Ο Δημήτρης
Αθηνάκης , μιλά για το δικό του καλοκαίρι τη στιγμή που αποφασίζουμε να το
αποχαιρετήσουμε , όχι σαν διάθεση ή αισιόδοξο τρόπο ζωής αλλά σαν εποχή που
δίνει απλόχερα τη θέση της στην επόμενη. Αυτά είναι μερικά βιβλία που μας
συνέστησε το καλοκαίρι όμως η ολοκλήρωσή τους απαιτεί διάρκεια, χρόνο και
διάθεση Φθινοπώρου. Ας μας συντροφεύσουν….
Είχα
υποσχεθεί στον εαυτό μου, για χιλιοστή εξηκοστή έβδομη φορά, ότι, έστω για δύο
εβδομάδες, δεν θα διαβάσω ούτε πινακίδα αυτοκινήτου· το καλοκαίρι όμως δεν
είναι μόνο δύο εβδομάδες και οι υποσχέσεις που δίνω στον εαυτό μου είναι ο
καλύτερος τρόπος για ν’ αποδείξω ότι διαφωνώ μαζί του μέχρις εσχάτων. Κι έτσι,
νά σου η μικροστοίβα για την καλοκαιρινή περίοδο. Βέβαια, παραμένω σταθερός
αρνητής του διαχωρισμού της ανάγνωσης σε εποχές του χρόνου, αλλά, όσο να ’ναι,
το καλοκαίρι έχει τους δικούς του ρυθμούς· έχει και τις απαιτήσεις του, θ’
αντισταθούμε όμως· καμιά ελαφρότητα στην παραλία / τα Μνημόνια θέλουν αλητεία.
«Αλητεία»·
νά μια ωραία λέξη για τις καλοκαιρινές μου αναγνώσεις. Τα τρία βιβλία που
επέλεξα να διαβάσω εσχάτως έχουν μέσα τους αυτήν τη λέξη· υποθέτω, δεν είναι
τυχαίο, αλλά λίγη σημασία έχει. Ας πούμε, ο Βίτολντ Γκομπρόβιτς, με τον «Κόσμο»
του (εκδ. Νεφέλη 2013), έχει πονηρό γράψιμο και αλάνθαστο ένστικτο ότι ο
αναγνώστης παραμένει κάθε δευτερόλεπτο ένας ζωντανός οργανισμός που μπορεί να
κλείσει το βιβλίο και να το θάψει στην άμμο. Ο Βασίλης Αμανατίδης, ο ποιητής
που μετέφρασε το βιβλίο σε έξοχα ελληνικά, αποδείχτηκε βασικός στυλοβάτης του
κειμένου του Γκομπρόβιτς, και βρεθήκαμε τώρα εμείς, σαν μαγεμένοι, το μυαλό μας
να τριγυρίζει σε πόλεις και χαρακτήρες, σε δωμάτια και παράδοξα γεγονότα, όπου
η αγωνία του αστυνομικού μυθιστορήματος (!) μπλέκεται με τη μυθιστορία της
αγωνιώδους ύπαρξης. Ναι, το καλοκαίρι πέφτουν οι ρυθμοί, αλλά η ζωή παραμένει
εκεί· ο Γκρομπρόβιτς είναι συγγραφέας παντός καιρού, καλύτερα όμως να έχουμε
και κανά παγάκι εύκαιρο· η ένταση της ανάγνωσης έχει τα δικά της αγχολυτικά.
