Αν χαράξει ο
πολεοδόμος δρόμους, πλατείες και πάρκα, οι πόλεις φτιάχνονται και όλα
τακτοποιούνται;
Φτιάχνονται κι αλλιώς, και ίσως μόνο αλλιώς μοιάζει να λέει
η έκθεση «1912-2012. Η αρχιτεκτονική μιας 100ετίας» στο Μακεδονικό Μουσείο
Σύγχρονης Τέχνης και η ιστορία της αρχιτεκτονικής της Θεσσαλονίκης.
Όταν πριν χρόνια γινόταν η δημόσια συζήτηση –κυρίως μεταξύ
αρχιτεκτόνων, αλλά όχι μόνο- για το χαρακτήρα της Αθήνας και την ανάγκη
συμφιλίωσης με το ανθρωπογενές της περιβάλλον, χαοτικό και άναρχο σε γενικές
γραμμές, οι Θεσσαλονικείς σιωπούσαν.
Σήμερα, μέσα από την έκθεση που παρουσιάζεται στο ΜΜΣΤ, φαίνεται
ότι και στην περίπτωση της Θεσσαλονίκης τα φαντάσματα της πολεοδομίας
ανατράπηκαν στην πράξη. Από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, την πυρκαγιά του 1917 και
την ανοικοδόμηση στη μεταπολεμική ανασυγκρότηση, τα μεγάλα έργα της δεκαετίας
1955-1965, την ίδρυση της Πολυτεχνικής Σχολής το 1955 και τους γενικούς
οικοδομικούς κανονισμούς, το αρχιτεκτονικό περιβάλλον αναδεικνύεται ποικίλο και
πολύμορφο.
Πώς θα μπορούσε όμως να είναι η πόλη μετά το 1917; Σε ποιον
οφείλουμε το μεγάλο άξονα της πλατείας Αριστοτέλους με τη μνημειακή προοπτική και
το άνοιγμα στη θάλασσα; Ποια ήταν τα μεγάλα αρχιτεκτονικά έργα που έγιναν και
πότε;
Αυτά και άλλα ερωτήματα απαντώνται στην έκθεση και φαίνεται τελικά
κυρίαρχη η μετεξέλιξη του εκλεκτισμού, κυρίαρχου αρχιτεκτονικού ρεύματος στη
Θεσσαλονίκη κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας, σε μία ποικιλία τύπων και
μορφών στενά συνδεδεμένων με την νεοελληνική πραγματικότητα, αλλά και τη διεθνή
αρχιτεκτονική επικαιρότητα (μοντέρνο κίνημα, Art Deco): η αλλαγή της εικόνας μιας πόλης, πάντοτε
ανοιχτής σε νέες ιδέες, που εντάσσεται δυναμικά στο ελληνικό κράτος, είναι στο
επίκεντρο της έκθεσης.
Ύστερα από μεγάλη έρευνα, με μεγάλη αντιπροσωπευτικότητα
κτιρίων και μεθοδικότητα στην παρουσίαση, η έκθεση, η δεύτερη συστηματική
καταγραφή του αρχιτεκτονικού τοπίου της πόλης από τον Βασίλη Κολώνα –η πρώτη το
1993- εμφανίζει τις δυνατότητες που είχε η Θεσσαλονίκη να εξελιχθεί σε μια πόλη
διαφορετική από τη σημερινή. Επιπλέον, το αρχιτεκτονικό κομφούζιο μπαίνει σε
τάξη και η πόλη ξεδιπλώνεται στα μάτια μας.
Ταυτόχρονα, η έκθεση μας φτιάχνει νέα μνήμη: εντάσσει τα
κτίρια που ζούμε καθημερινά -έστω και προσπερνώντας τα- στη συλλογική μνήμη, ως
γεγονότα του αστικού χώρου, τους ξαναδίνει ζωή και ανανεώνει τη δική μας σχέση
μαζί τους.
Και μοιάζει πιο εύκολο μέσα από την εικονογραφία που
παρουσιάζεται ομαδοποιημένη να εντοπίσουμε και να επανεκτιμήσουμε κτίρια, να
φανταστούμε όσα δεν έγιναν, να παρατηρήσουμε όσα έγιναν και υπάρχουν ακόμη, να
αγαπήσουμε την πόλη ξανά.
Όπως, λοιπόν, κι αν τη θέλει κανείς τη Θεσσαλονίκη,
βυζαντινή, μοντέρνα ή άλλο, θα τη βρει στην έκθεση, σε μια μεγάλη, χορταστική και
σύγχρονη παρουσίαση, μέσα από φωτογραφίες, βίντεο και ποικίλο αρχειακό υλικό.
Στη συνέχεια, θα την ξαναβρεί και στο δρόμο.
Διάρκεια έκθεσης: 15
Φεβρουαρίου – 14 Απριλίου 2013
Μακεδονικό Μουσείο
Σύγχρονης Τέχνης, Εγνατία 154 (εντός ΔΕΘ), τηλ. 2310 240002, e: mmcart@mmca.org.gr, www.mmca.org.gr
Επιμέλεια: Βασίλης
Κολώνας | συνεργασία Σωτηρία Αλεξιάδου
Συνδιοργάνωση: Αρχεία Νεοελληνικής
Αρχιτεκτονικής του Μουσείου Μπενάκη, Δήμος Θεσσαλονίκης
