Oι φετινές υποψηφιότητες των βραβείων Oscar ανακοινώθηκαν και σχεδόν αυτόματα το περσινό hashtag του Twitter, που δημιουργήθηκε από την April Reign, προκειμένου να καταγγείλει την απουσία αφροαμερικανών μεταξύ των υποψηφίων, βρέθηκε ξανά στην κορυφή. Για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά όλοι οι υποψήφιοι είναι λευκοί.
Υπήρξαν ποικίλες αντιδράσεις εναντίον αυτής της πρωτοβουλίας, με πιο συχνά αναφερόμενες, την πρόφαση της κενής πολιτικής ορθότητας, της αναφοράς σε προηγούμενες τελετές, όπου βραβεύτηκαν αφροαμερικανοί ηθοποιοί και την παραπομπή στον «αντίστροφο ρατσισμό».
Είναι σκόπιμο όμως, προτού κανείς αντιδράσει να κάνει ένα βήμα πίσω και να εξετάσει τα γεγονότα ως έχουν. Κάθε φαινόμενο αξίζει να αναλύεται από πολλαπλές σκοπιές καθώς συνήθως οφείλει την ύπαρξή του σε μια πληθώρα κοινωνικοπολιτικών λόγων. Αρχικά το να παραπονιέται κανείς για την θύελλα αντιδράσεων προϋποθέτει την, λανθασμένη, αντίληψη ότι υπήρξε δίκαιη διαδικασία, που οδήγησε στις συγκεκριμένες επιλογές της ακαδημίας, που απλά έτυχε να μην έχει –και- αυτή τη χρονιά κάποιον μαύρο ηθοποιό. Πράγματι αυτό το επιχείρημα θα ήταν απόλυτα ορθό σε ένα Hollywood ιδανικά πλασμένο που δίνει ίσες ευκαιρίες σε δημιουργούς και ηθοποιούς. Ισχύει όμως κάτι τέτοιο στο σήμερα;
Τα στατιστικά μιλούν από μόνα τους όταν πρόκειται για τη διανομή ρόλων σε έγχρωμους ηθοποιούς. Πρόσφατη μελέτη του «Annenberg School For Communication & Journalism» του USC εξέτασε τις 500 πιο επικερδείς ταινίες της περιόδου 2007-2012 και έφερε στο φως την κραυγαλέα έλλειψη ομοιομορφίας στην αναπαράσταση φυλών ανάμεσα σε 20.000 χαρακτήρες. Ενδεικτικά μόνο για το 2012 τα ποσοστά ήταν τα εξής:
- 10.8% Μαύροι ηθοποιοί.
- 5% Ασιάτες ηθοποιοί.
- 3.6% Λοιπές φυλές και εθνικότητες.
Όταν, λοιπόν, ένα συντριπτικό 76,3% των ρόλων σε ταινίες παίζονται από λευκούς ηθοποιούς είναι βάσιμο να μιλάμε για ίσες ευκαιρίες; To 2013 η Lupita Nyong'o άραγε θα είχε ίδιες πιθανότητες να προσληφθεί αν η χαρακτήρας που υποδύθηκε δεν ήταν σκλάβα, άρα απαραίτητα μαύρη; Μάλιστα με μόνη εξαίρεση την Jennifer Hudson, οι υπόλοιπες (μόλις 5!) ηθοποιοί που βραβεύτηκαν με όσκαρ Β' γυναικείου ρόλου έχουν ενσαρκώσει χαρακτήρες που ανήκουν σε στερεοτυπικές αναπαραστάσεις (υπηρέτριες, κακοποιημένες γυναίκες κλπ.).
Ίσως το περισσότερο άξιο αναφοράς φαινόμενο είναι το να δούμε ποιοι ψηφίζουν για τα βραβεία. Γιατί ακόμα και να υπάρχουν ταινίες διαμάντια εκεί έξω είναι τόσο δύσκολο να αναγνωριστούν και να βραβευθούν από την ακαδημία; Το ερώτημα αυτό ίσως βρίσκει απάντηση στην αποδόμηση των μελών της ακαδημίας.
Σύμφωνα με στοιχεία των Los Angeles Times από τα 6.028 μέλη της ακαδημίας το 94% είναι λευκοί, το 76% άντρες με μέσο όρο άνω των 63 ετών. Το αν αυτό συνδέεται με την έλλειψη αναγνώρισης και προώθησης ποικιλομορφίας στις ταινίες είναι ευκόλως αντιληπτό…
Εν τέλει, η αντίδραση του κοινού είναι σωστή καθώς το #OscarsSoWhite δεν δημιουργήθηκε για να απαιτήσει a la carte τη βράβευση μαύρων καλλιτεχνών χωρίς να το αξίζουν, αλλά για να καταγγείλει πως εν έτει 2016 το Hollywood είναι μια βιομηχανία που απλώς δεν δίνει ίσες ευκαιρίες σε όλους ανεξαρτήτως φύλου και φυλής. Μέχρι η Lupita Νyong'o αποκτήσει ίσες ευκαιρίες να πάρει έναν ρόλο για τον οποίο είναι υποψήφια και η Jennifer Lawrence, είναι ζήτημα όλων να απαιτούμε κάτι τέτοιο να γίνει πραγματικότητα, γιατί δυστυχώς ακόμα δεν είναι. Οι φετινές υποψηφιότητες ΜΟΝΟ λευκών ηθοποιών δεν είναι ένα φαινόμενο που έτυχε…αλλά πέτυχε!
Το πιο ορθά ειπωμένο επιχείρημα δόθηκε από την Viola Davis κατά τον ευχαριστήριο λόγο της στα φετινά βραβεία Emmy. Δεν μπορεί κανείς να κερδίσει βραβεία για ρόλους που απλά δεν υπάρχουν…
