γράφει ο Λάζαρος Γεροφώτης
Όταν το 1997 ο “Τιτανικός” του Τζέιμς Κάμερον ετοιμαζόταν να βγει στις αίθουσες, το Χόλιγουντ μύριζε… ναυάγιο.
Με προϋπολογισμό-μαμούθ 200 εκατομμυρίων δολαρίων (συν άλλα 30-40 εκατομμύρια για την προώθηση της ταινίας), απανωτές καθυστερήσεις και φήμες για χαοτικά γυρίσματα, πολλοί πίστευαν ότι η ταινία θα βύθιζε οριστικά την καριέρα του σκηνοθέτη του “Terminator”. Τα περιοδικά χλεύαζαν το project, με το Time να δημοσιεύει πρωτοσέλιδο με τίτλο “Glub, Glub, Glub…” (ο ήχος όταν κάποιος πνίγεται ή κάτι βουλιάζει), σαρκάζοντας τον επικείμενο “πνιγμό” του εγχειρήματος. Και όμως, όλα άλλαξαν με ένα trailer. Ή, για την ακρίβεια, με τέσσερα λεπτά και δύο δευτερόλεπτα κινηματογραφικής σωτηρίας.
Στο νέο βιβλίο του παραγωγού Τζον Λαντάου, The Bigger Picture —που θα κυκλοφορήσει μεταθανάτια στις 4 Νοεμβρίου— ο στενός συνεργάτης του Κάμερον θυμάται πώς μια φαινομενικά μικρή απόφαση καθόρισε την τύχη της ταινίας. Η Paramount, μία από τις δύο εταιρείες που χρηματοδοτούσαν την παραγωγή μαζί με τη Fox, επέμενε ότι το trailer έπρεπε να είναι σύντομο και εκρηκτικό. Έφτιαξαν λοιπόν μια δική τους εκδοχή: ένα καταιγιστικό μοντάζ γεμάτο φλας, φωνές και εκρήξεις, που έκανε τον “Τιτανικό” να μοιάζει περισσότερο με περιπέτεια του Τζον Γου παρά με ρομαντικό δράμα εποχής. Ο Λαντάου και η ομάδα του όμως είχαν διαφορετική άποψη. Για μια ταινία που διαρκούσε πάνω από τρεις ώρες, ένα δίλεπτο trailer απλώς δεν επαρκούσε για να μεταδώσει το εύρος, το συναίσθημα και το επικό της ύφος. Έτσι γεννήθηκε η ιδέα για ένα τετράλεπτο trailer, σχεδόν “απαγορευμένο” από τους κανόνες της Motion Picture Association, που όριζε μέγιστο χρόνο τα 150 δευτερόλεπτα.
Η τελική δοκιμασία έγινε στο ShoWest, τη μεγάλη ετήσια συνάντηση των ιδιοκτητών κινηματογράφων στο Λας Βέγκας. Το στοίχημα ήταν τεράστιο: αν οι αίθουσες δεν πείθονταν, η ταινία θα είχε πρόβλημα διανομής. Ο Λαντάου περιγράφει τη στιγμή της προβολής με κομμένη την ανάσα. Καθώς το trailer τελείωσε, επικράτησε μια σύντομη σιωπή, μέχρι που ο Κερτ Ράσελ, παρών εκεί ως πρωταγωνιστής της επερχόμενης ταινίας “Breakdown”, πετάχτηκε και είπε: “Θα πλήρωνα δέκα δολάρια μόνο και μόνο για να ξαναδώ αυτό το trailer”. Το κοινό ξέσπασε σε χειροκροτήματα.
Ήταν η αρχή της μεγάλης ανατροπής.
Η Motion Picture Association έδωσε ειδική άδεια για την κυκλοφορία του τετράλεπτου trailer, και μέσα σε λίγες εβδομάδες η αρνητική δημοσιότητα άρχισε να εξαφανίζεται. Τα άρθρα που μέχρι τότε προέβλεπαν καταστροφή, έκλειναν πλέον με τη φράση: “Ίσως τελικά η ταινία να είναι καλή”.
Ο “Τιτανικός” έκανε τελικά πρεμιέρα τον Δεκέμβριο του 1997 και έγινε όχι απλώς επιτυχία, αλλά πολιτισμικό φαινόμενο. Με συνολικά 14 υποψηφιότητες για Όσκαρ, τις περισσότερες από κάθε άλλη ταινία μαζί με το “Όλα για την Εύα” (1950) και το “La La Land” (2016), από τις οποίες απέσπασε τελικά τα 11 Όσκαρ και πάλι τα περισσότερα από κάθε άλλη ταινία μέχρι σήμερα, μαζί με τις ταινίες “Ben Hur” (1959) και “Ο Άρχοντας των δαχτυλιδιών” (2003).
Τόσο στο Αμερικάνικο, αλλά και στο παγκόσμιο Box Office με κέρδη πάνω από δύο δισεκατομμύρια δολάρια και μια θέση στην κινηματογραφική αθανασία, ήταν μέχρι να εμφανιστεί το “Avatar” (2009) και πάλι του Κάμερον, στην 1η θέση και πλέον βρίσκεται στην 9η όλων των εποχών στην Αμερική και στην 4η όλων των εποχών παγκοσμίως (όλα αυτά χωρίς να υπολογίζεται ο πληθωρισμός). Κι όμως, όπως θυμάται ο Λαντάου, αν δεν υπήρχε εκείνο το τετράλεπτο trailer, ίσως η ιστορία να είχε γραφτεί αλλιώς. Η επιτυχία του απέδειξε κάτι που στο Χόλιγουντ τείνουν να ξεχνούν: πως το marketing δεν είναι απλώς διαφήμιση, αλλά αφήγηση.
Όταν η προώθηση συνδέεται οργανικά με την ουσία μιας ταινίας —το συναίσθημα, την ατμόσφαιρα, την ψυχή της— τότε μπορεί να τη σώσει από την καταστροφή και να την οδηγήσει στην κορυφή. Ο “Τιτανικός” ήταν, εν τέλει, μια ιστορία για δύο ανθρώπους που αψήφησαν τη μοίρα. Και όπως φαίνεται, το trailer του έκανε ακριβώς το ίδιο.
Δείτε το trailer που άλλαξε την ιστορία του κινηματογράφου:
