Πιερ Πάολο Παζολίνι. Μια προσωπικότητα, εκατομμύρια λέξεις και συναισθήματα. Σκηνοθέτης, ηθοποιός, συγγραφέας, ποιητής, μαρξιστής, ομοφυλόφιλος, αμετανόητος αντιφασίστας. «…μια αλογόμυγα σαν τον Σωκράτη που τάραξε τα λιμνάζοντα νερά της Ιταλίας, της Ευρώπης και εν γένει ολόκληρου του κόσμου…». Αυτά και άλλα τόσα ήταν ο Παζολίνι στα χρόνια της φασιστικής Ιταλίας και αυτά καλείται να παρουσιάσει ο Ένκε Φεζολλάρι στη σκηνή του Θεάτρου Αυλαία, σε ένα χειμαρρώδη μονόλογο. Λίγες μέρες πριν από την επιστροφή της παράστασης στη Θεσσαλονίκη, ο πρωταγωνιστής μιλάει στον Εξώστη για το έργο και την πολυσχιδή αυτή προσωπικότητα που υπήρξε ο Παζολίνι.
Ο «Παζολίνι» επιστρέφει στο Θέατρο Αυλαία. Τι κριτικές έχετε λάβει μέχρι στιγμής για την παράσταση;
Η παράσταση παίχτηκε στην Αθήνα για περιορισμένο αριθμό παραστάσεων και στη Θεσσαλονίκη και Πάτρα,τώρα ξεκινά ενας δεύτερος κύκλος. Οι κριτικές ήταν ενθαρρυντικές, η απήχηση για τα δεδομένα θεωρώ ότι κέρδισε το στοίχημα της. Για μένα, αυτό που θεωρώ οτι είναι σημαντικό είναι το κοινό πως εισπράττει την παράσταση και αυτό με συγκινεί. Την ημέρα της επετείου της δολοφονίας του Αλέξη το θέατρο στην Αθήνα ήταν γεμάτο! Αυτό σημαίνει ότι παρα τα επεισόδια, οι θεατρόφιλοι αψήφησαν τις δυσκολίες στη μετακίνηση και επέλεξαν να έρθουν να μας δουν. Χαίρομαι για τις διαφορετικές ηλικίες που συγκέντρωσε η παράσταση και φυσικά οτι πολλοί άνθρωποι ήρθαν σε επαφη με τον Ποιητή και το εργο του και πολλοί θεατές -νέοι κυρίως- μου έλεγαν «Θα πάω να δω ταινία του Παζολίνι!» ή «Πω πω τρομερή προσωπικότητα δεν το ήξερα!». Όλο αυτό το ταξίδι που καλείται ο θεατής να κάνει πρίν η μετα τη παράσταση, είναι κέρδος για μας. Κάτι καταφέραμε, οπότε αυτο είναι μια μορφή επιβράβευσης για μένα και την Αγγελική Καρυστινού.
