Η Ψυχή και το Σώμα / On Body and Soul (Ουγγαρία, 2017)
Section: Special Screenings (SS)
Το 58
ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης άνοιξε χθες βράδυ την αυλαία του με την προβολή της ταινίας On Body and Soul σε σκηνοθεσία της Ildiko Enyedi.
Το σενάριο, που το υπογράφει η ίδια η σκηνοθέτις, αφορά τον διευθυντή ενός σφαγείου, Endre (Geza Morcsanyi), ο οποίος παρουσιάζει μια παραλυσία στο αριστερό του χέρι και την νέα επιθεωρήτρια Maria (Alexandra Borbely) που έχει εξαιρετικά καλή μνήμη. Ο Endre, αρχικά, αναπτύσσει ανάμεικτα συναισθήματα για την Maria που είναι κάπως ψυχρή και απόμακρη προς τους συναδέλφους της, όμως στη συνέχεια του αρέσει. Στην πορεία, αυτοί οι δύο άνθρωποι συνειδητοποιούν πως κάθε βράδυ βλέπουν το ίδιο όνειρο, στο οποίο είναι μεταμορφωμένοι σε ελάφια.
Η Enyedi σε όλη τη διάρκεια της ταινίας κινηματογραφεί τους χαρακτήρες της χωριστά. Συχνά, επιλέγει πλάνα στα οποία δε βλέπουμε μαζί τους πρωταγωνιστές, αλλά χώρια. Αυτό συμβαίνει όταν βρίσκονται στον χώρο εργασίας τους και όταν επιστρέφουν στα σπίτια τους. Μια τέτοια σκηνοθετική επιλογή υποστηρίζεται θερμά από τους Morcsanyi και Borbely, καθώς η εκφραστικότητα των προσώπων τους προάγει τη δράση και φανερώνει τα συναισθήματά τους χωρίς να χρειάζονται τα λόγια. Πλάνα που βρίσκονται μαζί στο κάδρο υπάρχουν σε σκηνές όπως το γεύμα που μοιράζονται καθημερινά και αναλύουν εκεί τα όνειρά τους και, φυσικά, οι σκηνές των ονείρων τους που μεταμορφώνονται σε ζώα και αναζητούν τροφή.
Η αφήγησή της περιλαμβάνει κάποια στοιχεία μεταμοντερνισμού, καθώς μπλέκει την πραγματικότητα με την μυθοπλασία και τα όνειρα. Ο «ανοίκειος» στους πρωταγωνιστές και σε εμάς κόσμος που ζουν σαν ελάφια δημιουργείται αρχικά από την αμφιβολία που έχει κάποιος για το αν κάτι είναι «ζωντανό ή νεκρό, αληθινό ή ψεύτικο». Ο Freud ήταν από τους πρώτους που αναγνώρισε το φαινόμενο και το συνέδεσε με την ύπαρξη των απωθημένων, τα οποία αναδύονται από το ασυνείδητο και εκφράζονται στα όνειρά μας.
Το σενάριο είναι καθαρά ένα μυθοπλαστικό προϊόν, ωστόσο υπάρχουν κάποια πλάνα τα οποία θυμίζουν σε μεγάλο βαθμό ντοκιμαντέρ παρατήρησης. Πλάνα που παρουσιάζουν ζώα και ωμή βία απέναντι στα ζώα που προορίζονται για κατανάλωση είναι τραβηγμένα σε πραγματικό χρόνο και τόπο, όπως στα ντοκιμαντέρ. Μάλιστα, στους τίτλους τέλους αναφέρουν πως κατά τη διάρκεια της ταινίας κάποια ζώα σφαγιάστηκαν, όμως κανένα από αυτά δεν υπέστη βία για χάρη των γυρισμάτων της ταινίας.
Ένα άλλο στοιχείο που κάνει την ταινία ξεχωριστή είναι η φωτογραφία της, την οποία επιμελήθηκε ο Mate Herbai. Η χρωματική παλέτα της ταινίας χωρίζεται σε δύο ενότητες: αυτή της πραγματικότητας και εκείνη του ονείρου. Τον πραγματικό κόσμο πλαισιώνουν ουδέτερα και γήινα χρώματα σε τόνους του πράσινου, του μπλε και του καφέ που παρουσιάζονται στη φύση, στα ζώα του σφαγείου και στα σπίτια που ζουν οι χαρακτήρες, ενώ, συχνά, ένα πορτοκαλί φως φωτίζει τα πρόσωπα των πρωταγωνιστών. Οι παλ αποχρώσεις του πράσινου, του καφέ και του μπλε έρχονται σε απόλυτη σύγκρουση με το έντονο και βαθύ κόκκινο του αίματος που βλέπουμε στο πάτωμα του σφαγείου και στη σάρκα των σφαγιασμένων και νεκρών ζώων. Αντίθετα, το ονειρικό στοιχείο του σεναρίου, αυτό που βιώνουν κάθε βράδυ ο Endre και η Maria στον ύπνο τους, είναι ντυμένο στα λευκά. Οι δύο σάρκες των ελαφιών τριγυρίζουν σε ένα χιονισμένο μέρος, αναζητούν τροφή και πίνουν νερό από μια μικρή λίμνη.
Το
On Body and Soul βραβεύτηκε με Χρυσή Άρκτο στο πρόσφατο Φεστιβάλ του Βερολίνου. Είναι μια ιστορία αγάπης που πλαισιώνεται από αντιθέσεις. Αντιτίθενται η βιαιότητα και η φασαρία του σφαγείου της ημέρας με το ήρεμο και ονειρικό στοιχείο της νύχτας, τα παλ χρώματα της γης με το έντονο κόκκινο του αίματος, η μυθοπλασία με την ωμή πραγματικότητα, ο πραγματικός με τον ονειρικό κόσμο, ο κρυστάλλινος ήχος που δημιούργησε ο Adam Balazs για την ταινία και ο αποκρουστικός ήχος της ατμόσφαιρας του σφαγείου.
Η ταινία προβάλλεται ξανά σήμερα 3 Νοεμβρίου στις 15:30 στο Ολύμπιον.
