Η Λόλα Τότσιου γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη. Από τα 5 της χρόνια ασχολείται με το πιάνο κι έχει διδάξει για τριάντα και πλέον χρόνια σε διακεκριμένα ωδεία της Θεσσαλονίκης και στο τμήμα Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης του Πανεπιστημίου Μακεδονία. Από το 2005 διοργανώνει τα προσωπικά μουσικά της σεμινάρια με τη μέθοδο focus training, χρησιμοποιώντας τεχνικές από τη μέθοδο Soundings του Πολωνού σκηνοθέτη Richard Nieoszym και ειδικές πρακτικές Yoga του συστήματος Satyananda, στο οποίο έχει εκπαιδευτεί και είναι εισηγήτρια. Από τον Ιούνιο 2011 έως τον Ιούλιο του 2019 διετέλεσε Διευθύντρια του Κρατικού Ωδείου Θεσσαλονίκης. Οι φίλοι της λένε γι' αυτή πως είναι … ανήσυχο πνεύμα.
Πρόσφατα κυκλοφόρησε τα «Meditation alternative I+II», που είναι διαθέσιμα στην ηλεκτρονική πλατφόρμα μουσικής της bandcamp και με αφορμή αυτή τη δουλειά συστήνεται στον Εξώστη …
Πόσο σημαντικό είναι για σας το Alternative Meditation I & II?
Τα meditation alternative I & II είναι μέρος της διαδρομής μου των
πολλών τελευταίων χρόνων. Είναι ο τρόπος που προσεγγίζω και
που θέλω να ασκώ την μουσική. Ένα πρόγραμμα για solo piano με αγαπημένες μινιατούρες και μικρά έργα κυρίως του 20ου και 21ου αιώνα , βρήκε την τελική του μορφή σ΄ αυτά τα 2 albums που είναι διαθέσιμα στην ηλεκτρονική
πλατφόρμα μουσικής της bandcamp. Όλα τους είναι έργα που με διαφορετικό τρόπο με οδήγησαν στην περαιτέρω αναζήτηση του ήχου και του χώρου πριν και μετά απ΄ αυτόν. Όλα είναι έργα της ψυχής και όχι διανοητικές κατασκευές.
Σε κάποια απ΄ αυτά συνάντησα τους αγγέλους των συνθετών και
τους δικούς μου, και σε κάποια τους δαίμονές μας.
Θα ευχαριστήσω ιδιαίτερα και θα τους αναφέρω με σειρά αρχαιότητας της φιλίας μας τους Κυριάκο Σφέτσα, Χρήστο Σαμαρά και Θεόφιλο Λαμπριανίδη για τα έργα the other day, prelude και six haiga αντίστοιχα, που έγραψαν και αφιέρωσαν σε μένα. Στην ελληνική πλευρά υπάρχουν και τα breaths του Θοδωρή
Μοιρισκλάβου απ΄το έργο του Ptosis. Μέσα στο πρόγραμμα medidation alternative I+II εμπεριέχονται έργα των επίσης πολυαγαπημένων συνθετών Giya Kancheli, Erik Satie, Arvo Paert, G.I. Gurdjieff και Alfred Schnittke.
Πόσο δένεστε με τους συνεργάτες-συντελεστές των έργων σας;
Σπάνια συνεργάστηκα με ανθρώπους που δεν υπήρχε ήδη μια καλή χημεία ως προς το πως αντιλαμβανόμαστε τη μουσική κι ως προς το ποιος είναι ο στόχος μας, ή έστω, δεν συνεργάστηκα χωρίς τη διαισθητική βεβαιότητα πως θα υπάρξει μια καλή χημεία. Είτε σε δικά μου έργα, είτε σε έργα άλλων συνθετών-και δω θα ήθελα να πω πως ο ρόλος της ερμηνεύτριας είναι ο κύριος ρόλος μου. Η σύνθεση
έχει υπάρξει κυρίως σε κάποια θεατρικά έργα, και οι αυτοσχεδιασμοί
είναι…αυτοσχεδιασμοί.
