Ίσως είναι πολύ τραγική η αίσθησή του της ζωής. Και ίσως
πολύ ιστορική η διάταξη του κόσμου του (άρα νομίζουν ντεμοντέ οι φασιονίστας
παντός είδους).
Κι όμως διαβάστε τον ξανά με την λεπταίσθητη ειρωνεία του
και μ’ όλη την ατμόσφαιρα της αισθησιακής πόλης, μ’ όλη την αίσθηση ενός κόσμου
μυθικού, ανάλογου μ’ εκείνον του Προυστ ή του Τζόυς. Η ανθρώπινη περιπέτεια
κρύβεται καλά εκεί.
Για να τον ξαναδιαβάσετε, όχι όλον βεβαίως, ο εκδοτικός
οίκος «Νεφέλη» δίνει μια ωραία ευκαιρία. Επιλεγμένα ποιήματα (από τον Βασίλη
Αμανατίδη και τη Ροδούλα Παππά), για δώδεκα μήνες, σε δώδεκα μονόφυλλα. Όπως εξέδιδε
και ο ίδιος τα ποιήματά του. Κάθε ποίημα ένα μονόφυλλο. Σε ορισμένες
περιπτώσεις και δύο (μικρότερα) ποιήματα ένα μονόφυλλο.
Η «καινοτομία»: τα ποιήματα συνοδεύονται από εικαστικά έργα
σύγχρονων καλλιτεχνών. Τους καλλιτέχνες που επιλέχτηκαν (από την υποφαινόμενη)
για το εικαστικό κομμάτι τους συνδέει μια ειδική ευαισθησία στη μεταγραφή του
ποιητικού λόγου: κανείς τους δεν προσκλήθηκε να εικονογραφήσει. Και
ομολογουμένως δεν είναι αυτοί που πρώτους θα σκεφτόταν κανείς για ένα πείραμα
σύζευξης του ποιητικού και του εικαστικού λόγου.
Όλοι τους όμως διαβάζουν (κυριολεκτικά και μεταφορικά) το
ποίημα, έχουν οξεία αισθητηριακή αντίληψη, ελκύονται από λεπτομέρειες, από την
ατμόσφαιρά του, από προβολές δικές τους πάνω στις λέξεις, τα νοήματα και τις
αναφορές και το ξαναφτιάχνουν ή το σχολιάζουν εικαστικά –με ορισμένες
προδιαγραφές, αλλά τα τεχνικά θέματα δεν ενδιαφέρουν εδώ.
Ο σχεδιασμός των μονοφύλλων από τον Περικλή Δουβίτσα
επιτρέπει, μάλιστα, την αποκοπή του εικαστικού έργου χωρίς να επηρεάζει τη ροή
των σελίδων τίτλου και ποιημάτων.
Το εγχείρημα είναι μία πρόκληση, καθώς εντοπίζεται κυρίως σ’
ένα διάλογο που ανοίγουν προοπτικά τα ποιήματα και οι εικόνες, οι λέξεις και οι
μορφές, οι κυριολεξίες και οι μεταφορές, το παρελθόν και το παρόν, και βεβαίως
η εκ νέου πρόσληψη του καβαφικού σύμπαντος. Και εκ νέου πρόσληψη σημαίνει το
κάνω δικό μου και το εξακοντίζω στο μέλλον.
Μέχρι σήμερα το ποίημα Ιθάκη
(Ιανουάριος) συνόδευσε εικαστικό έργο του Γιώργου Κομνηνάκη, τα Επέστρεφε και Γκρίζα έργο της Λένας Αθανασοπούλου (Φεβρουάριος), το Ας φρόντιζαν έργο του Νικόλα Αρβανίτη (Μάρτιος)
και το ποίημα Στα 200 π.Χ. έργο του
Βαγγέλη Γκόκα (Απρίλιος). Το μονόφυλλο με το ποίημα Απολείπειν ο Θεός Αντώνιον και το έργο του Φίλιππου Τσιτσόπουλου
ήδη κυκλοφορεί, ενώ ο Ιούνιος είναι του Γιάννη Μελανίτη για τον Μύρη. Τα υπόλοιπα έπονται. Τον Δεκέμβριο
2013 το εγχείρημα θα έχει ολοκληρωθεί, μια χειροποίητη θήκη θα ενσωματώσει όλα
τα μονόφυλλα και πιθανότατα θα δούμε και όλα τα πρωτότυπα εικαστικά έργα
συγκεντρωμένα μαζί.
Και για σας που κρατάτε (Μεγάλη) Παρασκευή στα χέρια σας τον
Εξώστη, αφιέρωμα:
«Εξ ιερέων και λαϊκών μια συνοδεία,
αντιπροσωπευμένα πάντα τα επαγγέλματα,
διέρχεται οδούς, πλατέες, και πύλες
της περιωνύμου πόλεως Aντιοχείας.
Στης επιβλητικής, μεγάλης συνοδείας την αρχή
ωραίος, λευκοντυμένος έφηβος βαστά
με ανυψωμένα χέρια τον Σταυρόν,
την δύναμιν και την ελπίδα μας, τον άγιον Σταυρόν.
Οι εθνικοί, οι πριν τοσούτον υπερφίαλοι,
συνεσταλμένοι τώρα και δειλοί με βίαν
απομακρύνονται από την συνοδείαν.
Μακράν ημών, μακράν ημών να μένουν πάντα
(όσο την πλάνη τους δεν απαρνούνται). Προχωρεί
ο άγιος Σταυρός. Εις κάθε συνοικίαν
όπου εν θεοσεβεία ζουν οι Χριστιανοί
φέρει παρηγορίαν και χαρά:
βγαίνουν, οι ευλαβείς, στες πόρτες των σπιτιών τους
και πλήρεις αγαλλιάσεως τον προσκυνούν —
την δύναμιν, την σωτηρίαν της οικουμένης, τον Σταυρόν.—
Είναι μια ετήσια εορτή Χριστιανική.
Μα σήμερα τελείται, ιδού, πιο επιφανώς.
Λυτρώθηκε το κράτος επί τέλους.
Ο μιαρότατος, ο αποτρόπαιος
Ιουλιανός δεν βασιλεύει πια.
Υπέρ του ευσεβεστάτου Ιοβιανού ευχηθώμεν.»
Μεγάλη συνοδεία εξ ιερέων
και λαϊκών
(Από τα Ποιήματα 1897-1933, Ίκαρος 1984)
Και ο νοών νοείτω.
Καλό Πάσχα. Καλή λύτρωση. Πείτε την κι Ανάσταση.
Τα μονόφυλλα τα βρίσκει κανείς σε όλα τα ενημερωμένα
βιβλιοπωλεία. Επίσης, κατόπιν παραγγελίας.
