Γεννημένος το 1960 στο Ντούκες ντε Ρεκένα, ένα μικρό αγροτικό χωριό στη Βαλένθια, ο Χουάν Βιθέντε Πικέρας (Juan Vicente Piqueras), είναι μια αυθεντική ποιητική φωνή της Ισπανίας, σεναριογράφος, μεταφραστής και καθηγητής Ισπανικών. Σπούδασε Ισπανική Φιλολογία στη Βαλένθια. Διετέλεσε Διευθυντής Σπουδών του Ινστιτούτου Θερβάντες της Αθήνας και τώρα κατέχει την ίδια θέση στο Ινστιτούτο Θερβάντες στο Αλγέρι. Το έργο του περιλαμβάνει τις ποιητικές συλλογές «Η λέξη όταν» (1992, Βραβείο Χοσέ Ιέρρο), «Οι τόποι της κόμης» (1999, Βραβείο Αντόνιο Ματσάδο), «Χωριό» (2006, Βραβείο Κριτικής της Βαλένθια και Βραβείο Διεθνούς Φεστιβάλ Μεντεγίν), «Η ώρα της αναχώρησης» (2010, Βραβείο Χαέν), «Εγώ στη θέση σου» (Εγχειρίδιο γραμματικής και ποίησης, 2012) και «Αθήνα» (2012, Βραβείο Loewe). Το 2012 του απονεμήθηκε το Βραβείο Μανουέλ Αλκάνταρα για το ποίημά του «Το άδειο δωμάτιο», στη μνήμη του φίλου και δασκάλου του, Κάρλος Εντμούντο δε Όρυ. Στα ελληνικά κυκλοφορούν τα βιβλία του Ιστορία της Δίψας, 2008 Ινστιτούτο Θερβάντες, Τί κάνω εγώ εδώ (2012) και Αθήνα (2014) και τα δύο από τις εκδόσεις Γαβριηλίδης. Με τον τίτλο «Η Αθήνα του Piqueras» έρχεται να παρουσιάσει την ομώνυμη συλλογή του εμπνευσμένη από τα χρόνια που έζησε στην Αθήνα και του χάρισε το Βραβείο Loewe στο πλαίσιο της φετινής 12ης ΔΕΒΘ συμμετέχοντας στο αφιέρωμα στη Ιβηροαμερικάνικη Λογοτεχνία.
φωτογραφία: Daniel Mordzinski
Συνέντευξη στον Εξώστη
Ε: Όλη σας τη μέχρι τώρα ζωή υπήρξατε ένας πολίτης της Μεσογείου: έχετε ζήσει και στις τρεις χερσονήσους της mare nostrum (γεννηθήκατε στην Ισπανία, ζήσατε για αρκετά χρόνια στην Ιταλία και την Ελλάδα) ενώ πρόσφατα μετακομίσατε στην Αλγερία. Πώς σας φαίνεται τούτος ο κόσμος σήμερα;
ΧΒΠ: Πιστεύω πως είναι εξίσου τραγικό αλλά και επαίσχυντο το γεγονός ότι η θάλασσα του Οδυσσέα, η θάλασσα των Φοινίκων και των Ρωμαίων, η θάλασσα του πολιτισμού μας, μετατρέπεται σε νεκροταφείο τόσων ανθρώπων, που το μόνο έγκλημα το οποίο έχουν διαπράξει είναι η φτώχεια τους και ότι μετανάστευσαν αναζητώντας μία καλύτερη ζωή.
Ε: Πτυχιούχος του Τμήματος Ισπανικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου της Βαλένθια, έχετε εργαστεί ως ηθοποιός, εκφωνητής ραδιοφώνου, σεναριογράφος, καθηγητής Ισπανικών. Και το πρώτο σας βιβλίο, το 'Tentativas de un heroe derrotado', εκδόθηκε το 1985. Τι απαιτήθηκε για να εκδοθεί και πόσο αυτό επηρέασε τη μετέπειτα συγγραφική σας πορεία;
ΧΒΠ: Ήμουν μόλις εικοσιτεσσάρων χρονών. Έστειλα τα ποιήματά μου στον Φέλιξ Γκράντε, έναν ποιητή που εκτιμούσα ιδιαίτερα. Του άρεσαν και θέλησε να τα εκδώσει. Χάρη σ' εκείνον κατάλαβα πως όλα όσα έγραφα μέσα στην προσωπική μου απομόνωση, αποκλειστικά για μένα, για να καθαρίσω το μυαλό μου και να γνωρίσω το εαυτό μου, μπορούσαν παράλληλα να συντροφεύσουν κι άλλους ανθρώπους.
