Όταν ένας από τους ζωντανούς θρύλους της ελληνικής Χιπ Χοπ σκηνής επιστρέφει στη δισκογραφία, τότε δεν χρειάζονται ιδιαίτερες συστάσεις. Ο λόγος για τον Ευθύμη από τους Terror X Crew και Α/Ε, όχι απλά έναν από τους καλύτερους MC's που έχουν πιάσει μικρόφωνο στην Ελλάδα, αλλά έναν καλλιτέχνη που μιλάει μόνο όταν έχει κάτι ουσιαστικό να πει. Η πρώτη του προσωπική δουλειά με τίτλο Εκδοχή Έψιλον είναι προ των πυλών και εμείς απλά αναμένουμε με κομμένη την ανάσα…
Φωτογραφία: Καρολίνα Τσιρογιάννη
Πώς αποφάσισες μετά από τόσα χρόνια να βγάλεις κάτι
προσωπικό;
Η απόφαση αυτή
έχει ληφθεί εδώ και πολλά χρόνια. Μετά τον Διαλεχτό και βλέποντας
ότι οι μουσικές προτιμήσεις μου διαφοροποιούνταν από αυτές του Αρτέμη, ήταν
σίγουρο πως θα δοκιμάζαμε και οι δύο να κυκλοφορήσουμε προσωπικές δουλειές.
Απλά πήρα όσο χρόνο χρειάστηκε και ίσως και λίγο παραπάνω.
Η αρχική ημερομηνία κυκλοφορίας ήταν για το 2012;
Γιατί καθυστέρησε τόσο;
Ναι, εδώ έχει
γίνει μία παρανόηση. Είχα σκοπό να κυκλοφορήσω ένα ΕΡ με 6+1 κομμάτια και το
2012 βρισκόμουν πολύ κοντά στην ολοκλήρωσή του. Όμως κάποια σοβαρά προσωπικά
προβλήματα με κράτησαν μακριά από τη δημιουργική διαδικασία. Φαντάσου ότι από
τον Μάρτιο του '12 έως τον Μάιο του '13, δεν πάτησα το πόδι μου στο στούντιο.
Συνέχιζα όμως να γράφω, χωρίς να ηχογραφώ, οπότε θώρησα σωστό να ολοκληρώσω τα
καινούργια κομμάτια και να τα συμπεριλάβω όλα μαζί σε ένα LP. Ούτως ή άλλως έχει περάσει πολύς καιρός από την
κυκλοφορία του βίντεο του Πόλεμο.
Το κομμάτι Πόλεμο τελικά τι μήνυμα θέλει
να περάσει; Προάγει την ένωση ή την πόλωση;
Δεν έχει κάποιο
βαθύτερο μήνυμα από αυτό που λέει στους στίχους. Δηλώνει απλά και κατανοητά ότι
δεν μπορώ να συνυπάρξω με τους περισσότερους συναδέλφους ράπερς.
Ότι δεν θέλω να γίνω λίγο πιο έτσι ή λίγο πιο αλλιώς
επειδή το απαιτεί η μόδα ή το νέο ραπ ρεύμα ή δεν ξέρω τι άλλο, για να
συμμετέχω σε κλίκες και συνεργασίες και φεστιβάλ και τα λοιπά. Η ιδέα μού ήρθε
επειδή χτυπούσαν διάφορα τηλέφωνα, με διάφορες προτάσεις για συμμετοχές και
συνεργασίες, για πράγματα που πραγματικά έθιγαν την προσωπικότητα, την
καλλιτεχνική μου πορεία, την νοημοσύνη μου, σε σημείο που απορούσα αν ξέρουν
πού πήραν τηλέφωνο και γιατί ζητάνε από μένα τέτοια πράγματα. Οπότε κυκλοφόρησα
αυτό το κομμάτι που εξηγεί λίγο τη θέση μου και μπορώ να πω, πολύ επιτυχημένα
γιατί αφότου κυκλοφόρησε, μου μιλάνε μόνο αυτοί που θέλω να μου μιλάνε, ενώ
αυτοί που δε θέλω να μου μιλάνε με έχουν αφήσει ήσυχο να ολοκληρώσω την
παραγωγική διαδικασίας της Εκδοχής.
