«Τον φασισμό βαθιά κατάλαβέ τον, δεν θα πεθάνει μόνος, τσάκισέ τον»
Τα λόγια της Μαρίας Δημητριάδη ηχούσαν διαρκώς στο μυαλό μου βλέποντας την ταινία του Fatih Akin, In the Fade στις Κάννες, πριν μερικούς μήνες (που διαγωνιζόταν για τον Χρυσό Φοίνικα και η πρωταγωνίστρια, Diane KRUGER, απέσπασε το βραβείο καλύτερης Γυναικείας Ερμηνείας). Επειδή μέσα της βρίσκεται μια καυτή αναφορά στην Χρυσή Αυγή και στο δίκτυο φασιστών της σημερινής Ευρώπης και επειδή είχε αρκετά «παράξενες» πολιτικές προεκτάσεις. Πριν συνεχίσω, παρακάτω σκοπεύω να αποκαλύψω το τέλος της ταινίας (και τις ιδιαίτερες προεκτάσεις του) οπότε SPOILERS SPOILERS SPOILERS.
Στην καρδιά του Βερολίνου, η πρωταγωνίστρια της ταινίας επιστρέφει ένα βράδυ στο μαγαζί του άντρα της για να το βρει ανατιναγμένο από μια βομβιστική επίθεση με μια αυτοσχέδια βόμβα, μοναδικοί νεκροί ο τουρκικής καταγωγής άντρας της και ο πεντάχρονος γιος της – οποίοι έγιναν κομμάτια. Οι πρώτες υποψίες της αστυνομίας στρέφονται σε ισλαμική επίθεση, έπειτα σε ξεκαθάρισμα λογαριασμών και τέλος καταλήγουν σε ένα νεαρό ζευγάρι – οπαδοί της καθαρότητας του αίματος και θαυμαστές του Χίτλερ. Στην δίκη που ακολουθεί, και ενώ όλες οι καταθέσεις φαίνονται καταδικαστικές, εμφανίζεται ένας Έλληνας ξενοδόχος (σε μια εμφάνιση μπόνους του Γιάννη Οικονομίδη!) ο οποίος δηλώνει πως το ζευγάρι την ημέρα της επίθεσης έκανε διακοπές στο ξενοδοχείο του. Η αποκάλυψη φωτογραφιών του με μέλη της Χρυσής Αυγής τελικά δεν αποδυναμώνει την κατάθεσή του και τελικά το ζευγάρι αθωώνεται λόγω αμφιβολιών. Η κατάθεση της γυναίκας του θύματος που είδε το ζευγάρι στο τόπο του εγκλήματος θεωρείται μη αξιόπιστη καθώς η ίδια και ο σύζυγός της κάποτε βρίσκονταν στην φυλακή.
Η ταινία του τούρκου Fatih Akin που σήμερα ζει στην Γερμανία, ήταν από τις πιο πολιτικές που είδαμε στο φετινό Φεστιβάλ Καννών. Πρώτον γιατί μιλάει για ένα θέμα που ενώ υπάρχει και μεγαλώνει, οι περισσότεροι σφυρίζουν αδιάφορα: ο ναζισμός (και το αδερφάκι του, ο φασισμός) όχι απλά απλώνουν τα ματωμένα πλοκάμια τους στην Ευρώπη αλλά σχηματίζουν και ένα πανευρωπαϊκό δίκτυο αλληλουποστήριξης. Δεν είναι τυχαίο που ο Fatih Akin χρησιμοποιεί την Χρυσή Αυγή – πέρα από την αγάπη που έχει για την Ελλάδα, ο σκηνοθέτης επιλέγει το ναζιστικό, νόμιμο, ελληνικό κόμμα γιατί ακριβώς εκφράζει απροκάλυπτα την ψυχή του ναζισμού. Ο δικηγόρος υπεράσπισης των ναζιστών είναι εμφανώς και ο ίδιος οπαδός του Χίτλερ αλλά το κρύβει μέσα στο κουστούμι του ενώ ο Έλληνας χρυσαυγίτης είναι υπερήφανος για το «δημοκρατικό, εκλεγμένο από τον Ελληνικό λαό» κόμμα του, όπως λέει ο Οικονομίδης στον ρόλο του χρυσαυγίτη.