Πείτε μας κάποια λόγια για το πως δουλέψατε με την κ.Καρυστινού. Τι ακριβώς θα δούμε επί σκηνής;
Ήταν μια περιπέτεια! Όταν την κάλεσα να αναλάβει την σκηνοθεσία και να συνεργαστούμε ήταν κάτι που το ένστικτο μου δεν με ξεγελούσε. Είχα ήδη το κείμενο του Γιάννη Σολδάτου, ριχτίκαμε με τα μούτρα στη δουλειά∙ πολύ έρευνα, διάβασμα, μελέτη, ταινίες, συνεντεύξεις… δεν ήταν εύκολο να συγκεντρώσεις ενα άπειρο υλικό. Σε κάθε πρόβα η Αγγελική, έγραφε,διόρθωνε σκηνές, μου τις έδινε, δούλευε την υποκριτική… εκείνη κινούσε τα νήματα, συνέλαβε τη δομή της παράστασης. «…Ο Παζολίνι ξυπνά μετά τη δολοφονία στην Όστία ,ακροβατεί σε ενα πουργατόριο θα λέγαμε και ξετυλίγει το κουβαρι της ζωής του και προσπαθεί να λύσει το μυστήριο της δολοφονίας..». Έχει και την γραφή της Αγγελικής, πολυ προσωπικά της πράγματα, αλλά κυρίως αυτός που μιλά είναι ο Παζολίνι. Ήταν δύσκολο, γιατί έπρεπε να βρώ ενα τρόπο τελείως δικό μου να ενσαρκώσω τον Πιέρ –δε θέλαμε καρικατούρα-. Φυσικά, στη παρασταση εχω μακιγιάζ και υπάρχει μια εσανς του να είμαι κοντά σε εκείνον, αλλά σημασία έχει ότι έφτιαξα εναν ρόλο, υποδύομαι έναν χαρκτήρα, έναν άνθρωπο με σάρκα και οστά. Είναι μια ωδή στον Πιερ Πάολο, αλλά είναι μια βαθειά συγκινητική και ανθρώπινη παράσταση. Είναι η Οδύσσεια, η ιστορία δεν είναι μια φλου αρτιστίκ περφόρμανς. Είναι καθαρό Θέατρο με σαρκα και οστά. Μας ενδιέφερε να αποτυπώσουμε μια ολόκληρη ζωή, αλλά πώς να τη χωρέσεις μέσα σε 70 λεπτά; Νομίζω με ταπεινότητα και σεβασμό κάτι καταφέρνουμε και το λέω διότι είναι μια πολυ απαιτητική δουλειά. Καλείσαι με όλο σου το είναι να υποδύεσαι μια τόσο συναρπαστική ,απίθανη προσωπικότητα ενός αιρετικού ανθρώπου με καταραμένο τέλος, «βγάζοντας τα συκώτια» κάθε φορά που τον ερμηνεύεις.
Ο Πιερ Πάολο Παζολίνι υπήρξε ένας ιδιαίτερος καλλιτέχνης. Τι πιστεύετε ότι ήταν αυτό που τον έκανε να ξεχωρίσει;
Ήταν νομίζω η ιντελιγκέντσια του, η διανόηση, η γλώσσα, η αγάπη του για την Ιταλία, για τον Άνθρωπο ή τη ζωή του και η Τέχνη του είναι ένα μονοπάτι. Δε φοβόταν τίποτα, ήταν στοχαστής, έπαιρνε θέση στα σημαντικά ζητήματα της χώρας του, τολμούσε.. τον έσερναν σε δίκες και αθωωνόταν. Δεν καταδικάστηκε ποτέ! Ήταν πολιτικοποιημένος, θαρραλέος και σκοτεινός συνάμα και είχε μια άγρια μοναξιά… Νομίζω αυτό το πολύπλευρο ήταν που τον ξεχώρισε. Το ότι ηταν και ποιητής και σκηνοθέτης και δάσκαλος και άλλες τόσες ιδιότητες … είχε πολλά ταλέντα ,αγάπησε και αγαπήθηκε πολύ….
Έχοντας δουλέψει πάνω στην προσωπικότητα του Παζολίνι, έχετε βρει στοιχεία της που να συγκλίνουν ή να απέχουν έντονα από τη δική σας;
Νομίζω ότι μελετώντας τον στην αρχή έλεγα γελώντας στη πρόβα : «Ωραία εγώ τωρα είμαι μακρινός συγγενής του!». Τον θαύμαζα, αν και είχα έρθει μόνο με το κινηματογραφικό του έργο σε επαφή, στη πορεία των προβών κάθε μέρα έβρισκα πολλά στοιχεία που, είτε τα θαυμάζω σε κάποιον, είτε τα διαθέτω εγώ ως προσωπικότητα. Νομίζω ο τρόπος που κάνουμε Τέχνη, cinema povere-teatro povere, αυτή η μινιμαλιστική και ταξική πάλη που ένιωθε εκείνος ,ο τρόπος που βλέπουμε τη ζωή, η αναζήτηση της αλήθειας,ο αντικομφορμισμός… Βέβαια, εκείνος ήταν αρκετά πλούσιος! Η αγάπη για τη μητέρα του όπως εγω με τη δική μου, ο πατέρας … η ζωή του έχει αρκετα κοινά με τη ζωή μου θα έλεγα.. το υποπρολεταριάτο. Κατανοώ σε βάθος πολλα πράγματα ως προς τη σκέψη του και το έργο του, με έχει επηρεάσει η Παζολινική αισθητική σαν σκηνοθέτη, έχω γαλουχηθεί ως προς το καλλιτεχνικό του κομμάτι ,αλλά και η προσωπική μου ζωή,οι σχέσεις μου και οι φιλίες μου ,ναι, θα έλεγα οτι έχουν πολλά κοινά.
