Είκοσι πέντε χρόνια συμπληρώθηκαν στις 4 Αυγούστου, από τον θάνατο του ποιητή από τις Κροκεές Λακωνίας κι ενός από τους πιο σημαντικούς εκπροσώπους της γενιάς του '30.
Ευαίσθητος, λυρικός, εγκάρδιος, αλλά και με εναργή κοινωνική ευαισθησία, ο Νικηφόρος Βρεττάκος αντιπροσωπεύει την ποιητική πληρότητα που θέτει στο επίκεντρο τον άνθρωπο. Γεννημένος την Πρωτοχρονιά του 1912, έζησε τα πρώτα του χρόνια στα χωριά Κροκεές και Πλουμίτσα, ενώ κατά την περίοδο του γυμνασίου φοίτησε μαζί με το Ρίτσο στο Γύθειο. Στην Εμπορική Λέσχη Γυθείου, μάλιστα, ο δεκαεξάχρονος μόλις Βρεττάκος πραγματοποίησε δύο διαλέξεις που αφορούσαν το Χριστιανισμό και το Μαρξισμό. Η δυσχερής οικονομική κατάσταση της οικογένειάς του τον ανάγκασε να απασχοληθεί σε διάφορες εργασίες για περίπου 40 χρόνια. Παρόλα αυτά, το 1929 και το 1933 εξέδωσε δύο ποιητικές συλλογές που τιτλοφορήθηκαν «Κάτω από σκιές και φώτα» και «Κατεβαίνοντας στη σιγή των αιώνων», αντίστοιχα. Την περίοδο 1940-1941 πολέμησε στο αλβανικό μέτωπο κι ένα χρόνο μετά, προσχώρησε στις τάξεις της Εθνικής Αντίστασης με το ΕΑΜ, εγγραφόμενος στο Κ.Κ.Ε., από όπου διεγράφη το 1949 λόγω του λυρικού του δράματος «Δυο άνθρωποι μιλούν για την ειρήνη του κόσμου».
Αναζητώ μίαν ακτή να μπορέσω να φράξω
με δέντρα ή καλάμια ένα μέρος
του ορίζοντα. Συμμαζεύοντας το άπειρο, νάχω
την αίσθηση: ή πως δεν υπάρχουνε μηχανές
ή πως υπάρχουνε πολύ λίγες· ή πως δεν υπάρχουν στρατιώτες
ή πως υπάρχουνε πολύ λίγοι· ή πως δεν υπάρχουνε όπλα
ή πως υπάρχουνε πολύ λίγοι σε απόκεντρα
σημεία της γης όπου ακόμη δεν έγιναν αμαξωτοί δρόμοι.
Το ελπίζει ο Θεός
πως τουλάχιστο μες στους λυγμούς των ποιητών
δεν θα πάψει να υπάρχει ποτές ο παράδεισος.
«Ένας μικρότερος κόσμος»
Το 1948 γνώρισε και συνδέθηκε φιλικά με τον Άγγελο Σικελιανό. Από το 1955 έως το 1959 διετέλεσε δημοτικός σύμβουλος στο Δήμο Πειραιά, συμβάλλοντας στην πολιτιστική ανάπτυξη της περιοχής με την ίδρυση του Ιστορικού Αρχείου, του Πειραϊκού Θεάτρου του Δημήτρη Ροντήρη, τη Δημοτική Πινακοθήκη και τη Φιλαρμονική Πειραιώς. Το 1957 μετέβη μαζί με το Στρατή Μυριβήλη στην Ε.Σ.Σ.Δ., εν όψει της Παγκόσμιας Συνάντησης Δημοκρατικής Νεολαίας και αμέσως μετά, έγραψε το βιβλίο «Ο ένας από τους δύο κόσμους» που κατηγορήθηκε για παράβαση του Ν.509 του 1947 (όπως συνέβη με τους Ρίτσο και Αυγέρη) περί διάδοσης ανατρεπτικών ιδεών. Με το πραξικόπημα των Συνταγματαρχών το 1967, ο Βρεττάκος αυτοεξορίστηκε στην Ελβετία και ταξίδεψε στην Αγγλία, τη Γερμανία, τη Γαλλία, την Ιταλία και την Κροατία. Μετά το 1974, επέστρεψε στην Ελλάδα κι εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Προτάθηκε τέσσερις φορές για το βραβείο Νόμπελ και τιμήθηκε, μεταξύ άλλων, με το βραβείο Ουράνη και τρεις φορές (1940, 1956, 1982) με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης. Στις 4 Αυγούστου 1991 και σε ηλικία 79 ετών, έφυγε από τη ζωή στην Πλουμίτσα.
Ειρήνη, λοιπόν,
είναι ό,τι συνέλαβα μες απ' την έκφραση
και μες απ' την κίνηση της ζωής. Και Ειρήνη
είναι κάτι βαθύτερο απ' αυτό που εννοούμε
όταν δεν γίνεται κάποτε πόλεμος.
Ειρήνη είναι όταν τ' ανθρώπου η ψυχή
γίνεται έξω στο σύμπαν ήλιος. Κι ο ήλιος
ψυχή μες στον άνθρωπο.
«Ειρήνη είναι όταν…»
Η ποίηση του Βρεττάκου είναι βαθύτατα επηρεασμένη από τις κοινωνικοπολιτικές εξελίξεις κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου και του Β' Παγκόσμιου Πολέμου, με αποτέλεσμα τα πρώτα του έργα να εμφανίζουν μια μελαγχολική διάθεση, η οποία σταδιακά και μακροπρόθεσμα μετατρέπεται σε αγωνιστικότητα και αισιοδοξία μέχρι το τέλος της ζωής του. Η αισιοδοξία του Λάκωνα συγγραφέα για ένα καλύτερο αύριο – πιο ανθρώπινο – παρατηρείται στα έργα του ως ένας συμφυρμός μαρξιστικών ιδεών και θρησκευτικών φαινομένων που, σε συνδυασμό με την έντονη φυσιολατρία του (π.χ. το θαυμασμό του για τον Ταΰγετο), οδηγούν στον έσχατο αξιακό αναβαθμό: την αγάπη. Ο ρόλος, των ποιητών, αφετέρου, είναι να προβάλλουν το θεμελιώδες αίσθημα της αγάπης που θα αποστρέφει τον άνθρωπο από τη φρίκη του πολέμου.
Ο ήλιος μοιράζεται σε κομμάτια
μέσα στους ποιητές. Είναι το αντίδωρο
που ο Θεός διανέμει στους εντολείς του.
Συμμετέχουμε στην υπόθεση του φωτός.
Ενώ φτιάχνουν εκείνοι, πουλούν, διακινούν
όπου γης κι όπου άνθρωποι όπλα
κι αποθηκεύουν αίμα σκοτώνοντας όνειρα
εμείς προσπαθούμε:
Να φτιάξουμε
έναν ουρανό με λίγες λέξεις.
«Απόκριση»