Ε: Ζήσατε στην Αθήνα για αρκετά χρόνια, δουλεύοντας ως Διευθυντής Σπουδών στο Ινστιτούτο Θερβάντες.
ΧΒΠ: Έζησα στην Αθήνα από το 2007 ως το 2012, στα Εξάρχεια. Έζησα από κοντά πολλά πράγματα που άλλαξαν τόσο την πόλη όσο κι εμένα τον ίδιο. Ταξίδεψα στην Ελλάδα κι αυτό υπήρξε μια αποκάλυψη για μένα. Ο προσωπικός μου ταπεινός φόρος τιμής για όλη αυτή την εμπειρία είναι το βιβλίο μου με τίτλο Αθήνα.
Ε: Επιστρέφετε στην Ελλάδα, για να παρουσιάσετε το τριαντάχρονο πολυβραβευμένο ποιητικό σας έργο στο πλαίσιο της 12ης ΔΕΒΘ, ως επίτιμος προσκεκλημένος της χώρας σας. Πώς θα αντιδρούσατε εάν σας έλεγα πως τα δύο τελευταία σας βιβλία, τα Τι κάνω εγώ εδώ; (2012) και Αθήνα (2014), δύο από τα τρία βιβλία σας που έχουν συνολικά μεταφραστεί στα ελληνικά, δεν υπάρχουν στα βιβλιοπωλεία της Θεσσαλονίκης;
ΧΒΠ: Λυπάμαι παρά πολύ που δεν υπάρχουν στα βιβλιοπωλεία της πόλης. Δε ξέρω εάν πρόκειται για κάποιο πρόβλημα στη διανομή τους εκ μέρους του έλληνα εκδότη μου, που με τόση γενναιοδωρία και φροντίδα τα εξέδωσε, ή επειδή η ποίηση είναι πλέον η Σταχτοπούτα της λογοτεχνίας που κανείς πια δεν νοιάζεται γι' αυτήν. Άλλωστε υπάρχουν πλέον βιβλιοπωλεία που δε διαθέτουν ξεχωριστό τμήμα για την ποίηση.
Ε: Μπορεί κάποιος να μάθει κάτι σχετικά με την ποίηση παρακολουθώντας μία ομιλία; Μπορεί μια ομιλία να μας διδάξει πώς να διαβάζουμε την ποίηση ή μήπως είναι ακόμη ένας τρόπος για να μάθουμε πώς να συζητάμε γι' αυτήν;
ΧΒΠ: Η ποίηση έχει φωνητική διάσταση και προέλευση. Στην αρχή η ποίηση ήταν τραγούδι, είναι μουσικό είδος. Λατρεύω να απαγγέλλω ποιήματα και να συνομιλώ με τούτη την παγκόσμια μυστική αδελφότητα των ανθρώπων που διαβάζουν ποίηση.
Ε: Υπάρχουν κανόνες, συνταγές και μυστικά σχετικά με τη συγγραφή; Τους ακολουθείτε στην ποίησή σας; Μπορούν να διδαχθούν;
ΧΒΠ: Η ποίηση δεν έχει να κάνει ούτε με μαγεία ούτε με ταχυδακτυλουργία. Δεν υπάρχουν κόλπα και μυστικά. Πίσω από ένα καλό ποίημα υπάρχουν οπωσδήποτε αμέτρητες ώρες σκληρής δουλειάς, διάβασμα, γράψιμο, σιωπή, ενασχόληση. Η μόνη συνταγή που συστήνω είναι η διαρκής χρήση του κάδου των απορριμμάτων.
Ε: Ένα βιβλίο σύγχρονης ποίησης που εύχεστε να το είχατε γράψει εσείς;
ΧΒΠ: Η Οδύσσεια του Νίκου Καζαντζάκη ή οποιοδήποτε βιβλίο της Βισουάβα Σιμπόρσκα.
Ε: Ένα θέμα για το οποίο δε θα γράφατε ποτέ. Κι ένα άλλο για το οποίο θέλετε οπωσδήποτε να γράψετε στο μέλλον.
