Η
Καμίλ Κλωντέλ, σπουδαία γλύπτρια και αδελφή του Πωλ Κλωντέλ, μετά το χωρισμό
της από τον Ωγκίστ Ροντέν, κλείστηκε στον εαυτό της και στο μικρό ατελιέ της,
κατέστρεψε δυο-τρία από τα έργα της και έγινε αντικοινωνική. Εξ ου και η
οικογένειά της την έκλεισε σε άσυλο φρενοβλαβών – και μάλιστα άσυλο της
Καθολικής Εκκλησίας καθότι ο αδερφός της είχε εν τω μεταξύ γίνει φανατικός
χριστιανός. Μια συμπεριφορά κοινότατη στους άνδρες καλλιτέχνες (ξεσπάσματα και
εξάρσεις μετά από ένα χωρισμό), για μια γυναίκα θεωρήθηκε ψυχική
νόσος. Η θεοσέβεια της οικογένειας σε συνδυασμό με το σεξισμό μιας
κοινωνίας έστειλαν την Καμίλ Κλωντέλ σε ένα άσυλο και την κράτησαν εκεί για 30
ολόκληρα χρόνια, μέχρι το θάνατό της, παρόλο που οι γιατροί της ήδη από το
δεύτερο χρόνο έλεγαν ότι έπρεπε να βγει. Αυτήν την ιστορία μας αφηγούνται οι
επιστολές της Καμίλ και του Πωλ Κλωντέλ καθώς και τα ιατρικά της αρχεία.
Ο
σκηνοθέτης Μπρούνο Ντιμόντ μοιάζει να ξέρει πως κάθε προσπάθεια αναπαράστασης
μιας πραγματικής ιστορίας είναι απάτη. Αντί να την αναπαραστήσει, λοιπόν, την
ανασυνθέτει. Μας παρουσιάζει απλά, λιτά, δωρικά και στέρεα το πώς θα μπορούσαν
να είναι μερικές μέρες από τη ζωή της Κλωντέλ στο άσυλο. Και κάνει την ιστορία
της Καμίλ να αποδεσμεύσει ολόκληρο το ιδεολογικό της φορτίο. Το φιλμ λέγεται
Καμίλ Κλωντέλ 1915.
Στο
επίπεδο του περιεχομένου: Το φιλμ θέτει τα ζητήματα με υπαινικτικό τρόπο, με
πλάγιες αναφορές στους διαλόγους (πχ λόγια που ξεφεύγουν από το γιατρό), με
γεμάτα σημασία βλέμματα (κυρίως της Καμίλ), με συμβολικό τρόπο (η Καμίλ είναι
το δέντρο που κλεισμένο στην αυλή του ασύλου έχει χάσει τα φύλλα του και
δείχνει στον ήλιο τα γυμνά κλαδιά του). Το όλο απόγνωση και μίσος παιχνίδι της
Καμίλ με τη λάσπη είναι το σύμβολο της τέχνης που απαρνήθηκε. Οι γκροτέσκ
πρόβες από το σαχλό ανέβασμα του Δον Ζουάν του Μολιέρου με πρωταγωνιστές τους
ασθενείς και σκηνοθέτη μια καλόγρια (!!) αρκούν για να θυμίσουν στην Καμίλ τον
δικό της τραγικό έρωτα. Κι άλλα πολλά: η ταξική διάρθρωση του ασύλου με την Α'
και τη Γ' θέση για τους ασθενείς, ο γιανσενισμός του πιστού χριστιανού Πωλ
Κλωντέλ, το μεγαλείο της ανθρώπινης επαφής όταν την αποζητά μια ασθενής που
θέλει να είναι φίλη της Καμίλ, να είναι φίλες με τον αθώο παιδικό τρόπο που
μόνο οι τρελοί μπορούν. Αλλά ο Ντιμόντ δεν αναλύει ούτε κηρύττει: υποδεικνύει
τις πολλαπλές αναγνώσεις μιας μέρας από τη ζωή της Καμίλ Κλωντέλ (όπως έκανε κι
ο Σολζενίτσιν με την μέρα από τη ζωή του Ιβάν Ντενίσοβτις).
Στο
επίπεδο της μορφής: Στα επιμέρους πλάνα, οι εικαστικές συνθέσεις με την έξοχη
κινηματογράφηση θυμίζουν κλασική ολλανδική ζωγραφική (τα περιώνυμα dutch
interiors). Σημειώνω επίσης το έξοχο παιχνίδι με το φως του ήλιου, ένα φως
παγερό που έρχεται μέσα από ένα παράθυρο ή πέφτει σε έναν τοίχο ή κάνει σκιές
πάνω στο χαλί. Η συγκλονιστική ερμηνεία της Ζυλιέτ Μπινός υπογραμμίζεται από
την παρουσία πραγματικών ασθενών και υπαλλήλων ψυχιατρείου στους αντίστοιχους
ρόλους (μια συζητήσιμη επιλογή που όμως αποδίδει δραματουργικά). Μια πολύ
σοβαρή ταινία. Ο Ντιμόντ είναι δημιουργός, δε συζητιέται.
