Τον γνωρίσαμε από την πρεμιέρα του σύγχρονου μοιρολογιού του Earth Minus στο Αβαείο του Ουεστμίνιστερ αλλά σύντομα έμελλε να τον ξαναβρούμε στα διεθνή καλλιτεχνικά δρώμενα. Ο Δημήτρης Σκύλλας χαρακτηρίζεται ως ένας από τους πιο δραστήριους ανερχόμενους έλληνες συνθέτες σήμερα, ενώ ζει και εργάζεται στο Λονδίνο.
φωτογραφία Νίκος Πανταζάρας
Τα έργα του έχουν άμεση επαφή με έννοιες όπως η σύγχρονη τελετουργία, οι αντιθέσεις και ο έντονος αφηγηματικός χαρακτήρας σε συνδυασμό με την παράδοση, ένας χρυσός συνδιασμός που τον έχει οδηγήσει σε πολυποίκιλες συνεργασίες αλλά και μία εξέχουσα πορεία. Χαρακτηριστικά τον Σεπτέμβρη του 2016 πραγματοποίησε την πρεμιέρα του έργου «Abyss» στο Victoria and Albert του Λονδίνου ύστερα από παραγγελία του μουσείου για το London Design Festival, σύντομα όμως ακολούθησε η αγγλική πρεμιέρα του έργου του Nine Miniatures for the Universe στο περίφημο Royal Albert Hall, ενώ στην Ελλάδα έχει συνεργαστεί με τη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών και το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.
Ο Δημήτρης όμως, τώρα βρίσκεται Θεσσαλονίκη όπου και θα παρουσιάσει στις 21 Οκτωβρίου στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης το πολυσυζητημένο του μουσικό εγχείρημα Περί Ύψους. Πρόκειται για ένα πολυεπίπεδο έργο που φέρνει σε συνάντηση διαφορετικούς καλλιτέχνες από διαφορετικούς καλλιτεχνικούς χώρους και τους καλεί να διερευνήσουν πέντε μεγάλες ιδέες που συνθέτουν την έννοια του Ύψους. Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Δημήτρης συνεργάζεται με διαφορετικούς καλλιτέχνες, αφού οι εξερευνήσεις του τον έχουν οδηγήσει στο παρελθόν σε πλήθος συνεργασιών με χορογράφους, λογοτέχνες και εικαστικούς.
Το Περί Ύψους έρχεται στην Θεσσαλονίκη μετά την πρεμιέρα του στην Αθήνα και εμείς προσεγγίσαμε τον δημιουργό του για να μας μιλήσει για το έργο του συνολικά, την ανάπτυξη του συγκεκριμένου εγχειρήματος αλλά και την σημασία του νέου συνθέτη σήμερα.
φωτογραφία Νίκος Πανταζάρας
Δημιουργείς στο Λονδίνο παρόλα αυτά το έργο σου φανερώνει επιστροφή σε ελληνικά στοιχεία, όπως στο Ηπειρώτικο Μοιρολόϊ σου (Earth Minus). Πως πιστεύεις ότι γεφυρώνεται η δυτική κλασσική μουσική με την ελληνική μουσική παράδοση; Βαθιά μέσα μου υπάρχει ένας και μοναδικός άξονας, η μουσική. Η σύνδεση μεταξύ της δυτικής και της παραδοσιακής μουσικής και τέχνης συμβαίνει εδώ και πάρα πολλά χρόνια. Ο δικός μου ήχος δεν είναι αποτέλεσμα μόνο αυτών των δύο, αλλά παράλληλα νιώθω και επιθυμώ να συγκεντρώνει μία τεράστια ποικιλία αισθήσεων και εμπειριών, από την κλασική και παραδοσιακή μουσική που σπούδασα ως παιδί, μέχρι την ποπ κουλτούρα και τα βιώματά μου στην προσωπική μου ζωή, την ακατανίκητη έλξη μου για το καλό φαγητό και την εμμονή του έρωτα.
