Ο σπουδαίος σκηνοθέτης Γιάννης Καλατζόπουλος μας μιλά για τη νέα παράσταση που σκηνοθετεί, Τα 4 κοριτσάκια του Πάμπλο Πικάσο στο Γαλλικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης, μια συγκινητική παράσταση με ελεύθερη συνεισφορά που εντυπωσίασε από την πρεμιέρα της το κοινό.
Tι σας έκανε να επιλέξετε το συγκεκριμένο έργο;
Το γεγονός ότι ανήκει στον μακρύ κατάλογο των θησαυρών της ανθρώπινης δημιουργικότητας, τους οποίους μια μικρή πνευματική ελίτ κρατάει σκόπιμα κρυμμένους από τον νόμιμο δικαιούχο τους, που είναι το ευρύ Κοινό.
Σήμερα που όλα στον κόσμο έχουν αλλάξει τόσο πολύ, ακριβώς για να εμποδίσουν την αλλαγή του Κόσμου, λέει η τελευταια φραση στο Δελτιο Τυπου. Μιλήστε μας για αυτό…
Στις αρχές του 20ού αιώνα και ιδιαίτερα μετά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο είχαμε μια τεράστια πνευματική άνθιση στην Ευρώπη, σε όλους τους τομείς. Η ανθρωπότητα ένιωσε επιτακτικά την ανάγκη ν' αλλάξει τον τρόπο της οργάνωσής της, να εξανθρωπιστεί θα έλεγα. Η διάδοση των μαρξιστικών κυρίως ιδεών, αλλά και η ταυτόχρονη εμφάνιση νέων οπτικών (στην επιστήμη με τη θεωρία της σχετικότητας, στην τέχνη με τον μοντερνισμό, στην ψυχολογία με τον Φρόυντ, στη φιλοσοφία με τις διάφορες εκφάνσεις του υπαρξισμού κλπ) καλλιέργησαν ένα κοινό όραμα αλλαγής του κόσμου επί το δικαιότερον και το συλλογικότερον. Η εγκαθίδρυση του πρώτου σοσιαλιστικού κράτους στη Ρωσία το 1917 έθρεψε τις ελπίδες ότι αυτή η θαυμαστή ουτοπία μπορεί και να είναι πραγματοποιήσιμη. Όμως τα συμφέροντα που διακυβεύονταν ήταν μεγάλα και ισχυρά. Και δεν έμειναν με σταυρωμένα χέρια. Αξιοποίησαν τις νέες ιδέες και επιτεύξεις προς όφελός τους. Αξιοποίησαν επίσης και τις αδυναμίες της άλλης πλευράς. Ενσωμάτωσαν ορισμένες πλευρές του μαρξισμού. Εξέτρεψαν τον επαναστατικό μοντερνισμό στον στείρο μετα-μοντερνισμό που ζούμε σήμερα. Την ΑΝΘΡΩΠΟ-κεντρική ουσία του υπαρξισμού την εκφύλισαν στο ΑΤΟΜΟ-κεντρικό μοντέλο του λάιφ στάιλ που επέβαλαν. Ζούμε στον καταιγιστικό ρυθμό καθημερινών και φανταχτερών αλλαγών στα κινητά μας, στα λάπτοπ, στα μαλλιά και στα παπούτσια μας και δεν προλαβαίνουμε ν' ασχοληθούμε με την αλλαγή του εαυτού μας -και του Κόσμου.
Τι έκανε μοναδικό τον Πικάσο για εσάς;
Η συμφιλίωσή του με την αντιφατικότητα. Δηλαδή η ανθρωπιά του.
Υπάρχουν κάποιες ιδιαιτερότητες στο κείμενό του που σας άρεσαν;
Όλο το κείμενο το διαπερνά ακριβώς αυτή η ιδιαιτερότητα που είναι και η πεμπτουσία της μοντέρνας τέχνης -και της ζωγραφικής του Πικάσσο: η αρμονική συνύπαρξη της αθωότητας με την ενοχή, της σκληρότητας με την τρυφερότητα, της ανοησίας με την ποίηση.
