Το πρωί της Δευτέρας η απάντηση στην ερώτηση θα δημοσιεύεται από
κάθε ενημερωτικό μέσο, πολιτισμού και μη. Και αυτή η ερώτηση θα πλανάται
παντού, σε διεθνές επίπεδο, στο σινεφίλ κοινό αλλά και στο πιο απομακρυσμένο
θεατή του είδους. Ποιός πήρε Όσκαρ;
Για το μοναδικό αυτό event το πρωί της
Δευτέρας, αντί να πετάξουν χαρταετούς, θα ετοιμάζονται να σχολιάσουν όχι μόνο
όσοι ασχολούνται με τον κινηματογράφο και οι θεατές, αλλά και πληθώρα άλλων
ειδικοτήτων Ένας θίασος κριτικών μόδας, φορεμάτων και κουστουμιών του κόκκινου
χαλιού, παπαράτσι των παρασκηνίων της τελετής βράβευσης και αναλυτών των
λαμπερών εμφανίσεων της βραδιάς θα είναι έτοιμοι να ανακοινώσουν τα δικά τους
βραβεία σε οποιαδήποτε μεσημεριανή εκπομπή δέχεται να τους ακούσει. Περισσότερο
από κάθε άλλη απονομή βραβείων ή φεστιβάλ της έβδομης τέχνης, η διεθνής απήχηση
και προβολή τους αγγίζει ακραία όρια – διαρκείς προγνώσεις βραβείων, διαρροές
εκ των έσω πληροφοριών, κόσμος που ξενυχτάει μέχρι της πρωινές ώρες για
παρακολουθεί live την τελετή. Είναι άλλωστε τα
σημαντικότερα βραβεία στον κόσμο του κινηματογράφου.
Ή τουλάχιστον έτσι θεωρούνται. Τα βραβεία Όσκαρ έχουν πάρει τις
δάφνες από κάθε άλλη βράβευση, και στον πολύ κόσμο είναι η μόνη διάκριση που
έχει νόημα για μια ταινία. Ξέρει τα Όσκαρ, ενώ άραγε τι να είναι η Χρυσή
Άρκτος;! Τα βραβεία Όσκαρ συμβολίζουν το απόγειο της τέχνης του κινηματογράφου.
Μήπως όμως υπάρχει κάποιο λάθος σε όλα αυτά; Δεκάδες ερωτήματα ξεπηδούν: Ποιοι
είναι οι λόγοι της επιτυχίας των Όσκαρ; Ποιοι απονέμουν τα βραβεία; Τι
συμβολίζουν τα Όσκαρ; Μήπως να αδιαφορήσω και να πάω για χαρταετό την Δευτέρα;
Πρώτον: Η Ακαδημία Κινηματογραφικών Τεχνών η οποία απονέμει κάθε χρόνο
τα βραβεία, είναι μια αρκετά ιδιαίτερη Ακαδημία. Τα μέλη της ανέρχονται περίπου
στα 6000 από όλες τις χώρες του κόσμου, με την πλειοψηφία της στις Ηνωμένες
Πολιτείες, και λέω περίπου διότι ο κατάλογος των μελών είναι μυστικός. Κανείς
δεν γνωρίζει ποιοι ακριβώς απονέμουν τα βραβεία. Μάλιστα, για να μπεις σε αυτήν
ομάδα πρέπει να σε προτείνει ένα είδη μέλος, και η θέση είναι δια βίου.
Στατιστικά στοιχεία που έχουν δοθεί στην δημοσιότητα από τους Times, μιλάνε για ποσοστό 94% λευκών, 77% άντρες
και 86% άνω των 50 ετών καθώς και 30% των μελών πρώην υποψήφιοι για κάποια
οσκαρική βράβευση.
Δεύτερον: Στα βραβεία Όσκαρ δεν υπάρχει φεστιβάλ. Σε
αντίθεση με τα σημαντικότερα παγκοσμίως βραβεία (Κάννες, Βερολίνο, Βενετία, Sundance, κ.ο.κ.) όπου υπάρχει προκήρυξη ανοιχτή σε
διεθνές επίπεδο για συμμετοχή, προβολή και διαγωνισμό των ταινιών, τα βραβεία
Όσκαρ απλώς επιλέγονται από την Ακαδημία και ανακοινώνονται. Απουσιάζουν δηλαδή
οι εσωτερικές διεργασίες επικοινωνίας που συμβαίνουν σε ένα φεστιβάλ, η επαφή
του κοινού με τις ταινίες καθώς και η απονομή βραβείων κοινού οποιασδήποτε
μορφής. Φυσικά αυτό δεν συμβαίνει μόνο στα Όσκαρ, δεκάδες βραβεία σε παγκόσμιο
επίπεδο απονέμονται από επιτροπές χωρίς φεστιβάλ. Σε κανένα άλλο όμως δεν έχει
δοθεί τόσο κύρος.