Πως η πανδημία σας επηρέασε δημιουργικά και ψυχολογικά;
Μια ερώτηση που αντέχει μεγάλη απάντηση.
Ας ξεκινήσουμε από το δεδομένο πως η πανδημία μας επηρέασε όλους, άρα αισθάνομαι πως ως μονάδα ενός ευρύτατου κοινωνικού συνόλου βίωσα κι εγώ αυτό που μου αναλογούσε. Η τάση μου είναι να δοκιμάζω να ανακαλύψω τα θετικά μέσα στις δυσκολίες. Ακυρώθηκαν ή δεν μπορούν να οργανωθούν συναυλίες και σεμινάρια; Βρίσκω μια δημιουργική διέξοδο μέσω π.χ. της προσωπικής μελέτης στο πιάνο και της ηχογράφησης των meditation alternative
Ι & ΙΙ. Δεν μπορώ να δω τους φίλους μου; Συνομιλώ με τον εαυτό μου, με
χρειάζεται κι αυτός, τον χρειάζομαι κι εγώ….! Έχουν ανασταλεί μια σειρά από εξωτερικές δραστηριότητες; Χαίρομαι που σταματώ να τρέχω με 5η και μπορώ να τρέξω με 2α ή να τραβήξω –επιτέλους!- και χειρόφρενο!
Φυσικά και αισθάνθηκα συμπιεσμένη κάποιες φορές, σε όλα τα επίπεδα, φυσικά και κουράστηκα, φυσικά και θύμωσα, κυρίως όταν ερχόντουσαν αλλεπάλληλα αντικρουόμενα μηνύματα από τους ειδικούς, τους ιθύνοντες και τα media, φυσικά και προβληματίστηκα –και συνεχίζω να είμαι προβληματισμένη- ως προς το ποια θα είναι στ΄ αλήθεια η επόμενη μέρα. Μ΄αυτήν την περίφημη επιστροφή στην κανονικότητα τι εννοούμε στ΄ αλήθεια; Το ότι θα λειτουργούν και πάλι τα πράγματα όπως λειτουργούσαν;
Η πανδημία φώτισε – ευτυχώς- και ανάγκες κι επιθυμίες σε ικανή μερίδα του κοινωνικού συνόλου, κι αυτές οι ανάγκες, επιθυμίες, ακόμη και απαιτήσεις, μάλλον δεν εμπεριέχονται στην τυπική κανονικότητα. Φώτισε επίσης κενά ενός συστήματος που υποτίθεται πως λειτουργούσε κανονικά αλλά μήπως και όχι;
Είμαστε διατεθειμένοι να μάθουμε από τις δυσκολίες μας; Είμαστε διατεθειμένοι να αλλάξουμε σειρά πραγμάτων προς όφελος δικό μας αλλά και όλων;
Πιάνο! Η πρώτη παιδική ανάμνηση ή η πιο ώριμη σχέση με τον εαυτό
σας;
Το πιάνο είναι ένας από τους ισχυρότερους άξονες στη ζωή μου. Στη μνήμη μου είναι πολύ καθαρή η πρώτη στιγμή που σε ηλικία πέντε χρονών, παίζοντας και στριφογυρνώντας, τυχαία σχεδόν, έκατσα μπροστά στο πιάνο και δοκίμασα να παίξω. Αισθάνθηκα πως βρήκα τη θέση μου, αισθάνθηκα συγκεντρωμένη, αισθάνθηκα απόλυτα καλά.
Το πιάνο λοιπόν με γειώνει, με συγκεντρώνει, με ωθεί στο να αναζητώ, με οδηγεί σε βάθη και σε ύψη, με ενώνει, με απελευθερώνει. Το πιάνο, και η μουσική γενικότερα, μεταστρέφουν μ΄έναν μαγικό τρόπο το πρίσμα μέσα από το οποίο βλέπω τη ζωή, με κάνουν καλύτερο άνθρωπο.