Πως θεωρείς ότι έχει επιδράσει στην μουσική σου το γεγονός ότι είσαι πλέον έλληνας του εξωτερικού; Το να ζει κανείς στο εξωτερικό τον κάνει πιο εξωστρεφή σε επιδράσεις ή μήπως στέκεται σαν αφορμή να επιστρέψει πνευματικά στην αφετηρία του; Με ενοχλεί αφάνταστα να ακούω πως «στο εξωτερικό τα πράγματα είναι καλύτερα». Στην Ελλάδα μας διακατέχει μια ανασφάλεια η οποία λειτουργεί ως εμπόδιο στο να κατανοήσουμε μέσα μας ποιοι ειλικρινά μπορούμε να είμαστε. Εκείνος που ωριμάζει, κατανοεί πως δεν υπάρχει ποτέ ισχυρότερη διάσταση από την αίσθηση της μητρικού περιβάλλοντος, είτε αυτό είναι γλώσσα, τόπος ή άνθρωποι. Είμαι Έλληνας που του δίνεται η δυνατότητα να κινείται σε δύο βάσεις, με κυρίαρχη το Λονδίνο. Κι αυτό απαιτεί εμπειρία, υπομονή, παρατηρητικότητα και δύναμη για αν μπορέσεις πρώτα να το χαλιναγωγήσεις και στη συνέχεια να το χρησιμοποιήσεις υπέρ σου.
Αναμένουμε την πρεμιέρα του νέου σου εγχειρήματος Περί Ύψους σύντομα στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, δεν πρόκειται απλά για μία συναυλία μουσικής αλλά για ένα συλλογικό ψηφιδωτό ανθρώπων και τεχνών. Πες μας λίγα λόγια για το πως προέκυψε αυτή η σύλληψη και ποιος είναι ο σκοπός της. Το «Περί Ύψους» ξεκίνησε από τη δική μου ανάγκη για αλληλεπίδραση και επικοινωνία. Ένιωσα τυχερός έχοντας καλλιτέχνες στο περιβάλλον μου τους οποίους έπρεπε οπωσδήποτε να χρησιμοποιήσω σε κάτι συλλογικό, χωρίς όμως να είναι απαραίτητο να γνωριστούν μεταξύ τους. Το «Π.Υ» είναι μία συλλογή, ένα ημερολόγιο. Δε μπορώ να περιγράψω τη χαρά και την τιμή που ένιωσα και ακόμα νιώθω καθώς πολλά από αυτά τα μικρά καλλιτεχνικά έργα έχουν δημιουργηθεί ειδικά για τη δική μου ιδέα. Αυτό δε θα το ξεχάσω ποτέ, πιστεύω θα με ακολουθεί πάντα. Θα το εξελίξω όμως, είναι ήδη στα πλάνα μου!
Η ιδέα της συλλογικής δημιουργίας, του συνδυασμού διαφορετικών τεχνών μεταξύ τους όπως είναι η μουσική, το θέατρο και η λογοτεχνεία αλλά και της σύμπραξης καλλιτεχνών θεωρείς ότι αντιπροσωπεύει την καλλιτεχνική σκηνή της Ελλάδας σήμερα; Κατά πόσο η συλλογικότητα μπαίνει ως αντίβαρο στην ατομικότητα που μας έχει συνηθίσει ο κόσμος της τέχνης; Το «Περί Ύψους» είναι σίγουρο πως δεν αντιπροσωπεύει την καλλιτεχνική σκηνή της Ελλάδας, ούτε όμως του εξωτερικού. Είτε το αποτέλεσμα αρέσει είτε όχι, είτε οι ακροατές αγαπήσουν τα μικρά αυτά έργα είτε όχι, η σημασία και η δύναμη της συνθήκης που δημιουργούμε δεν αλλάζει. Είμαι απόλυτα ειλικρινής όταν λέω πως μέχρι στιγμής δεν έχω συναντήσει κάποιο παρόμοιο πρότζεκτ με τέτοια ακριβώς υφή, σε καμία χώρα, γεγονός που δεν το κάνει απαραίτητα «καλό», σίγουρα όμως με χαρακτήρα. Δεν είμαι καθόλου κατά της ατομικότητας και την υποστηρίζω εμπράκτως, ίσως όμως δεν είναι η μόνη οδός προς την εξέλιξη.
