Ο
σπουδαίος ηθοποιός, Πέρης Μιχαηλίδης, μας συστήνει την παράσταση ‘’Μπετόν’’ του
Τόμας Μπέρνχαρντ. Διακειμενική επικοινωνία με ντοστογιεφσκικούς ήρωες και ένα
θέατρο με μορφή συμπυκνωμένης ψυχανάλυσης.
Φιλοσοφικός
μονόλογος πάνω στην ύπαρξη καιστο θάνατο. Διαχρονικά υπαρξιακά θέματα
που ταλανίζουν την σκέψη του ανθρώπου;
Αυτά τα βαθιά και
πανανθρώπινα υπαρξιακά ζητήματα απασχολούν τους ανθρώπους διαχρονικά όχι μόνο
σε φιλοσοφικό επίπεδο αλλά και σε επίπεδο καθημερινότητας αφού όλοι μας
κυκλοφορούμε «ανάμεσα σε πεθαμένες ζωές και σε άταφες μνήμες», όπως έγραφε στο
δοκίμιό του «Ζώντες και τεθνεώτες», ο σπουδαίος συγγραφέας και μεταφραστής
Κωστής Παπαγιώργης, που έφυγε πρόσφατα, αφήνοντας πραγματικά τεράστιο κενό στο
χώρο της ελληνικής διανόησης.
Οι αυτοκαταστροφικοί
ήρωες του Τόμας Μπέρνχαρντ απορρίπτουν
την ζωή ως τραγικά θανατηφόρα και γελοία. Στην ουσία όμως απορρίπτουν ή τους
έχει ήδη απορρίψει η ζωή;
Οι ήρωες του Μπέρνχαρντ
είναι άνθρωποι που απορρίπτουν την υποκρισία των οικογενειακών σχέσεων και των
κοινωνικών και πολιτικών συμβάσεων και αναζητούν καταφύγιο και έμπνευση στην
πνευματική εργασία και τη διανόηση. Είναι συνειδητά μοναχικοί και φλερτάρουν με
την ιδέα του θανάτου γιατί αυτή καταδεικνύει ακριβώς, τη ματαιότητα και τη
γελοιότητα όλων αυτών των συμβάσεων. Δε θα μπορούσε να πει κανείς ότι
απορρίπτουν τη ζωή στο σύνολό της, ούτε ότι εκείνη τους έχει απορρίψει αφού δε
μιλάμε για περιθωριακούς χαρακτήρες αλλά για ανθρώπους που προέρχονται από ένα
μεγαλοαστικό περιβάλλον, με βαθιά καλλιέργεια που όμως αποτραβήχτηκαν συνειδητά
αναζητώντας την ουσία και όχι την επιφάνεια.
Εξυψώνοντας
το Εγώ του ο άνθρωπος νιώθει παντοδύναμος , πίσω όμως καταδεικνύεται η απόλυτη
αδυναμία του;
Το Εγώ είναι
αναπόσπαστο κομμάτι της ανθρώπινης φύσης και το ξεδίπλωμά του μέσα στην πορεία
της ζωής ενός ανθρώπου, αναπόδραστο. Εκείνοι που διαθέτουν οξυμένες
αντιληπτικές ικανότητες και βαθιές ευαισθησίες, όπως είναι οι ήρωες του
Μπέρνχαρντ, βιώνουν συνεχώς μια απόσταση, ένα χάσμα που τους χωρίζει μοιραία
από το περιβάλλον τους με αποτέλεσμα να δίνουν την εντύπωση εγωπαθών πλασμάτων,
αλλά δεν είναι. Έχουν απόλυτη επίγνωση των αδυναμιών τους, ίσως και στα όρια
της εμμονής, γι’ αυτό και αυτοσαρκάζονται συνεχώς.
Μπορούμε
διακειμενικά να ταυτίσουμε ήρωες του Μπέρνχαρντ με ήρωες του Ντοστογιέφσκι; Ο
ήρωας του Υπογείου θα μπορούσε να αποτελεί γέφυρα σύνδεσης;
Ο Ντοστογιέφσκι είναι
σίγουρα ένας συγγραφέας που τον επηρέασε βαθιά.
Ο ίδιος στην
αυτοβιογραφία του είχε δηλώσει ότι το πιο θεμελιώδες γι’ αυτόν κείμενο ήταν «Οι
δαιμονισμένοι», ωστόσο το «Υπόγειο» φαίνεται να είναι εκείνο το έργο του
Ντοστογιέφσκι που άφησε ανεξίτηλη τη σφραγίδα του, τουλάχιστον υφολογικά, στο
έργο του Μπέρνχαρντ.
Πώς
ορίζετε εσείς τη χιουμοριστική τραγικότητα;
Νομίζω
ότι είναι κάτι που όλοι μας, λίγο πολύ, το έχουμε βιώσει. Στις πιο
δύσκολες και φορτισμένες στιγμές μας
να ξεσπάμε σε γέλια και αντίστοιχα σε στιγμές πληρότητας και ευτυχίας να
εισβάλει μια ατμόσφαιρα μελαγχολίας, σαν για να μας υπενθυμίσει τη ρευστότητα
και την αέναη εναλλαγή της ζωής.
Είναι αυτό που λέει ο
Stephen Hawking, «Η ζωή θα ήταν τραγική αν δεν ήταν αστεία.» Στο ‘Μπετόν’ του
Μπέρνχαρντ, ο ήρωας που βρίσκεται σε μια οριακή ψυχικά και σωματικά
κατάσταση, αυτοσαρκάζεται και αυτοϋπονομεύεται διαρκώς, οδηγώντας τον εαυτό του
-αλλά και τους θεατές- σε «τρανταχτά, αυτοσαρκαστικά γέλια», όπως αναφέρεται
στο κείμενο, που μεταφράστηκε αριστουργηματικά από τον Αλέξανδρο Ίσαρη και ήταν οδηγός για την παράσταση.
Αναμένετε
το θεατρικό κοινό να αναζητήσει κομμάτια της προσωπικότητάς του στον
αυτοβιογραφικό μονόλογο της παράστασης;
Νομίζω ότι το κοινό που
επιλέγει να δει μια τέτοια παράσταση, που πραγματεύεται δύσκολα και επίπονα
ζητήματα, έχει ήδη τη διάθεση να ταυτιστεί και να προβληματιστεί. Άλλωστε το
θέατρο, είναι μια μορφή «συμπυκνωμένης ψυχανάλυσης». Το ενδιαφέρον με το
συγκεκριμένο έργο είναι ότι «αποζημιώνει» τους θεατές που επέλεξαν να το
παρακολουθήσουν, έναντι πιθανόν ενός ελαφρύτερου θεάματος, γιατί στην πράξη
αποδεικνύεται βαθιά χιουμοριστικό και ουσιαστικά αισιόδοξο.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ
ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ: 19-23, 26-30 Μαρτίου 2014
ΗΜΕΡΕΣ & ΩΡΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΩΝ: Τετάρτη-Σάββατο 21.00, Κυριακή 20.00
ΤΙΜΕΣ ΕΙΣΙΤΗΡΙΩΝ: Κανονικό 15€, Φοιτητικό-Ανέργων 10€
ΘΕΑΤΡΟ ΑΥΛΑΙΑ
Κτίριο ΧΑΝΘ, πλευρά Τσιμισκή