Τρίτον: Τα βραβεία είναι επικεντρωμένα σε αμερικανικές παραγωγές, με
ελάχιστες βραβεύσεις “ξένων” παραγωγών στις κατηγορίες που θεωρητικά
διαγωνίζονται Η αμερικανική βιομηχανία του κινηματογράφου προσπαθεί εδώ και
χρόνια να κυριαρχήσει στην κινηματογραφική τέχνη στο παγκόσμιο επίπεδο. Η
κυριαρχία της σήμερα έχει επιτευχθεί όχι χάρη στην ποιότητα των αμερικάνικων
παραγωγών αλλά στην διακίνηση και στην διαφήμισή τους σε όλο τον κόσμο.
Πράγματι, η συντριπτική πλειοψηφία των κινηματογραφικών αιθουσών σε Αμερική και
Ευρώπη επιλέγει και προβάλει αμερικανικό, Χόλιγουντ ή ανεξάρτητο, κινηματογράφο.
Λίγες οι “ευρωπαϊκές” αίθουσες. Λιγοστές και οι οσκαρικές επιτυχίες ,
ευρωπαϊκών ή ασιατικών παραγωγές, αόριστες και καλυμμένες με την λήθη του
παρελθόντος . Μία πασιφανής αδικία. Για πολύ κόσμο ο κινηματογράφος είναι μια
καθαρά αμερικανική υπόθεση. Και οι βραβεύσεις των Όσκαρ έρχονται να
επιβεβαιώσουν αυτήν την πλαστή κυριαρχία κάθε χρόνο.
Τέταρτον και σημαντικότερο: Οι ιδεολογικοί συμβολισμοί. Ο τρόπος
επιλογών καθώς και η διαδικασία της τελετής είναι το απόγειο της
εμπορευματοποίησης του κινηματογράφου. Πανάκριβες χορηγίες από δεκάδες
εταιρίες, διαφημίσεις των μεγαλύτερων οίκων μόδας, θεατές της πιο πλούσιας και
υψηλής κοινωνίας και αντίστοιχοι κριτές. Ένας συμβολισμός που δείχνει ότι ο
“καλός” κινηματογράφος είναι για την εκλεκτή ελίτ. Μια αντίληψη που ταιριάζει
πλήρως με την αμερικανική βιομηχανία του κινηματογράφου που παράγει προϊόν. Οι
άνθρωποι και τα ζητήματα που αναδεικνύονται στις ταινίες είναι δευτερεύοντα, η
αλήθεια του κινηματογράφου είναι λαμπερή, εκθαμβωτική, άφταστη για τον “απλό” κόσμο.
Μια αντίληψη που δεν μας αφορά. Ο “δικός μας” κινηματογράφος είναι πιο
ανθρώπινος. Στοχεύει σε κάτι που να μπορεί να πλησιάζει στην τέχνη, που έχει
λόγο ύπαρξης γιατί είναι ανάγκη όπως κάθε τέχνη είναι ανάγκη για τους
ανθρώπους. Πηγάζει από τον άνθρωπο και τα ζητήματα της ανθρωπότητας, και δεν
μπορεί να είναι αποκομμένος από αυτόν, κλεισμένος σε πολυτελείς βίλες του
υπερεγώ. Σε αυτήν την ιδεολογική διαφορά αναφέρομαι.
Και για το θέσω λίγο πιο ωμά, μια αμερικανική μυστική
κινηματογραφική λέσχη, με χαρακτηριστικά παντελής ανισότητας στα μέλη της, έχει
καταφέρει να μας πείσει πως η δική της άποψη επί του παγκοσμίου κινηματογράφου
είναι η ανώτατη τιμή για έναν καλλιτέχνη. I rest my case… (ή ας
διαλέξουμε πολύχρωμους χαρταετούς).