Ο συγκεκριμένος συνδυασμός έχει ξαναγίνει στο παρελθόν, άλλοτε με επιτυχία και άλλοτε με αποτυχία. Ποιος θεωρείς ότι είναι ο απαραίτητος συνδετικός κρίκος που να επιτρέπει την ένωση αυτών των στοιχείων με τον κατάλληλο τρόπο ούτως ώστε να βγει κάτι όντως καινούργιο αλλά και αξιόλογο και ποιες είναι οι προκλήσεις που συναντάς σε αυτήν την πορεία; Όλα τα θεάματα βιώνουν επιτυχίες κι αποτυχίες και αυτό πολλές φορές έχει να κάνει με τις διαφορετικές συνθήκες. Στο «Περί Ύψους» υπάρχει μια κεντρική ιδέα: το Υψηλό και πώς αυτό εκφράζεται από διαφορετικές προσωπικότητες και μέσα έκφρασης. Καθώς η δομή και τα έργα είναι πλέον δομημένα και έχουν δοκιμαστεί στην πρεμιέρα του στην Αθήνα, αυτό που εμένα προσωπικά με απασχολεί περισσότερο είναι η ενέργεια των ερμηνευτών επί σκηνής. Προσπαθώ να δώσω ένα κομμάτι της σκέψης μου όταν στην πρόβα τους εξηγώ πως το «Π.Υ» δεν είναι παράσταση, αλλά ούτε μόνο μία συναυλία. Εάν ήθελα να φτιάξω παράσταση θα είχα προσλάβει σκηνοθέτη. Αντιθέτως, αν ήθελα μια κανονική συναυλία, δε θα φιλοξενούσα λογοτεχνικά κείμενα και ηθοποιούς. Η λέξη-κλειδί είναι η τελετουργία. Με απλότητα και σεβασμό, όπως θα γινόταν σε έναν ναό, χωρίς περιττές ενέργειες αλλά με ειλικρινή πρόθεση.
Στο Περί Ύψους θα συνευρεθούν τα έργα των Λιστ, Κουμεντάκη, Σελαμσή και δικά σου με κείμενα των Κώστα Ακριβού, Λένας Κιτσοπούλου, Αλεξάνδρας Κ* και Χρήστου Χρυσόπουλου σε πρεμιέρα. Πες μας για την επιλογή σου να συνεργαστείς με τους συγκεκρμένους δημιουργούς αλλά και την σχέση των έργων τους με την μουσική που θα τα συνοδέψει. Χαίρομαι και μόνο όταν κανείς αναφέρει όλα αυτά τα ονόματα μαζί! Δεν είναι υπέροχο; Υπάρχουν στιγμές που όταν διαβάζω τη λίστα συντελεστών, σκέφτομαι την τιμή που μου έκαναν όλοι αυτοί οι άνθρωποι να μου χαρίσουν κάτι από την περσόνα τους. Η παρουσίαση αυτή κρύβει μια υποβόσκουσα δομή: Ξεκινά από το υψηλό, κατά μία έννοια πιο ιερό και μυστήριο, φτάνει σε ένα σημείο σάρκας και ρεαλισμού και ξαναγυρίζει στην αφετηρία του. Χτίζοντας αυτήν την δομή, έψαξα να βρω ποιά μουσικά έργα και ποιοι συγγραφείς θα μπορούσαν να υποστηρίξουν την ιδέα μου, έτσι έγινε και η επιλογή. Η χρήση των ηθοποιών ήρθε ως το τελευταίο στοιχείο, απόλυτα και απερίγραπτα σημαντικό για να ολοκληρωθεί το «Περί Ύψους». Κι έτσι έχω τη χαρά να φιλοξενώ τον Όμηρο Πουλάκη και την Αριάννα Χατζηγαλανού επί σκηνής, και τον Αργύρη Πανταζάρα σε voice over.
Χρόνος. Σύμπαν. Έρωτας. Θάνατος. Θεός. Αυτή είναι η συνεισταμένη που δίνεις στο Περί Ύψους, στόχος της οποίας είναι να περιγράψει την έννοια του ύψος. Γιατί επέλεξες το ύψος συγκεκριμένα σαν θέμα και πως προέκυψαν αυτά τα πέντε στοιχεία για να το εκφράσουν; Συνέβη ακριβώς το αντίθετο! Επέλεξα τις πέντε αυτές ιδέες και έψαξα με υπομονή να βρω ποιο είναι το στοιχείο που τα συνδέει όλα μαζί. Και έτσι έφτασα στο Ύψος. Την ιδέα του τίτλου την έδωσε ο φίλος και συνεργάτης Κορνήλιος Σελαμσής πάνω σε μια συζήτηση και στην αναζήτησή μου για τις «Μεγάλες Ιδέες».