Πες μου για τη δημιουργική διαδικασία που ακολούθησες
για την Εκδοχή Έψιλον; Τι σε ενέπνευσε και πώς προχώρησες από την ιδέα στην
υλοποίηση;
Κοίτα, εγώ
γράφω ραπς συνέχεια. Είτε για έμπνευση είτε για εξάσκηση, έχω συνέχεια ρίμες
στο μυαλό μου. Όμως δεν βλέπω το λόγο να κυκλοφορώ σε δίσκο ό,τι δεκαεξάμετρο
μου έρχεται στο κεφάλι όταν ξυπνάω το πρωί και δεν ηχογραφώ καν τα κομμάτια που
δεν σκοπεύω να κυκλοφορήσω. Αυτό που μετράει για μένα, αυτό που κάνει τη
διαφορά, είναι η κεντρική ιδέα. Η κεντρική ιδέα πρέπει να είναι αξιόλογη,
πρωτότυπη και δημιουργική. Είτε πρόκειται για κοινωνικό κομμάτι, είτε για
τεχνικό κομμάτι, είτε για battle κομμάτι, η κεντρική ιδέα είναι αυτή που θα με κάνει να ασχοληθώ με
προθυμία, με λαχτάρα, βρε παιδί μου. Αλλιώς βαριέμαι, νιώθω πως επαναλαμβάνομαι
και χάνω το ενδιαφέρον μου. Μάζεψα λοιπόν, δώδεκα διαφορετικές ιδέες που είχαν
ενδιαφέρον, άλλες στη θεματολογία, άλλες στο τεχνικό μέρος (ναι, με ενδιαφέρει
πάρα πολύ) και τις έκανα ένα δίσκο.
Ο δίσκος με μια πρώτη ακρόαση θυμίζει εποχές Terror X
Crew σε πολλά σημεία. Αλήθεια, τι έχει αλλάξει για τον Ευθύμη από την εποχή των
Terror X μέχρι σήμερα;
Δεν είμαι
αρμόδιος να απαντήσω. Αν απαντούσα, θα έλεγα: Όχι πολλά. Και όσα άλλαξαν,
άλλαξαν μέσα από το φίλτρο των TXC και των Α/Ε. Σίγουρα έχουν προστεθεί εμπειρίες και γνωριμίες. Πάντως,
είναι λάθος να μιλάμε για «αλλαγή». Το σωστό είναι να λέμε
συνέχεια. Θα έπρεπε να υπάρχει ένα παράλληλο σύμπαν για να
συγκρίνουμε διαφορές και ομοιότητες, και αυτό δεν υπάρχει. Σίγουρα έχουν
αλλάξει οι συνεργάτες μου και σίγουρα αυτό με διαφοροποιεί.
Φωτογραφία: Ζήσης Τσούμπος
Με ποιούς συνεργάστηκες στο μουσικό κομμάτι του
δίσκου;
Στο μεγαλύτερο
μέρος, με παλιότερους συνεργάτες. Τον Λάμπρο και τον Λεωνίδα, που παίζουμε μαζί
στους Α/Ε, και τον Empne, τον ένα και
μοναδικό, με τον οποίο έχουμε συνεργασία από το 2007. Σ' αυτούς έχει προστεθεί
και ο Cenobite, πολύ καλός
φίλος, με το δικό του διαφορετικό ύφος. Όλα βέβαια περνάνε στο τέλος από τα
τύμπανα στην κονσόλα του Λάμπρου, που ουσιαστικά κάνει την μουσική παραγωγή του
δίσκου, και λόγω της ευρύτερης μουσικής του παιδείας, προσθέτει μια ιδιαίτερη γεύση
στο τελικό αποτέλεσμα, και αυτό με διαφοροποιεί από τον μέσο έλληνα ράππερ.
Φυσικά, έχουν συνδράμει κι άλλοι μουσικοί, με μπουζούκι, μπάσο, πνευστά, πλήκτρα
και άλλα και θα έχω κόσμο μαζί μου επί σκηνής, τουλάχιστον σε Αθήνα και
Θεσσαλονίκη. Και μου αρέσει όταν συμβαίνει αυτό στις συναυλίες.
