Λίζα Ράνταλ «Ἡ σκοτεινή ὕλη καί ἡ ἐξαφάνιση τῶν δεινοσαύρων». Μετάφραση Σοφία Παπαλεξίου. Ἐκδόσεις Ροπή 2019. 416 σελίδες σέ πολύ καλῆς ποιότητας ὑποκίτρινο χαρτί, μέ ἐξαιρετική ἐκτύπωση, πολύ καλή ἐπιμέλεια, πανέμορφο ἐξώφυλλο. Ἰδιαιτέρως θέλω νά σταθῶ στήν ὑπέροχη μετάφραση σέ ὑψηλοῦ ἐπιπέδου ἑλληνικά!
Ἕνα βιβλίο μέ ἐντυπωσιακό ἐξώφυλλο συνδυάζει τή σκοτεινή ὕλη μέ τήν ἐξαφάνιση τῶν δεινοσαύρων. Πῶς γίνεται αὐτό;
Ἄς δοῦμε πρῶτα τί εἶναι ἡ σκοτεινή ὕλη. Εἶναι ὕλη τελείως διαφορετική ἀπό τή γνωστή πού βλέπουμε γύρω μας. Δέν ἀλληλεπιδρᾷ μέ τή συνηθισμένη ὕλη. Δέν ἐπηρεάζεται ἀπό καμμία ἀπό τίς γνωστές δυνάμεις (ἠλεκτρομαγνητική, ἰσχυρή, ἀσθενής) παρά μόνο μέ τή βαρύτητα. Ἀλλά καί μ' αὐτήν πολύ ἀσθενῶς. Δέν γνωρίζουμε τή σύστασή της, οὔτε τίς ἰδιότητές της. Πῶς λοιπόν μπορεῖ νά εὐθύνεται γιά τήν ἐξαφάνιση τῶν δεινοσαύρων; Μέ αὐτό ἀσχολεῖται στό παρόν βιβλίο ἡ Λίζα Ράνταλ, καθηγήτρια φυσικῆς στό Χάρβαρντ. Εἶναι μία ἀπό τούς θεωρητικούς φυσικούς μέ τή μεγαλύτερη ἐπιρροή παγκοσμίως καί κάτοχος πολλῶν βραβείων καί διακρίσεων.
Ἡ διαδρομή πού ἀκολουθεῖ ἡ συγγραφέας γιά νά μᾶς παρουσιάσει ποῦ βασίζεται γιά αὐτήν τήν ἀσυνήθιστη συσχέτιση εἶναι μεγάλη. Καί μέ σπουδαῖο ταλέντο στήν περιγραφή, μᾶς ὁδηγεῖ σέ ὅλη τή διαδρομή μέ συνέπεια καί λεπτομέρεια.
Τό ταξίδι ξεκινᾷ μέ μιά πρώτη καί σύντομη παρουσίαση τῆς σκοτεινῆς ὕλης. Μέ πολύ κατανοητό τρόπο καί μικρές δόσεις χιοῦμορ μᾶς ἐξηγεῖ πῶς τήν βρήκαμε, τί πιστεύουμε γιά τίς ἰδιότητές της καί τήν πιθανή μεγάλη σημασία της στήν ἐξέλιξη τοῦ Σύμπαντος καί τοῦ μέλλοντός του.
Καί πρίν ἀκόμη χαθεῖ ἡ γοητεία τῆς σκοτεινῆς ὕλης, μᾶς πηγαίνει στό ταξίδι τῆς δημιουργίας τοῦ Σύμπαντος. ἀπό τή Μεγάλη Ἔκρηξη καί τόν πληθωρισμό μᾶς φτάνει στά (πιθανά) πολυσύμπαντα καί τίς ἰδέες γιά τό μέλλον τοῦ δικοῦ μας. Καί ἀπό τό Σύμπαν μας, ἑστιάζει στόν Γαλαξία μας καί τόν σχηματισμό του.
