«Οι καλλιτέχνες δεν θα πρέπει να προσπαθούν να ερμηνεύσουν το τώρα με τους όρους του τώρα αλλά με τους όρους του πάντα»
φωτογραφία:Ιωάννα Χατζηανδρέου / exostispress.gr
Η παράσταση «Ο Πουπουλένιος» του Martin Mc Donagh, που ενθουσίασε κοινό και κριτικούς για δύο συνεχόμενες χρονιές στην Αθήνα, έρχεται στην Θεσσαλονίκη, κάνοντας πρεμιέρα την Κυριακή του Πάσχα, 12 Απριλίου, στο Θέατρο Αριστοτέλειον.
Αναζητήσαμε τον πρωταγωνιστή και σκηνοθέτη αυτής, Κωνσταντίνο Μαρκουλάκη, ο οποίος έχει κάνει και τη μετάφραση του κειμένου, και μοιραστήκαμε μαζί του κάποιες σκέψεις περί τέχνης, αφήγησης, παιδικής ηλικίας και ενηλικίωσης. Ζητήσαμε να μας πει μια δική του πουπουλένια ιστορία, μας παρέπεμψε, πολύ φυσιολογικά, στην απίστευτη ιστορία που θα απολαύσουμε σε λίγες μέρες επί σκηνής. Σε ένα άγνωστο, αυταρχικό καθεστώς, ένας συγγραφέας ανακρίνεται από δύο αστυνομικούς ερευνητές για τις παράξενες ιστορίες που έχει γράψει. Ιστορίες με παιδιά. Όχι, όμως, για παιδιά. Κάποιες αστείες και τρυφερές, κάποιες σκληρές και ζοφερές. Πολλά τα ερωτηματικά, συνεχείς ανατροπές, αστυνομική πλοκή, χιούμορ, ευφυείς διάλογοι, στοιχεία θρίλερ, με τη βία και την τρυφερότητα να συνυπάρχουν, εξελίσσουν ένα παραμύθι που ισορροπεί ανάμεσα στον κωμικό παραλογισμό και στη γνήσια κλασική τραγωδία.
φωτογραφία:Ιωάννα Χατζηανδρέου / exostispress.gr
Θα θελα να ξεκινήσουμε με το ίδιο το έργο, τι είναι αυτό που σας μάγεψε από την πρώτη στιγμή, που σας έκανε να χαρακτηρίσετε αυτή τη σχέση μαζί του κάτι σαν «κεραυνοβόλο έρωτα»;
Διάβασα το έργο αυτό πρώτη φορά το 2008, στα Αγγλικά, και με διαπέρασε. Σπάνια συμβαίνει κάτι τέτοιο με τα θεατρικά έργα. Είναι άλλο πράγμα να βρεις κάτι κατάλληλο, κάτι να σε εμπνεύσει και είναι άλλο πράγμα κάτι να σε διαπεράσει κυριολεκτικά. Πρόκειται για ένα έργο το οποίο έχει απίστευτα ενδιαφέρουσα αστυνομική πλοκή, μέχρι το τέλος, με διαρκείς ανατροπές. Μια θεματολογία βίαιη, στην ουσία όμως έχει και πολύ τρυφερότητα και παρά πολύ χιούμορ. Αυτοί είναι και οι 3 πυλώνες του έργου, πάνω στους οποίους χτίζεται μια συναρπαστική αστυνομική ιστορία. Κάτι τέτοιο συμβαίνει πολύ σπάνια, δηλαδή, στο ίδιο έργο να συγκινηθώ και να γελάσω παράλληλα πάρα πολύ, και να περιμένω διαρκώς τι θα γίνει παρακάτω. Οπότε, είπα από την αρχή πως θέλω οπωσδήποτε να πω αυτή την ιστορία.
Πρόκειται συνεπώς για ένα έργο με πολύ τρυφερότητα, χιούμορ αλλά και πολύ σκοτάδι. Έχουμε να κάνουμε με δύο χαρακτήρες που έχουν υποστεί βία. Σε ποιο βαθμό πιστεύετε ότι τα παιδικά τραύματα και η βία μένουν στην παιδική ηλικία ή μας ακολουθούν και στην υπόλοιπη, στην ενήλικη ζωή μας;
Οτιδήποτε έχει συμβεί στην παιδική ηλικία, και δεν το λέω μόνο εγώ αυτό, αλλά το λένε οι επιστήμονες, μας ακολουθεί και μας καθορίζει για την υπόλοιπη ζωή μας. Αυτό δεν χρειάζεται απαραίτητα να είναι τραύμα, κακοποίηση σε βαθμό εγκληματικό. Τα παιδικά τραύματα, όπως και τα παιδικά μας όνειρα μας, ευτυχώς, μας ακολουθούν στην ενήλικη ζωή μας.
