Ο Μπέρτολτ Μπρεχτ είναι ίσως ο δημοφιλέστερος ξένος θεατρικός συγγραφέας στην Ελλάδα. Δεν νομίζω πως υπάρχει άνθρωπος, που να μην έχει ακούσει το όνομά του, ή να μην γνωρίζει την πολιτική του θέση (έστω μέσες άκρες) ή να αγνοεί έργα όπως τον Καυκασιανό Κύκλο με την Κιμωλία ή το Η Μάνα Κουράγιο. Το τελευταίο,μάλιστα, έργο μόλις έκανε πρεμιέρα από το ΚΘΒΕ στη σκηνή της ΕΜΣ σε σκηνοθεσία του Νικίτα Μιλιβόγεβις και με πρωταγωνίστρια την Λυδία Φωτοπούλου, που επέστρεψε και πάλι στη Θεσσαλονίκη, 8 χρόνια μετά την τελευταία της συνεργασία με το ΚΘΒΕ.
Ας ξαναγυρίσουμε όμως στον Μπρεχτ. Γεννημένος το 1898, ήδη σε ηλικία 16 ετών κάνει τις πρώτες του απόπειρες δημοσίευσης κειμένων του με ψευδώνυμο Berthold Eugene. Το πρώτο αυτό κείμενο τιτλοφορείται Βίγλα. Από το 1924 και μετά, αρχίζει μια σταθερή συγγραφική πορεία με έργα όπως Στη Ζούγκλα των Πόλεων, Το μικρό Μαχαγκόνι, Η Μάνα κουράγιο και τα παιδιά της, Γαλιλαίος, Η όπερα της πεντάρας, Αυτός που λέει Ναι κι αυτός που λέει Όχι, καθώς και μερικά πολύ γνωστά μονόπρακτα όπως η Εβραία. Βέβαια, ο Μπέρτολτ Μπρεχτ υπήρξε και ποιητής με πολλά ποιήματα να έχουν μελοποιηθεί και στην ελληνική τους εκδοχή.
Εκτός από συγγραφέας και ποιητής όμως, ο Μπρεχτ ήταν και σκηνοθέτης και μάλιστα υπήρξε από τους σκηνοθέτες εκείνους που παρουσιάζουν ιδιαίτερα πλούσιο θεωρητικό έργο. Κατηγορήθηκε πολύ συχνά ότι η εργασία του στο θέατρο, από όποιο μετερίζι, ήταν στρατευμένη και είχε ως προτεραιότητά της την ιδεολογία. Όμως, πολύ περισσότερο μάλλον προτεραιότητες του Μπρεχτ ήταν η επιστήμη, η γνώση και η αισθητική. Όπως ο ίδιος αναφέρει στο ημερολόγιο του Διαβάζω μια εργασία πάνω στον Γκόρκι και σε μένα γραμμένη από μια εργάτρια – φοιτήτρια στη Λειψία. Ιδεολογία, ιδεολογία, ιδεολογία. Πουθενά κανένας αισθητικός όρος. Όλη μαζί μοιάζει με την περιγραφή ενός φαγητού όπου δεν αναφέρεται τίποτα για τη γεύση. Κινητήριος μοχλός του Μπρεχτ υπήρξε η διαλεκτική, απαραίτητη τόσο στην επιστήμη, όσο και στην τέχνη την εποχή των επιστημών.
Ο Μπρεχτ έφυγε από τη Γερμανία το 1933 ως συγγραφέας και γύρισε ως σκηνοθέτης το 1948. Το 1949 ιδρύει το Berliner Ensemble. Η ουσία της θεατρικής πράξης δεν βρίσκεται πλέον στο θεατρικό κείμενο αλλά στην πολύπλοκη και γεμάτη αντιφάσεις πραγματικότητα της σκηνής. Απάλλαξε το θέατρο από την δραματικότητα και είναι εκείνος στον οποίο οφείλει πολλές σκηνικές πρακτικές το σύγχρονο θέατρο.
Στην Ελλάδα, η πρώτη επαφή του κοινού με το έργο του Μπ.Μπρεχτ έγινε με τη μετάφραση του έργου Ο κύκλος με την κιμωλία στον Καύκασο από τον Αστέρη Στάγκο, που δημοσιεύθηκε σε συνέχειες στην Επιθεώρηση Τέχνης το 1956, χρονιά την οποία απεβίωσε ο συγγραφέας. Τον χειμώνα του 1957, σε μετάφραση του Οδυσσέα Ελύτη, το έργο ανεβαίνει από το Θέατρο Τέχνης του Κάρολου Κουν.
Μπέρτολτ Μπρεχτ, Ο τρόμος και η αθλιότητα του Γ΄ Ραϊχ, 1975. Πρόβα.
Στη Θεσσαλονίκη το ΚΘΒΕ έχει ανεβάσει τα τελευταία χρόνια πολλά έργα του Γερμανού συγγραφέα. Πριν από δυο χρόνια Ο καλός άνθρωπος του Σε Τσουάν σε σκην. Γιάννη Μαργαρίτη, Η πτωτική άνοδος του Αρτούρο Ούι (σκην. Νίκος Χαραλάμπους) το 2013, το 2010 Ο κύριος Πούντιλα και ο δούλος του ο Μάτι , σε σκην. Κώστα Καζάκου, και γυρνώντας ακόμη πιο πίσω πολλά περισσότερα από το 1965 που παρουσίασε για πρώτη φορά το έργο του.
Όταν ελεύθερα στην παράσταση ή σ' έναν μόνο ρόλο εναλλάσσεται η τριτοπρόσωπη με την πρωτοπρόσωπη αφήγηση, όταν στην παράσταση συνυπάρχουν και συρράπτονται κείμενα διαφορετικής προέλευσης ή όταν ο θίασος διαλέγει να παρουσιάσει τον εαυτό του στην αρχή του έργου με μια παρέλαση ή έναν πρόλογο, όλα αυτά είναι σκηνικές κατακτήσεις που οφείλονται στους πειραματισμούς, τα ζητούμενα και τις αναζητήσεις του Μπέρτολτ Μπρεχτ.