Τι ρόλο έπαιξε η οικογένειά σας στην σχέση σας με την μουσική;
Ο ρόλος της οικογένειας στη σχέση μου με τη μουσική υπήρξε καθοριστικός. Στο πατρικό σπίτι υπήρχε πιάνο, έπαιζαν η μητέρα μου κι οι δύο μεγαλύτερες αδελφές μου. Ο πατέρας μου ήταν επίσης λάτρης της κλασσικής μουσικής, πηγαίναμε όλοι μαζί σε συναυλίες τακτικά, γινόντουσαν συζητήσεις, συνδυάζονταν ταξίδια με κάποιες ιδιαίτερες παραστάσεις, υπήρχε αγάπη για τη μουσική και την τέχνη
γενικότερα, υπήρχε μέθεξη μ΄ αυτές. Θα έλεγα πως η σχέση μου με τη μουσική ήρθε πολύ φυσικά και αυτονόητα στη ζωή μου. Βέβαια, στο πατρικό σπίτι ακουγόταν κατά κύριο λόγο η κλασσική μουσική. Από την εφηβεία και μετά άνοιξε η βεντάλια κι άρχισα να ακούω όλο και περισσότερες διαφορετικές μουσικές, άρχισα να ανακαλύπτω την ομορφιά ή ν΄απορρίπτω κάποιες απ΄αυτές, άρχισα να μαθαίνω μέσα από αυτές. Άκουγα πώς χειρίζονται τον ήχο, τις αναπνοές, την
κυκλική φόρμα, τι χώρο έδιναν ή δεν έδιναν στα πράγματα. Έτσι, γλύτωσα απο την άποψη που κυριαρχεί σε πολλά ωδεία και ακαδημίες ανά τον κόσμο, πως Μία είναι η Μουσική, η Σοβαρή, η Κλασσική.
Δεν είναι όμως μία, ευτυχώς!
Θεωρώ και αισθάνομαι πως η εμπλοκή μου με άλλα είδη μουσικής, αλλά και με τα σύγχρονα ρεύματα της κλασσικής, διεύρυνε τον ορίζοντά μου και κατ΄επέκταση και τις ερμηνευτικές μου δυνατότητες .
Γιατί είναι αναγκαία η τέχνη σε χαλεπούς καιρούς κατά την γνώμη
σας;
Η τέχνη είναι αναγκαία σε όλους τους καιρούς, χαλεπούς ή μη. Γιατί είναι ένας παράλληλος θαυμαστός κόσμος, μάλλον περισσότερο πραγματικός, δημιουργικός και υποστηρικτικός του κοινού καλού, απ΄τον κόσμο που θεωρείται πραγματικός. Ο ισχυρισμός μου η μουσική με κάνει καλύτερο άνθρωπο έχει
πάψει να είναι μια προσωπική αίσθηση, μιας και η επιστήμη έρχεται
και την επιβεβαιώνει!
Υπάρχουν πλέον πολλές έρευνες, μελέτες, άρθρα για τη μουσική και την τέχνη γενικότερα και το πώς αυτή επιδρά θετικά στον ανθρώπινο εγκέφαλο, πώς πυροδοτούνται νευρώνες και πώς δημιουργείται η σύνδεση των δύο ημισφαιρίων του εγκεφάλου όχι μόνο σ΄αυτούς που δρουν αλλά και σ΄αυτούς που ακούν ή βλέπουν ή παρακολουθούν έργα τέχνης, σε τι ποσοστά κλπ κλπ. Η τέχνη, προσθετικά σε όσα λέμε για καλλιέργεια του νου και της ψυχής, βοηθά τον άνθρωπο να δρα ως όλον, άρα..; Θέλουμε ολόκληρους ανθρώπους ή όχι;
Γιατί και από ποιους υποστηρίζεται η αντίληψη πως η τέχνη είναι
πολυτέλεια;
Τι ρόλο έχει η διδασκαλία στη ζωή σας; Ποια είναι η
μέθοδος focus training με την οποία διδάσκετε;
Παράλληλα με τη σολιστική μου καριέρα ασκούσα πάντα – με
μέτρο- και τη διδασκαλία, την άλλη μεγάλη μου αγάπη.