Το ενδιαφέρον για μένα σε αυτό το έργο είναι ακριβώς αυτό. Πρόκειται, στην πραγματικότητα, για ένα παλίμψηστο με πάρα πολλά θέματα, για το οποίο πολύς κόσμος καταλαβαίνει διαφορετικά πράγματα για το τι ακριβώς συμβαίνει. Κατά την γνώμη μου, δεν είναι ένα έργο ούτε για την βία της εξουσίας ούτε για την παιδική κακοποίηση, αφορά τον καθένα από εμάς, που έχει ενηλικιωθεί, γιατί η ίδια η ενηλικίωση, το πέρασμα δηλαδή από την παιδική ηλικία στην ενήλικη ζωή, με όλα αυτά τα οποία κουβαλάμε, τα κακά και τα καλά, αυτή η διαδικασία, από μόνη της, είναι μια πολύ τραυματική. Ένα από τα πράγματα που μαθαίνει κανείς όταν είναι καλλιτέχνης και δημιουργός είναι ότι πρέπει να προσφεύγει συχνά σε αυτό τον ανήλικο εαυτό του, ο οποίος βρίσκεται κάπου εκεί κρυμμένος σε όλους μας.
Ειδικά τους καλλιτέχνες, είναι σίγουρο ότι τους ακολουθεί όλο αυτό το πρωτογενές υλικό. Πιστεύετε ότι η τέχνη, είναι ένα μέσο ίασης, πέρα από έκφρασης, όλων αυτών των εμπειριών;
Βεβαίως και είναι. Καταρχάς οφείλει να είναι για το κοινό της και όχι μόνο για τους δημιουργούς της. Η τέχνη είναι ο μοναδικός τρόπος που έχουμε σήμερα, σε μια εποχή που έχει καταργηθεί η πίστη στα συλλογικά οράματα, είτε αυτά είναι μεταφυσικά είτε είναι πολιτικοκοινωνικά, ο μόνος τρόπος, που εγώ τουλάχιστον γνωρίζω, για να μπορεί κανείς να δώσει νόημα στο χάος της ζωής.
Πιστεύετε ότι οι άνθρωποι αγαπούν τις ιστορίες; Προτιμούν να τις αφηγούνται ή να είναι ακροατές αυτών;
Με πάτε στο κέντρο του «Πουπουλένιου», αυτός ακριβώς κατά τη γνώμη μου είναι ο «Πουπουλένιος». Αν με ρωτήσετε ποιο είναι το βασικό του θέμα, μέσα από πολλά παρακλάδια, και με έναν φοβερά περίτεχνο τρόπο φτιαγμένο, το βασικό του θέμα είναι η αξία της αφήγησης. Η αξία του λεγόμενου story telling.
Οπότε είναι κάτι αμφίδρομο προφανώς, και να τις ακούμε, και να τις αφηγούμαστε, είναι μέσα στη ζωή μας όλο αυτό;
Ο «Πουπουλένιος» μιλάει πολύ για το τι σημαίνει το να έχεις υπάρξει παιδί, όπως όλοι μας άλλωστε, αλλά πάνω από όλα μιλάει για την αξία της αφήγησης, για το πώς οι άνθρωποι διαμορφώνουμε και διαμορφωνόμαστε μέσα από την αφήγηση. Η αφήγηση περιλαμβάνει το θέατρο, το μυθιστόρημα, τον κινηματογράφο , τα ποιήματα, τα ανέκδοτα, τις ιστορίες που ακούμε προφορικά, οτιδήποτε δηλαδή κάνει τον ανθρώπινο πολιτισμό να προχωρά μπροστά, αυτό είναι η αφήγηση.