Το ζευγάρι δολοφόνων, που είχε τοποθετήσει καρφιά στην αυτοσχέδια βόμβα για να μεγιστοποιήσει τον αριθμό των νεκρών, αθωώνεται μπροστά στα έκπληκτα μάτια της πρωταγωνίστριας αλλά και του κοινού. Ο Fatih Akin, αριστερός ιδεολογικά ο ίδιος, επιλέγει να δείξει την ανικανότητα του υπάρχοντος συστήματος να αντιμετωπίσει το ναζιστικό σύστημα μέσω των νόμιμων διαδικασιών και ταυτόχρονα κριτικάρει την επιλεκτική προκατάληψη ενάντια σε πρώην κατάδικους και την ανοχή του σε φασίστες και με τα κοντινά του πλάνα στην εκπληκτική, νιώθουμε τον πόνο, την αδικία και ναι το μίσος ενάντια στους δολοφόνους. Η πρωταγωνίστρια επιλέγει την μόνη λύση που της μένει – την αυτοδικία. Ο τρόπος που θα το κάνει όμως σοκάρει το κοινό και γενικά οδήγησε τα περισσότερα άρθρα που διάβασα για την ταινία να αποφύγουν τον σχολιασμό της.
«Δεν μπορώ να καταλάβω γιατί επέλεξε αυτή ως τελευταία σκηνή» δηλώνει μια κριτικός από την Σερβία μετά το τέλος της ταινίας. «Δεν μπορεί να μην είδε τις προεκτάσεις της», συνεχίζει.
Η κοπέλα ακολουθεί το ζευγάρι στην Ελλάδα, όπου έρχεται μετά την αθώωση του για να αποφύγει την δημοσιότητα και τοποθετεί μια ίδια αυτοσχέδια βόμβα κάτω από το τροχόσπιτό τους. Μετά από μια στιγμή αβεβαιότητας, αντί να την πυροδοτήσει, την μαζεύει. Το ίδιο βράδυ την βλέπουμε να παρακολουθεί στο κινητό της ένα βίντεο του άντρα και του παιδιού της από όταν ήταν ακόμα ζωντανοί. Την επόμενη μέρα, η κοπέλα ζώνεται την αυτοσχέδια βόμβα, μπαίνει στο τροχόσπιτο και ανατινάζονται και οι τρεις τους σε κομμάτια.
Η ομοιότητα του τρόπου εκτέλεσης των ναζιστών της ταινίας με τις επιθέσεις των τζιχαντιστών σε κάθε μέρος του πλανήτη, είναι υπερβολικά κοντινή για να να είναι τυχαία. Ο Fatih Akin παίζει ένα ιδιαίτερο παιχνίδι με το κοινό του καθώς ο τρόπος που η ταινία είναι γυρισμένη επιδιώκει την συναισθηματική ταύτιση με την Diane KRUGER. Οι θεατές, μπαίνουν στην λογική να αποδεχτούν την αυτοδικία που βλέπουν στην οθόνη τους, να την κατανοήσουν και να μιλήσουν για κάθαρση (βλέπε το ΒΗΜΑ), κάτι που φυσικά δεν θα το έκαναν στην κανονική ζωή τους.
Όπως επίσης θεωρούν δικαιοσύνη και κάθαρση οι εκατοντάδες χαμηλόβαθμοι στρατιώτες του ισλαμικού στρατού την επίθεση ενάντια της Δύσης, οι οποίοι είδαν τις δικές τους οικογένειες να διαλύονται σε κομμάτια από ανώνυμες, αεροπορικές επιθέσεις, προφανώς επιθυμεί να μας θυμίσει ο Fatih Akin μέσω αυτού του παραλληλισμού της τελευταίας σκηνής του.