Βέβαια, εκείνο που πάντα ζητούσα ως απαραίτητη προυπόθεση από
τους μαθητές μου ήταν η πίστη σ΄αυτό που κάνουν, η αρχική
φλόγα. Χωρίς αυτήν δεν πάμε πουθενά. Κατόπιν έρχονται θέματα
όπως η αυτοπειθαρχία, η ικανότητα συγκέντρωσης, η επιμονή στο
στόχο και άλλα και άλλα.
Διδάσκω από 23 χρονών. Όσο τα χρόνια περνούσαν, τόσο
παρατηρούσα πως η ικανότητα συγκέντρωσης των παιδιών
μειωνόταν. Αποτέλεσμα ενός προφανώς ατελούς και λάθος κατά
περίπτωση εκπαιδευτικού συστήματος, αποτέλεσμα των πολλαπλών
δραστηριοτήτων τους αλλά και της έντονης υπερπληροφόρησης που
δεχόμαστε όλοι.
Προσωπικά ακούμαι στη yoga του συστήματος Satyananda από το
1995.
Έχοντας δει τα οφέλη της στη ζωή μου γενικότερα και στη μουσική
διαδρομή μου ειδικότερα, επαιδεύτηκα ως εισηγήτριά της και
δημιούργησα τη μέθοδο focus training. Η μέθοδος αυτή χρησιμοποιεί
στοιχεία από τη μέθοδο soundings του Πολωνού σκηνοθέτη Richard
Nieoszym, στα βιωματικά εργαστήρια του οποίου ασκήθηκα για επτά
χρόνια, βασίζεται όμως κυρίως σε επιλεγμένες τεχνικές της
Satyananda Yoga που βοηθούν στη χαλάρωση, στη συγκέντρωση,
στην εμβάθυνση στον ήχο, στην παρατήρηση του σώματος, των
σκέψεων, των συναισθημάτων, και σταδιακά μας οδηγούν έξω από
τον κύκλο απόδειξης του πόσο καλοί ή σπουδαίοι ή πετυχημένοι
είμαστε και μας βοηθούν να μπούμε μέσα στον ουσιαστικό κύκλο της
εμβάθυνσης των πραγμάτων, του συντονισμού με τη μουσική, του
συντονισμού με τον ήχο, του συντονισμού με τον εαυτό μας, του
συντονισμού με τους ακροατές και συνταξιδιώτες μας.
Ποιος συνθέτης σας σημάδεψε από νωρίς;
Ο μοναδικός Ludvig Van Beethoven! Στην παιδική μου ηλικία
ήταν ο συνθέτης που μου μιλούσε βαθιά, αισθανόμουν πως
συνδέομαι μαζί του. Αργότερα μπόρεσα να καταλάβω το εύρος του
μουσικού του μεγαλείου αλλά και να θαυμάσω την ισχυρή,
προοδευτική, καινοτόμα και γεμάτη δύναμη προσωπικότητά του. Ο
Beethoven εξέφρασε μέσα από τη μουσική του βαθιά, διαχρονικά,
πανανθρώπινα συναισθήματα, και το έκανε με μια απίστευτη μουσική
μαεστρία. Είναι μοναδικός, γιατί αυτό που υπηρέτησε, το υπηρέτησε
ολόκληρος. Τι άλλο να ζητήσει κανείς από έναν συνθέτη;!
Εννοείται πως μέσα στα χρόνια ήρθαν καινούργιες αγάπες, και
γνώρισα αρκετούς, μοναδικούς στο είδος τους, συνθέτες.
Κι η ιστορία συνεχίζεται.
F/b page: https://www.facebook.com/LolaTotsiouPiano
Instagram: LolaTotsiou
Youtube channel: https://www.youtube.com/channel/UCtqBljLfGF3k_Jdo58ZUwLA/videos?shelf_id=0&view=0&sort=dd
Bandcamp: https://lolatotsiou.bandcamp.com