Το έργο μας είναι γεμάτο αλληγορίες. Τα πράγματα είναι προτιμότερο, κατά τη γνώμη σας, να λέγονται ευθέως ή να υπονοούνται;
Στην αφήγηση υπάρχει κάτι πολύ ιδιαίτερο. Υπάρχουν δημιουργοί που φτιάχνουν ιστορίες μόνο και μόνο για την αξία της ιστορίας. Υπάρξει όμως και πολύς κόσμος που δεν μπορεί να αντιληφθεί την αυταξία της αφήγησης και θέλει κάτι παραπάνω. Υπάρχει ένα σύμβολο στην αφήγηση το οποίο σημαίνει πάντα και κάτι άλλο. Η αφήγηση μιλάει με αλληγορίες, αλλά πολλές φορές ο τελικός της σκοπός είναι ο ίδιος της ο εαυτός. Κάποια στιγμή λέει μέσα ο συγγραφέας στο έργο του, ότι αν λες ιστορίες, το μοναδικό σου καθήκον είναι να λες ιστορίες. Και κρίνεσαι από το πόσο καλές ή όχι ιστορίες είναι αυτές που λες και πόσο πολύ μπορεί να διαπεράσουν τους άλλους
Με βοηθά πολύ η προσέγγισή σας και η ερμηνεία αυτή του έργου, είναι συμβουλή για κάποιον που θέλει να γράψει. Εσείς, στο συγκεκριμένο έργο έχετε αναλάβει την μετάφραση, τη σκηνοθεσία και τον πρωταγωνιστικό ρόλο. Πόσο δύσκολος είναι ο συνδυασμός αυτός; Και με βάση τα παραπάνω, θέλετε να μου πείτε αν θα σκεφτόσασταν ποτέ να γράψετε κάτι δικό σας;
Ως παιδί το ονειρευόμουν να γράψω κάτι δικό μου, να σας πω την αλήθεια. Αλλά μόνο ως παιδί. Μετά αφοσιώθηκα σε αυτήν την μεταπρατική τέχνη που είναι η σκηνοθεσία και η υποκριτική, είναι δευτερογενής δημιουργία. Δεν ξέρω τι μπορεί να συνέβαινε αλλιώς, αργότερα. Πάντως ως προς την μετάφραση, η επιλογή αυτή ήταν αναγκαστική παρά το γεγονός ότι κυκλοφορούν μεταφράσεις του «Πουπουλένιου» και μάλιστα ο τίτλος Πουπουλένιος είναι από την μετάφραση που είχε κάνει η Χριστίνα Μπάμπου – Παγκουρέλη, για την πανελλήνια πρεμιέρα το 2005 και μας τον παραχώρησε ευγενικά. Η μετάφραση είναι η πρώτη σκηνοθεσία μιας παράστασης. Οπότε το κείμενο είναι πάρα πολύ σημαντικό να έχει διαμορφωθεί έτσι, ώστε να επιτρέψει στη σκηνοθεσία να λειτουργήσει όπως πρέπει
Τι είναι αυτό που, σύμφωνα με την εμπειρία σας, ενδιαφέρει περισσότερο τον κόσμο; Μια συνηθισμένη ιστορία, μια ιστορία δηλαδή της καθημερινότητας, ή μια ακραία, μια ασυνήθιστη κατάσταση;
Ο κόσμος πηγαίνει να δει τα έργα τέχνης, στο θέατρο ή στον κινηματογράφο, διαβάζει μυθιστορήματα, όχι για να δει συνηθισμένους ανθρώπους να κάνουν συνηθισμένα πράγματα. Πηγαίνει για 2 λόγους : είτε για να δει συνηθισμένους ανθρώπους να κάνουν ασυνήθιστα πράγματα, είτε για να δει ασυνήθιστους ανθρώπους να κάνουν ασυνήθιστα πράγματα. Όλη η δραματουργία, η παλαιότερη, ας πούμε, από την αρχαία τραγωδία, τον Σαίξπηρ κλπ περιείχε ασυνήθιστους ανθρώπους, με την έννοια ότι είχε βασιλιάδες, είχε πρίγκιπες, είχε στρατηγούς, είχε αρχηγούς, είχε δηλαδή τόσους πολλούς πάνω τον μέσο άνθρωπο ήρωες, στους οποίους συνέβαιναν τρομερά πράγματα και οι οποίοι έκαναν τρομερά πράγματα. Η δραματουργία του 20
ου αιώνα εισήγαγε τον μέσο άνθρωπο, τον συνηθισμένο, στον οποίο συμβαίνει όμως κάτι ασυνήθιστο. Γιατί ο συνηθισμένος άνθρωπος που του συμβαίνουν συνηθισμένα πράγματα δεν συνιστά δραματουργία. Συνιστά Big Brother κτλ. Αυτός είναι και ο λόγος που αυτά τα παιχνίδια είναι βαρετά. Για μένα δηλαδή δεν έχει να κάνει με την ηθική πλευρά, ότι δηλαδή δεν κάνει να βλέπουμε ανθρώπους στην ιδιωτική ζωή τους, γιατί όλο αυτό το έχουν αποδεχθεί, γίνεται με τη συναίνεσή τους. Στην πραγματικότητα ο λόγος είναι ότι αυτά τα παιχνίδια είναι βαρετά καθώς δεν υπάρχει δραματουργία. Συνηθισμένοι άνθρωποι σε συνηθισμένη ζωή.