Από τα έργα του, ποιο είναι αυτό που σας «άγγιξε» περισσότερο. Πώς βρίσκετε τη σκηνοθετική του ματιά;
«Μάμμα Ρόμα» και «Θεώρημα»! Τα θεωρώ αριστουργήματα! Είναι πιστεύω και τα πιο άρτια του ,όχι μόνο απο αισθητικής άποψης αλλά και στη δομή τους τους: δυνατό σενάριο, υποκριτική και ατόφιος ρεαλισμός, εμπεριέχουν μεγάλα ζητήματα και πλάνα ποίησης. Δεν μπορώ να μην αναφέρω και το αριστούργημα του, το «Κατα Ματθαίον»∙ ένας άθεος σκηνοθέτης έκανε την πιο χριστιανική ταινία!!!
Ο Παζολίνι εκτός από σκηνοθέτης, υπήρξε και συγγραφέας/ποιητής. Για εσάς τη ρόλο παίζουν αυτού του είδους τα αναγνώσματα στη ζωή;
Η ποίηση κατέχει μεγάλο ρόλο στη ζωή μου,αγαπώ πολυ τους έλληνες ποιητές. Η Ελλάδα εχει την τύχη να έχει Ποίηση και Μουσική. Σε οτι αφορά το διάβασμα, θα ήθελα να εχω περισσότερο χρόνο, θα ήθελα κάποια στιγμή να τολμήσω να γράψω ένα θεατρικό… ίδωμεν! Πιστεύω ότι αν διαβάζει ο καθένας ενα ποίημα την ημέρα είναι αντίδοτο στη μιζέρια της καθημερινότητας … Αφεθείτε να σας κατακλύσουν οι λέξεις!
Ποιες προσωπικότητες από το χώρο των τεχνών θαυμάζετε κι αποτελούν για εσάς πηγή έμπνευσης;
Παλιά «θαύμαζα»,τωρα θα έλεγα περισσότερο «εκτιμώ»! Εκτιμώ, λοιπόν, το Φελλίνι,τον Αλμοδόβαρ,τον Πιερ,τον Μπέργκμαν,τη Μανιάνι, τον Αντονιόνι,την Μπέτυ Ντέιβις,τη Τζάνις Τζόπλιν,τη Νινα Σιμόν, το Χατζιδάκι και το Θεοδωράκη,την Ειρήνη Παππά,τη Μελίνα,τον Κακογιάννη,τη Λαμπέτη,τον Τσέχωφ, τον Σαίξπηρ … αλλά συνάμα θαυμαζω τη γυναίκα που μεγαλώνει μόνη της τα παιδιά της,τους λιμενικούς που σώζουν πρόσφυγες,τους γιατρούς,τους δασκάλους,τις γυναίκες που αγωνίζονται για την ισότητα σε πολλές χώρες του κόσμου, τους ιεραποστόλους στην Αφρική, τους ανθρώπους που προσεύχονται για την σωτηρία της ανθρωπότητος. Θαυμάζω τη μητέρα μου και την αδερφή μου. Θαυμάζω τους Πεφωτισμένους ανθρώπους. Θαυμάζω τον Άνθρωπο που αγωνίζεται κάθε μέρα για την επιβιωση του και σηκώνει ψηλά το κεφάλι,τον Παρθενώνα και τον Ελληνικό Πολιτισμό, θαυμάζω το Καλό,το Άγιο –ότι κι αν σημαινει αυτό-, τους φίλους μου ,το Κάλλος, την Κάλλας…τους συνεργάτες μου!