Από την
άλλη, έχουμε και τον Τζιάκομο Λεοπάρντι
με το «Η νύχτα απομένει», μία
ποιητική συλλογή (εκδ. Γαβριηλίδης 2013), όπου η αναστάτωση που αναβλύζει από
τον κάτω κόσμο ―και τον πάνω― των λέξεων του ιταλού ποιητή δεν μπορεί να
διαχωριστεί, κατά κανέναν τρόπο, από την αθέατη ίσως ομορφιά του πραγματικού
κόσμου ή της πραγματικής πραγματικότητας. Η σπουδαία μεταφραστική δουλειά της
ποιήτριας Λένας Καλλέργη βρήκε την αλητεία των ποιημάτων, της γλώσσας τους
δηλαδή, που λέγαμε παραπάνω· καλοχωνεμένες εικόνες για τον πόνο του άλλου· και
ξεχνάς ότι είναι καλοκαίρι· ξεχνάς ώς και τ’ όνομά σου. Μπορείς;
Εντάξει,
πρέπει να επανερχόμαστε πού και πού· κι επειδή θεωρώ ότι η «κρίση είναι
ευκαιρία» για προσωρινή ομφαλοσκοπική ομφαλοσκόπηση και μόνιμη, επιτέλους,
εξατομίκευση της ελευθερίας και κοινωνικοποίηση του ορθολογισμού, έρχεται ο Κάρλο Ροσέλι με τον «Φιλελεύθερο σοσιαλισμό» (μτφρ.
Αχιλλέας Καλαμάρας, εισαγωγή Θανάσης Γιαλκέτσης, εκδ. Πόλις 2013) για να πει τ’
αυτονόητα: η σοσιαλδημοκρατία είναι απότοκο του πολιτικού φιλελευθερισμού· κι
αν σχεδόν αποκλειστικά εκεί μπορούν να τα βρουν οι γενικώς φιλελεύθεροι και οι
γενικώς σοσιαλιστές ή/και σοσιαλδημοκράτες, ώρα είναι να ξαναδούμε αυτό το
ρημαδιασμένο ριζοσπαστικό κέντρο, που τόσο αναγκαίο φαντάζει πλέον· να
ξαναδούμε πού μπορεί αυτός ο κατακαημένος χώρος, που εκτείνεται από τον
φιλελεύθερο χώρο ώς την κλασική σοσιαλδημοκρατία, να χωρέσει, πώς μπορεί ν’
αποτελέσει, έστω και προσωρινά, το ωραίο όχημα του εξορθολογισμού των
κοινωνικών δομών, των οικονομικών λειτουργιών και του ―πόσο κλισέ και πόσο
αναγκαίο― βαθέματος της κουρελιασμένης δημοκρατίας, πέρα από λαϊκίστικες
παλαβομάρες, τερατώδη μορφώματα και αμοντάριστα βίντεο. Ο φιλελεύθερος
σοσιαλισμός, ως έννοια πια, δεν θ’ αποτελεί πια τον προνομιακό χώρο των
χρήσιμων ηλίθιων αλλά των αναγκαίων ευφυών· εκείνων που ζητούν ν’ αναπνέουν
ελεύθεροι κι ωραίοι, μόνοι και με παρέα· με λογική. Χορτάσαμε όραμα, ας κάνουμε
και καμιά δουλειά επιτέλους.
* * * *
Ο Δημήτρης
Αθηνάκης γεννήθηκε στη Δράμα το 1981. Σπούδασε κοινωνική θεολογία στην Αθήνα,
φιλοσοφία στη Θεσσαλονίκη και φιλοσοφία της επιστήμης στο Άμστερνταμ. Ζει
ανυποχώρητα στο κέντρο της Αθήνας και μεταφράζει, επιμελείται και γράφει (για)
βιβλία. Έχει εκδώσει δύο ποιητικές συλλογές: «Δωμάτιο μικρών διακοπών: ένα
ποίημα μικρού μήκους και άλλα πλάνα» (εκδ. Κέδρος 2012) και «χωρίσεμεις» (εκδ.
Κοινωνία των (δε)κάτων 2009). Ποιήματά του έχουν εμφανιστεί σε διάφορες γλώσσες
και εξακολουθούν να εξαφανίζονται στη δική του. Ζει μονίμως με την ελπίδα να
πάψει να ελπίζει.
