Το έργο του Σαίξπηρ Τρωίλος και Χρυσηίδα είναι ένα βιβλίο για το οποίο, ως προχθές, δεν γνώριζα απολύτως τίποτε: δεν ήξερα την υπόθεσή του ή έστω αορίστως το θέμα του, δεν ήξερα αν πρόκειται για κωμωδία ή για τραγωδία και δεν ήξερα αν από τους μελετητές και τους αναγνώστες του Σαίξπηρ τοποθετείται στα αριστουργήματα του βάρδου ή στις αποτυχίες του (γιατί, ως γνωστόν, υπάρχουν και τέτοιες στο σαιξπηρικό έργο). Ήξερα, από την Ιλιάδα, τη Χρυσηίδα και θυμήθηκα (έψαξα δηλαδή και βρήκα) και τον Τρωίλο, έναν ακόμη από τους γιους του Πρίαμου τον οποίο τον σκότωσε κι αυτόν ο Αχιλλέας. Πουθενά όμως δεν είχα βρει να συνδέονται κάπως οι δυο τους, πέρα από τον τίτλο του σαιξπηρικού έργου.
Η υπόθεσή του Τρωίλου και της Χρυσηίδας εκτυλίσσεται, λοιπόν, κατά τον έβδομο χρόνο του Τρωικού πολέμου, στις σκηνές του στρατοπέδου των Ελλήνων και μέσα στα τείχη της Τροίας. Η Χρυσηίδα είναι κόρη του μάντη Κάλχα ο οποίος, γνωρίζοντας χάρη στις ικανότητες του εκ των προτέρων την έκβαση του πολέμου, έχει αυτομολήσει στους Αχαιούς, η ίδια όμως βρίσκεται ακόμη στην Τροία. Ο Τρωίλος είναι ερωτευμένος μαζί της και με τη βοήθεια του θείου της Πάνδαρου καταφέρνει να κερδίσει την αγάπη της και να την κάνει δική του. Αμέσως μετά την πρώτη τους νύχτα όμως οι Τρώες παραδίδουν τη Χρυσηίδα στους Έλληνες (προκειμένου να εξαγοράσουν έναν αιχμαλωτισμένο πολεμιστή τους). Στο στρατόπεδο των Ελλήνων η απελπισμένη ερωτευμένη κόρη φλερτάρει με όλους τους Έλληνες βασιλιάδες και πέφτει τελικά στην αγκαλιά του Διομήδη λησμονώντας τον επίσης απελπισμένο Τρωίλο.
Παράλληλα με αυτή την, ελάχιστα ρομαντική, ερωτική ιστορία (που γράφτηκε πέντε μόλις χρόνια μετά τον Ρωμαίο και την Ιουλιέτα κι ας φαίνεται ότι αιώνες χωρίζουν την αντίληψή τους για τον έρωτα) παρακολουθούμε τις ίντριγκες και τις έριδες των αρχηγών του ελληνικού στρατού, του Αγαμέμνονα, του Αχιλλέα, του Αίαντα, του Οδυσσέα, του Διομήδη, οι οποίοι παρουσιάζονται από τον Σαίξπηρ όχι απλώς απομυθοποιημένοι αλλά εντελώς γελοιοποιημένοι: αλαζόνες και ανόητοι, λάγνοι και ακόλαστοι άνανδροι και άβουλοι (ο Αχιλλέας, για παράδειγμα, αποτραβηγμένος από τον πόλεμο περνάει τις μέρες του και τις νύχτες του στο κρεβάτι με τον Πάτροκλο, ενώ σκοτώνει τον Έκτορα κάποια στιγμή που τον πετυχαίνει μόνο και άοπλο).
Ο μόνος που διασώζεται είναι ο Θερσίτης, ο οποίος είναι και ο πιο ενδιαφέρον χαρακτήρας του έργου (όπως όλοι οι τρελοί, οι γελωτοποιοί, οι μέθυσοι στα έργα του Σαίξπηρ). Ήδη ο Όμηρος τον περιέγραφε ως δύσμορφο, κακόγλωσσο και θρασύ και ο Σαίξπηρ, εκμεταλλευόμενος αυτή την παράδοση, τού δίνει το δικαίωμα να σχολιάζει και να ειρωνεύεται ευφυώς και ελεύθερα πρόσωπα και καταστάσεις μες στο ελληνικό στρατόπεδο. Μιλάει ο Θερσίτης, παρουσία του Αχιλλέα και του Πάτροκλου: «Ο Αγαμέμνονας είναι ηλίθιος που νομίζει πως είναι αρχηγός του Αχιλλέα, ο Αχιλλέας είναι ηλίθιος που αφήνει τον Αγαμέμνονα να είναι αρχηγός του, ο Θερσίτης είναι ηλίθιος που έχει έναν ηλίθιο γι' αφεντικό, ο δε Πάτροκλος είναι ηλίθιος εκ φύσεως.»
Όπως γίνεται φανερό και μόνο από μια σύντομη περίληψη της υπόθεσής του, αυτό που σε όλη το μάκρος του έργου κυριαρχεί είναι η αμφισβήτηση των ιδεών τόσο του πολέμου και του ηρωισμού όσο και του έρωτα και της αφοσίωσης. Οι ήρωες είναι γελοίοι ή αχρείοι και οι ερωτευμένοι άπιστοι ή περιφρονημένοι. Ο πιο ένδοξος πόλεμος της αρχαιότητας, που έγινε για την καρδιά της ομορφότερης γυναίκας και για την αιώνια δόξα των ηρώων, γίνεται «για μια πουτάνα κι έναν κερατά», όπως λέγεται κάθε τόσο μες στο έργο. Σύμφωνα με τον Μάριο Πλωρίτη το έργο «θα μπορούσε να έχει τον υπότιτλο Το γκρέμισμα μιας αυταπάτης. Ή, σωστότερα, δύο: της αυταπάτης του ρομαντικού έρωτα και της αυταπάτης του ηρωικού πολέμου».
Ούτε κωμωδία ούτε τραγωδία, ούτε ρομαντικό δράμα ούτε πολεμικό έπος, ούτε φιλοσοφική πραγματεία ούτε ψυχολογική ανάλυση, αλλά όλα αυτά μαζί, ο Τρωίλος και η Χρυσηίδα είναι το πιο σύγχρονο, ίσως, έργο του Σαίξπηρ – εκτός κι αν ο αναγνώστης είναι ερωτευμένος.
περισσότερα άρθρα στο http://charalamposgiannakopoulos.com/