Oσο λιγότερο με καταλάβαιναν τόσο περισσότερο με θαύμαζαν έλεγε ο Πικάσο. Πιστεύετε πως κάπως έτσι κινείται η τέχνη σήμερα;
Όχι κάπως. Ακριβώς έτσι. Έχουν κάνει τον κόσμο να αισθάνεται ηλίθιος. Τον έχουν πείσει ότι δεν πρέπει να εμπιστεύεται το δικό του κριτήριο αλλά να εκστασιάζεται με τα φύκια που του πουλάνε για μεταξωτές κορδέλες. Ο βασιλιάς είναι γυμνός, όλοι το ξέρουν, αλλά ποιος θα τολμήσει να το φωνάξει χωρίς να χαρακτηριστεί ακουλτούριαστος;
Kινείστε ανάμεσα σε θέατρο για παιδιά και θέατρο για ενηλίκους… και θα έλεγε κανείς πως τα 4 κοριτσάκια είναι ένα θεατρικό έργο που ισορροπεί κάπου ανάμεσα στην αθωότητα και την σκληρή πραγματικότητα. Πώς το αντιλαμβάνεστε εσείς;
Πάντα με γοήτευε ο πειραματισμός, η καινοτομία, το ρίσκο στην τέχνη. Αλλά συγχρόνως πάντα πίστευα ότι όσο πιο ψηλά είναι το μέσο επίπεδο, τόσο πιο ψηλά θα φτάσουν τα επιτεύγματα της πρωτοπορίας. Κι επειδή έβλεπα όλους γύρω μου ν' ασχολούνται μόνο με την πρωτοπορία, είπα εγώ να βοηθήσω ν'ανέβει το μέσο επίπεδο. Γι'αυτό έκανα θέατρο για παιδιά, δηλαδή για τους μελλοντικούς θεατρόφιλους, καθώς και παραστάσεις για ενήλικες που δεν είχαν σκοπό να τους εντυπωσιάσουν αλλά να τους μυήσουν στο καλό θέατρο. Με Τα 4 Κοριτσάκια δοκιμάζω καθυστερημένα τις δυνάμεις μου στο μοντέρνο θέατρο, κάνω ένα δώρο στον εαυτό μου και ταυτόχρονα καταθέτω μια πρόταση για το πώς μπορεί ένα ακραία σουρεαλιστικό κείμενο να είναι προσιτό στον μέσο θεατή.
`
Έχετε σκηνοθετήσει δεκάδες παραστάσεις, έχετε γράψει βιβλία, έχετε παίξει στο θέατρο, έχετε διασκευάσει διάσημα έργα. Υπάρχει κάτι άλλο που θα θέλατε να κάνετε;
Έρωτα.
INFO: Από μικρός στον κινηματογράφο, στο θέατρο για παιδιά και στο ραδιόφωνο, ο Γ. Καλατζόπουλος έγινε γνωστός ως παιδί-θαύμα. Στο θέατρο των ενηλίκων έπαιξε σημαντικούς ρόλους ως παιδί. Τέλειωσε την Πάντειο (1973) και τη Νομική Αθηνών (1976) και παρακολούθησε μαθήματα σκηνοθεσίας θεάτρου στην Accademia Nazionale d'Arte Drammatica της Ρώμης (1985-87). Σκηνοθέτησε δεκάδες έργα, στο Εθνικό Θέατρο, στο ΚΘΒΕ, στα ΔΗΠΕΘΕ Ιωαννίνων, Κομοτηνής, Κέρκυρας και Κρήτης, καθώς και σε πολλούς ιδιωτικούς ή συνεταιρικούς θιάσους του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών. Από το 1982 διευθύνει την Ομάδα Σύγχρονης Τέχνης, στο πλαίσιο της οποίας λειτούργησε μέχρι πρόσφατα και η Παιδική Αυλαία. Διετέλεσε πρόεδρος του ΣΕΗ (1990-92), διευθυντής στο Παιδικό Στέκι του Εθνικού Θεάτρου (2004), πρόεδρος του Ελληνικού Κέντρου Θεάτρου για τα Παιδιά και τους Νέους και της Eπιτροπής του ΥΠΠΟ για τα Kρατικά Bραβεία παιδικού θεατρικού έργου.
ΤΑ 4 ΚΟΡΙΤΣΑΚΙΑ
Πρόκειται για το δεύτερο θεατρικό έργο του Πικάσο, μετά το «Ο πόθος πιασμένος από την ουρά» (1941). Γράφτηκε στο διάστημα μεταξύ 24 Νοεμβρίου 1947 και 13 Αυγούστου 1948. Τότε γεννήθηκαν και τα δυο του παιδιά, ο Claude και η Paloma. Για να παρουσιάσει το έργο, ο Πικάσσο οργάνωσε μια ανάγνωση για φίλους το 1951, στην Αντίμπ. Το κείμενο εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1968 από τις εκδόσεις Gallimard. Στην ελληνική γλώσσα έχει μεταφραστεί από τον Ανδρέα Εμπειρίκο το 1973.
Θεατρική διασκευή-σκηνοθεσία: Γιάννης Καλατζόπουλος
