Σκηνοθεσία:
Morten Tyldum
Ηθοποιοί:Benedict
Cumberbatch, Keira Knightley, Matthew
Goode
Ο Άλαν Τούρινγκ του
Μπένεντικτ Κάμπερμπατς, κρύβει μέσα του ένα μεγάλο παράδοξο. Όσο
αμφιταλαντευόμενος μοιάζει ως χαρακτήρας, άλλο τόσο ακλόνητη και στέρεα είναι η
ερμηνευτική του αποτύπωση. Ο Βρετανός ηθοποιός, φορώντας το οσκαρικό του
κοστούμι, αποδίδει υπέροχα στο ρόλο του μεγάλου (και ταυτόχρονα άγνωστου) επιστήμονα
και μαθηματικής διάνοιας, που κατά τη διάρκεια του Β΄ παγκόσμιου πολέμου, ενώ
“στρατιές αιμορραγούσαν στο έδαφος”, επιχείρησε μαζί με μια μικρή ομάδα από τα
μεγαλυτέρα μυαλά της Αγγλίας, να σπάσει τον υπέρτατο κωδικά επικοινωνίας των
Ναζί, κλεισμένος σε μια μικρή στρατιωτική εγκατάσταση λίγο έξω απ’ το Λονδίνο, για
την ακρίβεια στο Μπλέτσλι Παρκ. Η αξιοθαύμαστη ερμηνεία, όπως και η θεμελιώδης
θεματική του φιλμ, μοιάζουν να έχουν τον ίδιο σκοπό. Να αποκαταστήσουν το όνομα
αυτής της αμφιλεγόμενης μεν, λαμπρής δε προσωπικότητας, εστιάζοντας παράλληλα
σε ένα ακανθώδες ζήτημα: τους παραμελημένους ήρωες, αυτούς που αναγκάζονται να
υποφέρουν όχι για αυτο που κάνουν, αλλά για αυτό που είναι. Ο Κάμπερμπατς, πάνω
σε αυτο το πλαίσιο, μοιάζει να βρίσκεται στο στοιχείο του. Του αξίζουν
συγχαρητήρια γιατί κατορθώνει να κατασκευάσει έναν πρωταγωνιστή πολύπλοκο, αλλά
όχι περίπλοκο. Ξεκάθαρα πάντως ο ρόλος του αποπνέει συμπάθεια, με το στοργικό
του βλέμμα να αποτυπώνει και τη δική μας ματιά απέναντι σε αυτόν τον όχι και
τόσο δυσεπίλυτο τελικά γρίφο.
Η σκηνοθεσία του
Νορβηγού Μόρτεν Τίλντουμ διακατέχεται από μια γραφή έντονη, ξεκάθαρη, αλλά και
συνοπτική. Έγκυρη δείχνει και η αγωνία που σε στιγμές δημιουργεί, χωρίς όμως να
αποκλίνει από το στόχο του. Βασισμένος στο βιβλίο του Άντριου Χότζες (το
σενάριο επιμελείται ο Γκράχαμ Μουρ), παρουσιάζει μια σφιχτά δεμένη ιστορία που κεντρίζει από την
αρχή το ενδιαφέρον, παρότι η αφήγηση φαντάζει απλοποιημένη, χωρίς περίτεχνες
λεπτομέρειες. Ολόκληρο το βάρος πέφτει στο χτίσιμο του ξεχασμένου ήρωα, των
εσωτερικών του περιορισμών και της βαθιάς θλίψης που κουβαλούσε σχεδόν σε όλη
τη διάρκεια της ζωής του. Χωρισμένο (λίγο διεκπεραιωτικά είναι η αλήθεια) σε
τρία βασικά χρονικά επίπεδα, αμφιταλαντεύεται για αρκετή ώρα ανάμεσα στη
βιογραφία και το κατασκοπικό θρίλερ, για να καταλήξει στην ουσία σε αυτο που
μάταια διαπραγματευόταν εξ αρχής: στην ψυχογράφηση της βαθιάς μοναξιάς, αλλά
και τον θρίαμβο των επιτευγμάτων ενός άνδρα, τόσο διαφορετικού από τους άλλους.
Του ηρωικού αουτσάιντερ που αποδεικνύει ακόμη και σήμερα την ανυπέρβλητη
ομορφιά της ανθρώπινης πολυπλοκότητας. Αλλά ταυτόχρονα και το καθόλου “
ασελγές” ανθρώπινο συναίσθημα, που αποτελεί στην ουσία τη σιωπηλή κραυγή ενός
ανθρώπου, που αποζήτα απεγνωσμένα αναγνώριση, αποδοχή, αγάπη και κατανόηση.
