Τα κινούμενα σχέδια δεν είναι για παιδιά
1. Μια φάλαινα με δύο φτερά, πετάει στο εσωτερικό ένος ματιού.
2. Η φάλαινα μετατρέπεται η ίδια σε μάτι
3. Το μάτι-φάλαινα αρχίζει μια ελεύθερη πτώση μέσα σε ένα σκοτεινό ουρανό γεμάτο με σφαιρικά αντικείμενα
Ένα τέτοιο σενάριο αρκεί για να δημιουργήσει μια από τις δεκάδες ταινίες μικρού μήκους που παρουσιάζονται στην φετινή διοργάνωση του φεστιβάλ κινηματογράφου κινουμένων σχεδιών του Annecy, ίσως του σημαντικότερου του κόσμου. Σε μια γιορτή του κινηματογράφου animation, χιλιάδες επισκέπτες φτάνουν από όλον τον κόσμο στην μικρή πόλη που βρίσκεται στην καρδία των ορεινών όγκων της δυτικής Γαλλίας δίπλα στην λίμνη.
Οι επισκέπτες, πέρα από τους δημοσιογράφους, είναι φοιτητές κινηματογραφικών σχολών animation οι οποίοι κυκλοφορούν με ένα schetchbook στο χέρι στους γραφικούς δρόμους της πόλης συλλέγοντας ιδέες. Τους βλέπω καθισμένους στα σκαλάκια, έξω απο τις αίθουσες, ιδρωμένοι από την ζέστη του καλοκαιριού, να σχεδιάζουν με ένα μικρό μολύβι τις εικόνες που μόλις είδανε ή που μόλις σκέφτηκαν. Από το festival d'animation d'Annecy, δεν λείπουν φυσικά οι βιομηχανικοί κολλοσοί του κινηματογράφου κινουμένων σχεδίων, δηλαδή η Disney, Pixar και Dreamworks, που παρουσιάζουν τα τελευταία τους project : Τους Απίθανους 2 και το How to train your Dragon 3.
Η τέχνη του κινηματογράφου δημιουργεί έναν ρεαλισμό στην οθόνη. Ο θεατής είναι έτοιμος να πιστέψει σε αυτές τις πλαστές εικόνες. Αυτό δημιουργεί μια ελευθερία στον δημιουργό ο οποίος μπορεί να αφήσει ελεύθερη τη φαντασία του και να δημιουργήσει εικόνες που να συνδέονται συνειρμικά, με βάση μια αίσθηση και όχι την λογική. Είναι το ρεύμα των ντανταιστών και των σουρεαλιστών, είναι το ρεύμα που εξερευνήθηκε στα εφηβικά χρόνια του κινηματογράφου από τους πρώτους θεωρητικούς: Eisenstein, Koulechov, Epstein, Vertov. Ειναι οι ιδέες που παρήγαγαν τις πιο ΄παράξενες' ταινίες του Buñuel. Τότε, όλοι πιστεύαν πως το μέλλον του κινηματογράφου δεν βρίσκεται στην αναπαραγωγή της πραγματικότητας αλλά στην δημιουργία μιας νέας. Σε μια αφήγηση οχι του ρεαλισμού αλλά του ονείρου. Βέβαια τα πράγματα δεν εξελίχτηκαν σε αυτή την κατεύθυνση.
Την ίδια ώρα που σήμερα ο κλασσικός εμπορικός κινηματογράφος κινείται προς μια κατεύθυνση περισσότερο αφηγηματική, ο κινηματογράφος κινουμένων σχεδίων μοιάζει να κρατάει μέσα του αυτή την αρχική λογική της τέχνης του κινηματογράφου όπως εξερευνήθηκε στις δεκαετίες του 20 και 30. Στις ταινίες κινουμένων σχεδίων, η σύνδεση των εικόνων μοιάζει ασυνάρτητη αρχικά και στη συνέχεια ονειρική. Το ίδιο το μέσο όπως ξεκίνησε – σχεδιασμός εικόνων στο χέρι – επιτρέπει την αυτόματη σύνδεση της φαντασίας με την εικόνα. Είναι δηλαδή ένα βήμα πιο κοντά στην σκέψη του δημιουργού από μια ταινία με κάμερα και ηθοποιούς. Αυτό γιατί δεν χρειάζεται την 'μετάφραση' της αρχικής σκέψης στην κινηματογραφική γλώσσα των ρεαλιστικών εικόνων. Σε μια ταινία με ηθοποιούς και φυσικά πλάνα η φαντασία του δημιουργού πρέπει να περάσει από μια μεταφορά. Στα κινούμενα σχέδια αυτή η μετάφραση δεν χρειάζεται. Ο δημιουργός έχει την ελευθερία να σχεδιάσει οτιδήποτε εικόνα έχει στο μυαλό του.
Αυτός είναι ένας λόγος που έναν μεγάλο κομμάτι των σύγχρονων ταινιών κινουμένων σχεδίων έχουν μέσα τους υπερφυσικά στοιχεία και διαρκείς μεταμορφώσεις αντικειμένων μέσα από την υποκειμενική οπτική του δημιουργού τους. Σε μια διάσημη ταινία της δεκαετίας του 20, βλέπαμε αντικείμενα να πετάνε, στην φαντασία ενός μεθυσμένου – η απεικόνιση των ονείρων, το θέμα που γοήτευε από την αρχή τους δημιουργούς έχει βρει στα σύγχρονα κινούμενα σχέδια έναν σοβαρό εργαλείο για μια άμεση έκφραση.
Εδώ στο Annecy, για 10 μέρες, είδαμε τα όνειρα να ξυπνάνε, να μεταμορφώνονται σε εικόνες και να γεμίζουν τις οθόνες. Ο Εξώστης ήταν και αυτός εδώ.