Το Περί Ύψους έκανε την πρεμιέρα του στην Αθήνα. Πες μας λίγα λόγια για την ανταπόκριση του κοινού αλλά και την εμπειρία του να δουλεύεις ταυτόχρονα στο εξωτερικό και την Ελλάδα. Ποιες είναι οι προκλήσεις που συναντάς στην μία πλευρά και στην άλλη; Αυτό το μουσικό πρότζεκτ έλαβε μεγάλη προσοχή από τα πρώτα του βήματα, από την αρχή της προετοιμασίας του. Μέχρι που έφτασε η μέρα της πρεμιέρας του όπου ένιωσα ότι ακόμη δεν ήξερα τον ακριβή χαρακτήρα του, τον ένιωθα όμως μέσα μου με φυσικότητα. Και η ζεστασιά του κοινού (όσο και η απορία του!) με έκαναν να χαμογελώ. Είναι αδιαμφισβήτητα ένα πρότζεκτ-πρόκληση και αυτό θα συμβαίνει όπου κι αν παρουσιαστεί. Για μένα δεν έχει διαφορά το που παρουσιάζεται η δουλειά μου και σίγουρα δεν αλλάζει τον τρόπο προσέγγισης μου.
Royal Albert Hall, Victoria and Albert Museum, Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης… και όλα σε διάστημα εντός χρόνου. Πως είναι η ζωή ενός ανερχόμενου συνθέτη σήμερα; Αυτά τα τρία γίνονται σε διάστημα ενός μήνα. Δεν είναι σίγουρα λοιπόν το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα για τη ζωή ενός ανερχόμενου συνθέτη. Γνωρίζω όμως ότι η δική μου ζωή είναι πολύ διαφορετική από τη συνηθισμένη, σχεδόν ριζοσπαστική και αντισυμβατική για τον χώρο μας. Προβάλει αντιθέσεις τέτοιου μεγέθους που δύσκολα συναντά κανείς. Για πολύ καιρό αυτό με δυσκόλεψε αρκετά. Τώρα πιστεύω πως είναι ίσως το πιο δυνατό χαρακτηριστικό μου και το ένα από τα βασικά συστατικά της δουλειάς μου.
Έχεις δηλώσει στο παρελθόν ότι δεν θεωρείς κατακριτέο να φεύγει ένας καλλιτέχνης από την χώρα του στο εξωτερικό για να δουλέψει στον τομέα του αλλά επίσης δεν συμφωνείς με το να ρίχνει πίσω του μαύρη πέτρα. Ποια κατά την γνώμη σου είναι η θέση και ο ρόλος του νέου καλλιτέχνη σήμερα απέναντι στην Ελλάδα της κρίσης; Ίσως να είναι τελικά πολύ σημαντικό να φύγει κανείς από τη χώρα ώστε να συνειδητοποιήσει τα όρια του. Η εμπειρία σε έναν ξένο τόπο σε βοηθά στην αυτογνωσία. Τρέμω να σκεφτώ πως θα ήμουν αυτή τη στιγμή – και κατ'επέκταση η μουσική μου – αν δεν είχα ζήσει εκτός Ελλάδος για μία δεκαετία. Γιατί αυτή η συγκεκριμένη ζωή με έκανε αυτό που είμαι αυτή τη στιγμή. Όσο μεγαλώνω νιώθω πως η Ελλάδα μου δίνει την έκσταση και τη συναισθηματική τριβή που χρειάζομαι για να υπάρχω. Αυτό δεν το έχω βρει σε άλλον τόπο και δε θέλω να το αφήσω. Νομίζουμε πως σημαντικό μέρος είναι μόνο αυτό που μας δίνει επαγγελματικές ευκαιρίες, ας μην υποτιμάμε όμως το μέρος που μας δίνει συναισθηματικό και ψυχικό πλούτο. Ο πλούτος είναι η δουλειά μας, όχι το βιογραφικό μας σημείωμα.
***
φωτογραφία Νίκος Πανταζάρας
Πληροφορίες Παράστασης:Το Περί Ύψους θα παρουσιαστεί στις 21 Οκτωβρίου 2016, Παρ 21:00 (ΑΙΘΟΥΣΑ ΑΙΜΙΛΙΟΣ ΡΙΑΔΗΣ Μ2).
Τιμές εισιτηρίων: 10€, 5€ (μαθητικό – φοιτητικό – κάτοχοι κάρτας ανεργίας)
Προμηθευτείτε τώρα τα εισιτήριά σας από τα εκδοτήρια του Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκης (στον χώρο του Μεγάρου και στην Πλατεία Αριστοτέλους) ή ηλεκτρονικά, στο ticketservices.gr)