Προκειμένου να
μεγαλώσει τη δραματική εμβέλεια, η σκηνοθεσία κινείται από το αμφιλεγόμενο στο
αναπόφευκτο, αποζητώντας τη συγκίνηση δίχως να την εκμαιεύει, αν και σε στιγμές
μοιάζει να τη ζητά επιτακτικά. Αυτό βέβαια την οδηγεί παροδικά σε φάλτσες νότες
συμβατικών σκηνών γεμάτων διόγκωση, χωρίς στην ουσία να επισημαίνουν τίποτε. Κάτι
τέτοιο πάει να συμβεί και στην περίπτωση της σχέσης που ο Τούρινγκ αναπτύσσει
με τη νεαρή Τζόαν Κλαρκ (Κίρα Νάιτλι), όμως ευτυχώς αποφεύγεται. Η έμφαση που
δίδεται, κυρίως μετά την πρώτη πράξη, μοιάζει να φέρνει αποτέλεσμα, ακριβώς
γιατί η έξυπνη συσχέτιση των δυο πρωταγωνιστών κινείται κάπου στα όρια της
πλατωνικής φίλιας και της ερωτικής έλξης. Σε αυτο σίγουρα βοήθα τα μέγιστα η
κατάλληλη και θαρραλέα ερμηνεία της Νάιτλι, η οποία αναλαμβάνει να βοηθήσει τον
Άλαν να αποκρυπτογραφήσει όχι τόσο τον ίδιο τον πολεμικό κώδικα, όσο τα
δυσεπίλυτα γι αυτόν προβλήματα της ανθρώπινης συμπεριφοράς και αλληλεπίδρασης. Απελευθερωμένη
μέσα σε έναν ρόλο που προφανώς της πάει, υποστηρίζει θαρραλέα τον κεντρικό
χαρακτήρα, φέρνοντας εύστοχο και διακριτικό χιούμορ στους διαλόγους, κάτι που
εξάλλου υπογραμμίζεται σε όλο το σεναριακό εύρος. Η μοναδική ίσως παρατυπία εδώ
παρατηρείται στο γεγονός ότι όλοι οι υπόλοιποι ρόλοι, πέραν του πρωταγωνιστή, φαντάζουν
απλουστευμένοι και ευνόητοι σαν ανοιχτά
βιβλία, σε σχέση με τον δελεαστικά δυσανάγνωστο και συναισθηματικά αδιαπέραστο
Τούρινγκ.
Επενδυμένο από τους
υπέροχους ήχους ενός από τους σημαντικότερους συνθέτες μουσικής για το σινεμά -του
Αλεσάντρ Ντεσπλά- με έντονα ρυθμικά και επαναλαμβανόμενα θέματα, όμοια με τα
γρανάζια της μηχανής που γυρίζουν ατέρμονα (περιμένοντας ίσως τη στιγμή που θα
σταματήσουν), το “Imitation Game”, εξομολογείται μια ακόμη αχαριστία, ένα ακόμη
υποκριτικό παραλήρημα, προσπαθώντας παράλληλα να αποδώσει το φόρο τιμής που
ταιριάζει σε μια προσωπικότητα, η οποία προσπάθησε να αλλάξει την πορεία όχι
μόνο του πολέμου, αλλά και αυτή της ανθρωπότητας. Κάποια στιγμή το φιλμ σου
ζήτα να κρίνεις, αλλά μοιάζει μάλλον περιττό. Στην ουσία έχεις ήδη αποφασίσει. Ο
επίλογος, αν και δυστυχώς κατόπιν εορτής, μοιάζοντας παράξενα με το σπαρακτικό
“Θα μπορούσα να έχω κάνει περισσότερα” που φωνάζει καταρρέοντας ο Σίντλερ
κοιτάζοντας τη λίστα του, άπλα δίνει σε αυτόν τον μη φυσιολογικό άνθρωπο (ο
οποίος σε όλη του τη ζωή μιμούνταν τη φυσιολογικότητα), σε αυτόν που κανείς
τελικά δεν μπορεί να φανταστεί για το τι είναι ικανός, τη θέση που δικαιωματικά
αξίζει στην ιστορία.
***
Η ταινία προβάλλεται
στη Θεσσαλονίκη στους έξης κινηματογράφους: Odeon Πλατεία, Ster Cinemas Μακεδονία, Village Cinemas Λιμάνι, Κολοσσαίον, Village Mediterranean Cosmos.