Μπορεί να απείχες δισκογραφικά για μια περίοδο, αλλά
ποτέ δεν σταμάτησες τις συναυλίες. Πώς βιώνεις την άμεση επαφή με το κοινό και
τι αποκομίζεις από κάθε ζωντανή εμφάνιση;
Μα, αυτό είναι
το Hip-Hop. Η αλληλεπίδραση. Η ενεργός δράση. Και μου αρέσει. Κι
όχι μόνο μου αρέσει. Με παρακινεί. Να γράψω καινούργια κομμάτια, να βελτιωθώ,
να παραμείνω σε φόρμα. Με κρατάει σε εγρήγορση. Ίσως επειδή ακόμα είναι θερμή η
υποδοχή του κοινού. Κάθε φορά. Κάποιες φορές, κυρίως στο THHF, έχει πάει αργά
και βλέπω πως το κοινό έχει κουραστεί πριν καν βγω στη σκηνή και μένουν μόνο
και μόνο από σεβασμό, μέχρι να τελειώσω. Όταν έχεις τέτοια ανταπόκριση, δεν
μπορείς να την αγνοείς. Και δεν μπορείς ούτε να επαναπαύεσαι. Πρέπει να δίνεις
ό,τι καλλίτερο μπορείς.
Στο THHF έπαιξες το κλασσικό Να τους δω να
τρέχουν, κομμάτι το οποίο είχε αφοριστεί από τους Terrox X
Crew και Α/Ε από το 2000 και μετά, παρόλο που ο κόσμος το ζητούσε. Πώς
αποφάσισες να το ξαναπαίξεις;
Περίμενε. Το αφοριστεί
δεν είναι σωστό ρήμα. Νομίζω ότι δεν θα το χρησιμοποιούσες για άλλα κομμάτια
που δεν παίζαμε ως TXC, π.χ. το Επαναστάτες
Της Υπόγειας Σκηνής ή τα Παιχνίδια Του Μυαλού και σίγουρα δεν
θα το χρησιμοποιούσες για κομμάτια όπως το Δε Με Σταματάς ή το Ίδια
Τρέλα που δεν περιέχουν κανένα πολιτικό υπονοούμενο. Ο λόγος
που δεν παίζαμε αυτά τα κομμάτια από το '99, που βγάλαμε τη Γεύση Του Μένους
(όχι από το 2001, που βγάλαμε το Έσσεται Ήμαρ, αν καταλαβαίνεις τι
εννοώ) είναι επειδή τα θεωρούσαμε άγουρα και άτεχνα και, γενικώς, όχι από τα
καλλίτερά μας. Επίσης είχαμε ήδη αρχίσει να βλέπουμε πόσο ανούσιο και
παραπλανητικό είναι το κυνηγητό με τους μπάτσους. Επειδή όμως άλλο ρώτησες, θα
σου πω ότι αποφάσισα να ξαναπαίξω το Να Τους Δω Να Τρέχουν στο THHF
του '12, επειδή ήθελα να διαχωρίσω τη θέση μου από συγκεκριμένο πολιτικό χώρο,
την ιδεολογία του και τις πρακτικές του. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ασπάζομαι
την ιδεολογία οποιουδήποτε παριστάνει τον πολιτικό τους αντίπαλο ή υπέρμαχο της
ελευθερίας και της δικαιοσύνης. Αυτά!
Στην εκδήλωση για τη δολοφονία του Killah P στην
ΕΣΗΕΑ, με την παρουσία των περισσοτέρων εκπροσώπων της ελληνικής Hip Hop
σκηνής, είχαν ακουστεί κάποια μελλοντικά σχέδια, που τελικά όπως φάνηκε δεν
καρποφόρησαν και τελικά η όλη πρωτοβουλία παρεξηγήθηκε από κάποιους. Θέλεις να
μου εξηγήσεις το λόγο που δεν υπήρξε συνέχεια;
Δεν ξέρω τι
εννοείς όταν λες δεν καρποφόρησαν. Γίνονται διάφορες κοινωνικές
δράσεις στη μνήμη του Παύλου. Αν ρωτάς γιατί δεν γίνονται ραπ συναυλίες, δεν
ξέρω τον λόγο. Ήταν μια πρωτοβουλία που πήραν οι πολύ κοντινοί φίλοι του
Παύλου, οι κολλητοί του, οι οποίοι οργανώνουν και τις διάφορες δράσεις. Όσοι
ανταποκριθήκαμε στο κάλεσμα, σεβόμαστε τις επιλογές τους αλλά αυτό δεν σημαίνει
ότι η ελληνική ραπ σκηνή θα ήταν αγγελικά πλασμένη, από τη μια μέρα στην άλλη.
