι τό ἀντικείμενο εἶναι ἐξιδικευμένο, ἐπεξηγεῖ πολύ ἀναλυτικά ὅ,τι ἀπαιτεῖται, μᾶς ταξιδεύει μακρυά, μᾶς πηγαίνει βαθειά στή Γῆ, μᾶς δείχνει συναρπαστικό ἐξοπλισμό μέ τή βοήθεια φωτογραφιῶν καί σχημάτων. Στήν ἀπόλαυση τῆς ἀνάγνωσης συντελεῖ τά μέγιστα ἡ σπουδαία μεταφραστική δουλειά τοῦ Π. Δρεπανιώτη. Διάβαζα ἐξαιρετικά ἑλληνικά ὅταν μετά ἀπό λίγες σελίδες συνειδητοποίησα πώς διαβάζω μεταφρασμένο βιβλίο. Θέλω νά σημειώσω ἐπίσης τή χρήση τῆς παραδοσιακῆς γραφῆς τῶν ξένων ὀνομάτων. Γιά παράδειγμα, Μπρούκλυν καί ὄχι Μπρούκλιν, Μώρις καί ὄχι Μόρις, Χάρρυ ἀντί γιά Χάρι, καί ἄλλα πολλά. Καί ἐπιτέλους, τό ὄνομα τοῦ σπουδαίου Ἰνδοῦ φυσικοῦ σωστά γραμμένο! Τσαντρασεχάρ. Ὅμως πέρα ἀπό τή ρέουσα μετάφραση, ὁ Δρεπανιώτης ἔψαξε καί πρόσθεσε πληροφορίες καί ἐνημερώσεις γιά νεότερες ἐξελίξεις στή φυσική.
Ἀξίζει νά σημειωθεῖ ἡ πάρα πολύ καλή προσεγμένη ἔκδοση. Ὑψηλῆς ποιότητας ὑποκίτρινο χαρτί, ἄψογη ἐπιμέλεια καί ἐκτύπωση, στιβαρό δέσιμο ὁλοκληρώνουν τήν ὡραία εἰκόνα. Καί μία λεπτομέρεια: ὅλα τά κεφάλαια ξεκινοῦν ἀπό περιττό ἀριθμό σελίδας, ἀκόμα κι ἄν αὐτό συνεπάγεται σπατάλη λευκῶν σελίδων.
Συνοψίζοντας: Ἐξαιρετικό! Συνιστᾶται ἐνθουσιωδῶς, ἀκόμα καί γιά λιγότερο μυημένους!
Ἔλεγε ὁ Πάουλι γιά ἐντελῶς λανθασμένες ἰδέες: ὄχι μόνο δέν εἶναι σωστή, δέν εἶναι κἄν λάθος!
(Τοῦ νομπελίστα φυσικοῦ Τσβίκυ) τοῦ ἄρεσε νά ἀποκαλεῖ ὑποτιμητικά τούς ἔχθρούς του σφαιρικά καθίκια. (σφαιρικά, ἔλεγε, γιατί ἦταν καθίκια ἀπ' ὅποια γωνία κι ἄν τούς ἔβλεπε κανείς!)
Τά νετρίνα εἶναι παθολογικῶς ντροπαλά!