Ἀκολούθως φτάνουμε στό ἡλιακό μας σύστημα καί στή διαμόρφωσή του. Ἡ ἐμφανιση τῆς ζωῆς στή Γῆ καί τά ἴχνη πού αὐτή ἔχει ἀφήσει γιά τούς μελλοντικούς κατοίκους καί ἐπιστήμονες καταλαμβάνουν ἕνα σημαντικό μέρος στήν ἀφήγησης τοῦ ταξιδιοῦ. Ἡ περιγραφή τῆς ἀναζήτησης ἰχνῶν τόσο τῶν προηγούμενων κατοίκων ὅσο καί τῶν ὁρμητικῶν ἐπισκεπτῶν της ἀπό τό διάστημα γοητεύει μέ τίς εἰκόνες καί συναρπάζει μέ τίς περιγραφές τῆς ἀναζήτησης.
Ὅλα αὐτά τί σχέση μπορεῖ νά ἔχουν μέ τήν ἐξαφάνιση τῶν δεινοσαύρων καί πῶς ἐμπλέκεται σ' αὐτά ἡ σκοτεινή ὕλη; Τό τέλος τοῦ δεύτερου μέρους τοῦ βιβλίου καί ὅλο τό τρίτο καί τελευταῖο εἶναι ἀφιερωμένα σ' αὐτές τίς συσχετίσεις. Καί ἀφοῦ γνωρίζουμε λιγότερο ἀπό ἐλάχιστα γιά τή σκοτεινή ὕλη, περιέχει πολλές εἰκασίες. Λογικές μέν, ἀναπόδεικτες δέ.
Ἡ μέθοδος πού ἀκολουθεῖ σέ ὅλο αὐτό τό ταξίδι ἡ Ράνταλ εἶναι σταθερή: γιά κάθε στοιχεῖο πού προκύπτει στήν ἀναζήτηση παρουσιάζει τίς πιθανότερες ἐξηγήσεις καί μέ προσοχή καί σύστημα ἀπορρίπτει ὅσες δέν εὐσταθοῦν. Αὐτό σημαίνει πώς τό βιβλίο εἶναι γεμᾶτο ἰδέες, πολλές θεωρίες, πολλές ἐξηγήσεις, μερικά συμπεράσματα. Προφανῶς ὅλα αὐτά ἀπαιτοῦν ἀργή καί προσεκτική ἀνάγνωση. Δέν εἶναι εὔκολο βιβλίο, ἀλλά οὔτε καί κουραστικό. Ὅλο εἶναι γραμμένο σέ πολύ προσωπικό ὕφος. Καί ὅταν ἡ συγγραφέας ἔχει τόσο πλούσιο βιογραφικό, τότε τό ὕφος αὐτό ἔχει ἰδιαίτερη βαρύτητα.
Ἡ σκοτεινή ὕλη εἶναι νέο ἀντικείμενο στήν ἕρευνα. Εἶναι πολλές οἱ ἀπορίες πού μένει νά ἀπαντηθοῦν ἀπό τίς νέες ἕρευνες πού εἶναι σέ ἐξέλιξη. Ὁπότε τό βιβλίο δέν κλείνει. Ἀφήνει ὑπόσχεση γιά περισσότερα στοιχεῖα στό μέλλον. Ὅμως ἀφήνει καί μιά ἐπίγευση ὕψιστης ἀπόλαυσης ἀπό τό ὑπέροχο ταξίδι πού κάναμε μαζί της.
Τελειώνοντας τό βιβλίο, μοῦ ἔμεινε μόνον ἕνα ποσοστό ὅσων διάβασα. Κυρίως ὅμως μοῦ ἔμεινε σεβασμός γιά τή νέα γνώση καί ἀπεριόριστη ἐκτίμηση γιά τούς ἀνθρώπους πού συστηματικά τήν ἀναζητούν καί τόσο συναρπαστικά τήν μεταδίδουν.