Και ίσως να είναι καλύτερα έτσι, να μην χρησιμοποιηθεί η δολοφονία για να
προωθήσουν οι ράππερς το κοινωνικό τους προφίλ. Καλύτερα να ευαισθητοποιηθούν
οι ακροατές με κοινωνικές δράσεις παρά με φεστιβάλ της ελληνικής Hip Hop σκηνής.
Φωτογραφία: Anthony Black
Παρακολουθείς την εξέλιξη της ελληνικής Hip Hop
σκηνής; Ως ένας από τους πρωτεργάτες, πώς θα χαρακτήριζες την πορεία της αυτά
τα 20 χρόνια μέχρι σήμερα;
25 χρόνια!
Κοίτα, υπάρχουν κάποιοι πολύ καλοί. Και κάποιοι πολύ χάλια. Και κάποιοι που
έχουν κάνει καριέρα αναμασώντας το χάλι τους. Υπάρχουν διάφορα παράδοξα στην
ελληνική σκηνή. Οι αξιόλογοι ράππερς δεν έχουν καμία αναγνωσιμότητα και οι
αναγνωρίσιμοι είναι τελείως άχρηστοι. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι αξιόλογοι
ράππερς, μπορεί να μη βγάζουν εκατομμύρια, αλλά τουλάχιστον έχουν μια
αναγνώριση από το ευρύ κοινό. Και αυτοί που βγάζουν εκατομμύρια είναι
τουλάχιστον καλοί σε αυτό που κάνουν, ακόμα κι αν θεωρείται εμπορικό,
έχει μια ποιότητα. Στην Ελλάδα αυτοί που κερδίζουν χρήμα και δόξα είναι τελείως
άμπαλοι, ενώ ελάχιστοι γνωρίζουν τους FFC ή τους Ράζασταρ, που όχι μόνο κάνουν καλά αυτό που κάνουν αλλά έχουν το
ηχόχρωμα που θα μπορούσε να κάνει επιτυχία στο ευρύ κοινό. Υπάρχει μια
εσωστρέφεια στην ελληνική σκηνή. Κάνουμε ραπ για τους ράππερς. Μάλλον επειδή το
Hip Hop έχει έναν ιδιαίτερο κώδικα, άγνωστο στο ευρύ κοινό. Ίσως σε άλλα 20
χρόνια που οι σημερινοί έφηβοι θα έχουν κάνει παιδιά, να είναι αλλιώς τα
πράγματα.
Πολλοί λένε ότι ημερομηνία λήξης ενός δίσκου, είναι η
ημερομηνία κυκλοφορίας του. Συμφωνείς; Ποιά είναι τα επόμενα βήματα για τον
Ευθύμη;
Ημερομηνία
λήξης είναι όταν φύγει το τελικό master από το στούντιο, όταν δεν μπορείς πια να επέμβεις πάνω του. Αν δε βαρεθείς
να ακούς τα κομμάτια δεν τα κυκλοφορείς. Όταν αρχίσεις να γράφεις κομμάτια που
δε θα συμπεριλάβεις στο δίσκο, τότε έχεις κάνει το επόμενο βήμα. Κι εγώ το έχω
κάνει αυτό το βήμα. Κάποιες, λίγες αλλά πολύ ενδιαφέρουσες συνεργασίες για αρχή
και μετά βλέπουμε. Ας αφήσουμε το μέλλον για το μέλλον.
***
Για περισσότερες πληροφορίες
http://ekdoxhepsilon.com