ΧΒΠ: Δεν έχω απαγορευμένα θέματα στην ποίησή μου, αλλά ούτε κι αγαπημένα. Άλλωστε πιστεύω πως τα ζητήματα που μας απασχολούν είναι τα ίδια από την απαρχή του κόσμου: ο θάνατος, ο έρωτας, η μοναξιά, ο χρόνος που κυλάει, το μυστήριο που είναι για όλους μας η ζωή.
Ε: Σε ποιο έργο τέχνης (βιβλίο, ταινία, μουσική σύνθεση) ανατρέχετε περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο στη ζωή σας; Γιατί;
ΧΒΠ: Ενδιαφέρομαι περισσότερο για τη σκληρή ωμή ζωή παρά για την τέχνη. Για τις συζητήσεις, τον προφορικό λόγο, τις καθημερινές σκηνές, τις μικρές λεπτομέρειες της καθημερινής ζωής αλλά και φυσικά το σινεμά, την τέχνη και τα υπόλοιπα. Όμως εφόσον ζω στο Αλγέρι, έχω μάθει να μην εξαρτώμαι από τον κόσμο του πολιτισμού αλλά να μάθω από τον κόσμο του δρόμου και των υπαίθριων αγορών, απ' όλα όσα με περιβάλλουν.
Ε: Θεωρείτε το σινεμά πηγή έμπνευσης για την ποίησή σας; Μπορούν τα ποιήματά σας να διαβαστούν ως σκηνές ή αποσπάσματα από χαμένες ταινίες;
ΧΒΠ: Το σινεμά έχει φωλιάσει στα όνειρά μας και πιστεύω πως όλοι ζούμε την πραγματικότητά μας μέσα από το κινηματογραφικό φίλτρο. Υπάρχουν ταινίες που είναι καθαρή ποίηση. Και η ποίηση είναι εικόνα.
Ε: Οι αναγνώστες των βιβλίων σας: τους συναντάτε, επικοινωνείτε μαζί τους; Με ποιόν τρόπο; Σας αρέσει;
ΧΒΠ: Ο χώρος όπου γράφει ένας ποιητής είναι ένας τόπος μοναχικός κι απομονωμένος και, θα έλεγα, γεμάτος φαντάσματα. Είναι ο τόπος ναυαγίου. Γράφω το ποίημά μου, το βάζω σ' ένα μπουκάλι και το πετάω στη θάλασσα. Εάν φτάσει σε κάποιον άλλον ναυαγό που θέλει να επικοινωνήσει μαζί μου, ασφαλώς και θα του απαντήσω. Η δουλειά μου αποκτά νόημα μόνον επειδή υπάρχει ο αναγνώστης, επειδή αν είναι να φύγουμε από εδώ που κι οι δυο μας έχουμε βρεθεί, θα είναι την πιο αναπάντεχη στιγμή.
Ε: Πώς αντιδράτε όταν ανακαλύπτετε ότι κάποιος στενός σας φίλος ή αγαπημένος σας συγγενής δεν έχει διαβάσει κάποιο ή κανένα από τα βιβλία σας;
ΧΒΠ: Κάθε μέρα ζω ανάμεσα σε ανθρώπους που όχι μόνο δε διαβάζουν αλλά που αγνοούν πως είμαι συγγραφέας. Ζω μακριά από τον κόσμο των γραμμάτων, στο Αλγέρι. Είμαι συνηθισμένος σ' αυτό, να μη με γνωρίζει κανείς. Δεν είμαι ο Μέσι. Είμαι ποιητής κι ένας ποιητής πρέπει να είναι σαν τον Οδυσσέα: Κανένας.
Ε: Πού θα προτιμούσατε τα βιβλία σας μετά από δέκα χρόνια: στους πάγκους των βιβλιοπαζαριών, στα ράφια των δανειστικών βιβλιοθηκών, αναρτημένα στο Ίντερνετ ή κάπου αλλού;
ΧΒΠ: Στα χέρια οποιουδήποτε μπορεί να αναγνωρίσει τον εαυτό του σ' αυτά που γράφω, ή στο προσκεφάλι ενός αρρώστου σ' ένα νοσοκομείο για να του κρατάει κάποιος άλλος συντροφιά.
Ε: Σας αρέσει να δίνετε συνεντεύξεις;
ΧΒΠ: Ναι αλλά προτιμώ να κολυμπώ στο Αιγαίο.