Είναι ένα κριτήριο, ωστόσο, σήμερα να επιλεγεί ένα έργο με βάση κάτι που θεωρείται επίκαιρο;
Όχι. Υπάρχει μια πολύ συνηθισμένη φράση, αυτό που λένε στις παρουσιάσεις των έργων οι καλλιτέχνες ότι το έργο μας είναι πάρα πολύ επίκαιρο. Είναι μια φράση που εμένα δεν μου αρέσει πάρα πολύ, την βρίσκω λίγο κοινότυπη. Το θέμα δεν είναι να συνδέσουμε ένα καλλιτεχνικό προϊόν με την επικαιρότητα, νομίζοντας ότι όλο αυτό είναι καλό. Στην πραγματικότητα οι καλλιτέχνες δεν πρέπει να είναι επίκαιροι. Η δουλειά τους πρέπει να είναι διαχρονική. Επίκαιρο είναι ένα δοκίμιο ή ένα άρθρο στην εφημερίδα. Εμείς δεν προσπαθούμε να ερμηνεύσουμε το τώρα με τους όρους του τώρα αλλά με τους όρους του πάντα.
Νομίζω με αυτή την παρατήρηση αξίζει να κλείσουμε την όμορφη κουβέντα μας. Σας ευχαριστώ θερμά και περιμένουμε με ανυπομονησία να σας απολαύσουμε από κοντά επί σκηνής
Και εγώ σας ευχαριστώ.
***
φωτογραφία:Ιωάννα Χατζηανδρέου / exostispress.gr
«Ο Πουπουλένιος» του Martin Mc Donagh
Με τους Κωνσταντίνο Μαρκουλάκη, Νίκο Κουρή, Οδυσσέα Παπασπηλιόπουλο, Γιώργο Πυρπασόπουλο.
Συντελεστές
Μετάφραση – Σκηνοθεσία: Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης
Σκηνικά – Κοστούμια: Αθανασία Σμαραγδή
Μουσική: Μίνως Μάτσας
Φωτισμοί: Αλέκος Γιάνναρος
Εικονογράφηση σκηνικών: Φίλιππος Φωτιάδης
Βοηθός Σκηνοθέτη : Έλενα Σκουλά
Παραγωγή: Θεατρικές επιχειρήσεις Κάρολος Παυλάκης
Στο Θέατρο Αριστοτέλειον.
Πρεμιέρα: Κυριακή του Πάσχα (12 Απριλίου) στις 21:00
Θα πραγματοποιηθούν παραστάσεις και την Δευτέρα 13 και την Τρίτη 14 Απριλίου. Οι επόμενες σύμφωνα με το πρόγραμμα
Πρόγραμμα Παραστάσεων (από 15 Απριλίου):
Τετάρτη έως Κυριακή στις 21:00
Σάββατο & Κυριακή απογευματινή στις 18:00
Διάρκεια
125 λεπτά (μαζί με το διάλειμμα)
Τιμές εισιτηρίων
Γενική είσοδος: 20 ευρώ.
Φοιτητικό – ανέργων – άνω των 65: 15 ευρώ (εκτός βραδινής Σαββάτου).
Προπώληση εισιτηρίων:
Στα καταστήματα Γερμανός.
Ηλεκτρονικά στο
www.tickethour.com και μέσω του τηλεφωνικού κέντρου της tickethour στο 2108938111
Στο ταμείο του Θεάτρου Αριστοτέλειον (Εθνικής Αμύνης 2 – Τηλ. 2310 262 051)
